မင်းကွတ်သီးသည် အရည်ရွှမ်းပြီး နူးညံ့သိမ့်မွေ့သော အသွင်အပြင်နှင့် ၎င်း၏အနံ့အရသာတို့ကြောင့် တန်ဖိုးရှိလှတဲ့ သစ်သီးပင်ဖြစ်ပါသည်။ မင်းကွတ်သီးကို လတ်လတ်ဆတ်ဆတ်အသီးကိုစားသုံးနိုင်သလို စည်သွပ်ဗူးများ၊ အခြောက်ခံထုတ်လုပ်ပြီးလည်း စားသုံးမှုများပါသည်။ မင်းကွတ်ပင်ကို ကင်ဆာရောဂါများတွင် တိုင်းရင်းဆေးအဖြစ်အသုံးပြုမှုဖော်ပြထားသော်လည်း လက်တွေ့လေ့လာမှုများနည်းပါးနေသည်ဟု လေ့လာရပါသည်။
ရာသီဥတု
အပူအအေးမလွန်ကဲဘဲ သမပိုင်းရာသီဥတုကို နှစ်သက်သည်။ ပူအိုက်၍မိုးများသောဒေသကို နှစ်သက်သော်လည်း အလွန်ပူပြင်းသောနေရှိန်ကိုမနှစ်သက်ပေ။
ရေမြေ
ရေကြိုက်သောအပင်ဖြစ်သောကြောင့် အစိုဓာတ်ထိန်းထားနိုင်သော မြေနု(သို့မဟုတ်) နုန်းမြေတွင်ဖြစ်ထွန်းသည်။ ထို့ကြောင့် ချောင်းမြောင်းဘေးမြေနိမ့်ပိုင်းများတွင်ဖြစ်စေ၊ လျှိုမြောင်များအတွင်း၌ဖြစ်စေ စိုက်ပျိုးပါက ပို၍ဖြစ်ထွန်းသည်။ အကာအကွယ်မဲ့သော လွင်ပြင်တွင် စိုက်ပျိုးပါက အပင်ဖြစ်ထွန်းနှေးသည့်အပြင် အသီးနည်းသည်ကို တွေ့ရတတ်သည်။
စိုက်ပျိုးခြင်း
စိုက်ပျိုးမည့်နေရာသည် မြေရိုင်းဖြစ်နေပါက ခုတ်ထွင်ရှင်းလင်းပြီး ထယ်ထိုး၍မြေပြုပြင်ပေးရမည်။ ထိုနောက် အနက်(၃)ပေ၊ အကျယ်(၂)ပေရှိသော စိုက်ကျင်းတူး၍ အပေါ်မြေနှစ်ဆနှင့် နွားချေးတစ်ဆရော၍ ကျင်းကို ပြန်ဖိုပေးရမည်။ အရိုးမှုန့်ထည့်ပေးနိုင်ပါကပို၍ကောင်းသည်။ ကျင်းများမှာ တစ်ကျင်းနှင့် တစ်ကျင်း အနည်းဆုံး ပေ(၃၀)စီကွာရမည်။
မျိုးစေ့များကို အသီးသီး၍ရောဂါကင်းပြီး သန်မာသောအပင်ပျိုမှယူရမည်။ အစေ့ကိုစိုက်သော မင်းကွတ်ပင်သည် (၁၀) နှစ်သားခန့်တွင် အသီးသီးပြီး နောက်အနှစ် (၄၀) ခန့်အထိ သီးနိုင်သည်။ နှစ်စဉ်အသီးထွက်နှုန်း တစ်သမတ်တည်းမရှိဘဲ (၃) နှစ်တစ်ကြိမ်ခန့် လျော့သွားတတ်သည်။ မျိုးစေ့များကို ဝါးကျည်တောက်ထဲတွင် ပျိုးနိုင်ပါက ကောင်းမွန်သည်။ ဤကဲ့သို့ ပျိုးပါက ဝါးကျည်တောက်များကို မြောင်းထဲတွင် မြေနှင့်အညီစီ၍ မြှုပ်ထားလျှင် ရေလောင်းရာတွင် လွယ်ကူသည်။ အကယ်၍ဝါးကျည်တောက်မရနိုင်ပါက (၆) လက်မခန့်မြင့်သော ဘောင်ဖော်၍ ထိုဘောင်ပေါ်တွင် တစ်စေ့နှင့် တစ်စေ့ (၁) ပေခန့်ခွာ၍ ပျိုးထောင်နိုင်သည်။
ပျိုးပင်ကလေးများ သန်စွမ်းပါက(၁)နှစ်သားအရွယ်တွင် ပြောင်းရွှေ့စိုက်ပျိုးနိုင်သည်။ ဝါးကျည်တောက်နှင့်ပျိုးပါက ဝါးကျည်တောက်ကိုခွဲ၍ မြေလုံးမပျက် စိုက်ပျိုးနိုင်သဖြင့် အပင်သေနှုန်းနည်းပါးမည်။ ဘောင်ပေါ်တွင်ပျိုးပါက ပျိုးပင်များကို မြေလုံးပါအောင် ဂရုစိုက်တူးရမည်။ ပြောင်းရွှေ့စိုက်ပျိုးရန် အကောင်းဆုံးအချိန်မှာ မိုးဦးကျစဖြစ်သည်။ သို့မှသာ ရေပေးသွင်းမှုသက်သာမည်။
ပျိုးပင်ကလေးများ စိုက်ပျိုးရာတွင် သတိပြုရမည့်အချက်မှာ အပင်ခြေတွင် ခွက်မနေစေရန်ဖြစ်သည်။ ရေဝပ်ပါက ပျိုးပင်များသေသွားလိမ့်မည်။ ထို့ပြင် မင်းကွတ်သည် အရိပ်နှစ်သက်သည့် အပင်ဖြစ်သောကြောင့် အလျင်အမြန်အရိပ်ရမည့်သစ်ကိုင်းများကို ဘေးဘက်တွင် စိုက်ပျိုးရမည်။ ပျိုးပင်ကလေးများ အမြစ်တွယ်မိသောအခါ ထိုအပင်များကို ဖယ်ရှားပစ်ရမည်။
ဆွတ်ခူးခြင်း
ရပ်ဝေးသို့ပို့ဆောင်ရန် မမှည့်မီခူးရသည်။ ခူးရာတွင် ဝါးလုံးအဖျားတွင် ဓားကိုချည်နှောင်၍မြေပေါ်မှနေပြီး အခိုင်အညှာကို ဖြတ်ကြရာ မင်းကွတ်သီးများမြေပေါ်သို့ကျကြသည်။ မင်းကွတ်သီးသည် အခွံမာသည်ဟုဆိုစေကာမူ အမြင့်မှကျသဖြင့် ဒဏ်ရာရမည်မှာအမှန်ပင်။ ဒဏ်ရာရသည်နှင့်အမျှ အသီးအရည်အသွေးကို ထိခိုက်စေမည်။ ထို့ကြောင့်ဝါးလုံးထိပ်တွင် ခြင်းကပ်၍ဖြစ်စေ၊ လှေကားပြုလုပ်၍ဖြစ်စေ တယုတယခူးရန် လိုအပ်သည်။
ကိုးကား- https://www.britannica.com/plant/mangosteen
အောင်ဝင်းထွဋ်၏ “သီးပင်စိုက်ပျိုး ဝင်ငွေတိုး” စာအုပ်မှ ကောက်နုတ်ဖော်ပြပါသည်။