ဆူးကောက်ပင်သည် မညီမညာပြန့်ကားသည့် နှစ်ရှည်ချုံပုတ်ပင်မျိုးဖြစ်သည်။ ပန်းအဖူးများကိုစားရသည်။ မြေထဲပင်လယ်ဒေသသည် မူရင်းဒေသဖြစ်ပြီး ခြောက်သွေ့သောကျောက်တုံး ကျောက်ခဲပေါများသောမြေညံ့များနှင့် သဲသောင်များသောကမ်းရိုးတန်းဒေသ၌ပင် အပူချိန် ၂၀ ဒီဂရီဖာရင်ဟိုက်အောက် မရောက်လျှင် အပင်ဖြစ်ထွန်းနိုင်သည်။ ဆူးကောက်သည် မွှေးသည်။ ပန်းပွင့်များလှပသည်။ မရင့်သေးသော ပန်းအဖူးကိုစားရ၏။ အချဉ်တည်ထားသောအဖူးသည် ဟင်းလျာတွင် ငရုတ်ကောင်းနံ့ရသဖြင့် တန်ဖိုးထားကြသည်။ အထူးသဖြင့် ခရမ်းချဉ်၊ ကြက်သွန်ဖြူ၊ သံလွင်ဆီတို့နှင့် ရောစပ်ပြီး အနံ့ကိုရစေသည်။ အဖူးချဉ်ဖတ်ကို အသီးအရွက်သုပ်တွင်လည်း ထည့်၍ စားကြသည်။
စိုက်ပျိုးခြင်း
ဆောင်းရာသီတွင် စိုက်ပျိုးရသည်။ သို့မှသာအေးသောရာသီတွင် အမြစ်များဖြစ်ထွန်းနေမည်ဖြစ်သည်။ အပင်များကို ၈ ပေခြားစိုက်ရသည်။ အပင်များဖြာပြီးထွက်နေမည်။ ကောက်ရိုးထူထူဖုံးအုပ်ပေးခြင်းဖြင့် အစိုဓာတ်ကိုထိန်းသိမ်းထားမည်။ ပြောင်းရွှေ့စိုက်ပျိုးသောအပင်များ ကောင်းစွာအမြစ်စွဲသွားသည်အထိ အစိုဓာတ်ရှိနေစေရသည်။ ဆူးကောက်အစေ့သည် ရေစိမ်ပြီးစိုက်သည်တိုင်အပင်ပေါက်နှေးကွေးသည်။ ဆောင်းရာသီနှောင်းပိုင်းတွင်ဖြစ်စေ၊ နွေဦးပေါက်ရာသီအစောပိုင်းတွင်ဖြစ်စေ အကိုင်းဖြတ်၍ စိုက်ပျိုးနိုင်သည်။ သို့မဟုတ် အစေ့မှပေါက်သောအပင်ပေါ်သို့ ကိုင်းကူးကိုင်းဆက်ပြုလုပ်နိုင်သည်။ ဆူးကောက်ပင်သည် ပူပြင်း ခြောက်သွေ့သော နေရောင်ခြည် တောက်ပသည့်နေရာ၊ ရေထုတ်ကောင်းသောမြေကွက်ကို ကြိုက်နှစ်သက်သည်။ မြေကိုဖုံးအုပ်ပေးသောကောက်ရိုးကို အပင်ကောင်းစွာ အမြစ်စွဲလျှင် ဖယ်ရှားပေးရသည်။ အမြစ်မစွဲမီ ဓာတ်မြေသြဇာကို ကျွေးရသည်။ သက်တမ်း ၃ နှစ် မရမချင်း ဆူးကောက်ပင်ကို ခေါင်နှိမ်ကိုင်းဖြတ် မပြုလုပ်ရချေ။ စတုတ္ထနှစ်၏ နောက်ပိုင်းရာသီတွင် အပင်ကို မြေကြီးကပ်၍ ဖြတ်ရသည်။ ရင့်သောအပင်ပေါ်၌ တစ်နှစ်သား အကိုင်းများပေါ်တွင် ပန်းပွင့်အငုံများ ဖြစ်ပေါ်သည်။
ရိတ်သိမ်းခြင်း
ဆူးကောက်ပင်သည် အသက် (၄) နှစ်မှစ၍ ပန်းအဖူးများ စတင်ထွက်ပြီး သက်တမ်း ၂၀-၃၀ နှစ်အထိရှည်သည်။ တစ်ပင်မှတစ်နှစ်လျှင် (၄)ပေါက်ခန့် အဖူးထွက်သည်။ နံနက်စောစော အပွင့်မပွင့်သေးမီ အဖူးကိုခူးယူရသည်။ အသေးဆုံးအဖူးသည် နှစ်သက်စရာအကောင်းဆုံးဖြစ်သည်။ အဖူးအရွယ်မှာ၁/၄ လက်မအရွယ်တွင် ခူးဆွတ်ရသည်။ အဖူးကို ဆားပြည့်ဝဖျော်ရည် (Brine) တွင် ရက်ပေါင်း ၃၀ စိမ်ထားရသည်။ ထို့နောက် ဆားပါသော ရှာလကာရည်တွင် အချဉ်တည်ပြီး ပုလင်းတွင်ထည့်၍ ၆ လအထိ သိုလှောင်ထားနိုင်သည်။ အချဉ်တည်ခြင်းဖြင့် အပင်တွင်ရှိနေသော မုန်ညင်းဆီတစ်မျိုးမှ ငရုတ်ကောင်းနံ့ကို ထွက်ပေါ်လာစေသည်။
အစိမ်းရောင်လမ်း
ဒေါက်တာချစ်၏ စားဖို့ စိုက်စို့ ဈေးကွက်တိုးချဲ့ဗျို့ အတွဲ(၂) စာအုပ်မှ ကောက်နုတ်ဖော်ပြပါသည်။