ကဏန်းနီကို မြိတ်ဒေသအခေါ်အရ “ဘုန်းကြီးကဏန်း” ဟု လူသိများကြပြီး အင်္ဂလိပ်လို “Spanner Crab or Frog Crab” ဟု ခေါ်ဆိုကြပါသည်။ သိပ္ပံအမည်မှာ “Ranina ranina” ဖြစ်သည်။
ကဏန်းနီဆိုသည့်အတိုင်း အရောင်မှာ အနီရောင်ဖြစ်ပြီး ၄င်း၏ကျောခွံ (carapace)မှာ အရှေ့ဘက်တွင်ကျယ်ပြန့်ပြီး နီညိုရောင်ရှိကာ အဖြူရောင်အစက်အပျောက် အနည်းငယ်ပါရှိကြပါသည်။ ထူးခြားချက်မှာ ကဏန်းနီများသည် ညဘက်တွင်သာ ပင်လယ်ရေအောက်ကြမ်းပြင်မှာ သွားလာကျက်စားတတ်ကြပြီး သွားလာသည့်အခါ ဘေးတိုက်မသွားဘဲ အတည့်အတိုင်းသွားသည့် မျိုးစိတ်ဖြစ်သည်။ နေ့ဘက်တွင်မူ ကဏန်းနီများမှာ သဲထဲတွင် နစ်မြုပ်ပြီးနေတတ်သော သဘာဝရှိကြသည်။
ကဏန်းနီမျိုးစိတ်များမှာ အရွယ်အစားအားဖြင့် 150 mm (၅.၉ လက်မ) ထိ ကြီးထွားနိုင်ကြပြီး အလေးချိန်အားဖြင့် 900 gm(2.0 ပေါင်) ထိ ရှိကြပါသည်။
အပူပိုင်းနှင့် အပူလျော့ပိုင်းဒေသများတွင် ကဏန်းနီမျိုးစိတ်များကို တွေ့ရှိရပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံအပါအဝင် အရှေ့တောင်အာရှရှိ ကမ်းရိုးတန်းဒေသများတွင်လည်း တွေ့ရှိရပါသည်။
မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကဏန်းနီ(ခေါ်) ဘုန်းကြီးကဏန်းကို တနင်္သာရီတိုင်းဘက်တွင် ပိုမိုတွေ့ရပြီး မြိတ်ကျွန်းစုမှ ရေမိုင် ၁၀၀ ကျော်ဝေးသော ပင်လယ်ရေပြင်တွင် သံမြှုံးများကို ရေအောက်ကြမ်းပြင်သို့ချ၍ ဖမ်းဆီးခြင်းဖြစ်ပြီး ဖမ်းဆီးမှုကြာမြင့်ချိန်သည် လှေတစ်ခေါက်ထွက်လျှင် ပင်လယ်ပြင်တွင် ၂ ပတ်ခန့် ကြာမြင့်သည်ဟု ကဏန်းနီဖမ်းသော ရေလုပ်သားများ ပြောပြချက်အရ သိရပါသည်။
ပင်လယ်ပြင်မှ ဖမ်းဆီးရမိလာသော ကဏန်းနီများကို ကုမ္ပဏီနှင့် အအေးခန်းစက်ရုံများက ဝယ်ယူကြပြီး အေးခဲပြုပြင်၍ ဂျပန်၊ ဟောင်ကောင်၊ တရုတ်၊ ထိုင်ဝမ် စသည့်နိုင်ငံများသို့ တင်ပို့ရောင်းချကြကြောင်း သိရပါသည်။ ကဏန်းနီကိုပုံမှန်အားဖြင့် စက်တင်ဘာလမှ ဖေဖော်ဝါရီ လထိ ဖမ်းဆီးကြသည်ဟု သိရပါသည်။
ရေထွက်ပစ္စည်းစျေးကွက်အတွင်း ကဏန်းနီကို Spanner Crab ဟုခေါ်ဆိုကြပြီး ပြည်ပစျေးကွက်သို့ အများဆုံးတင်ပို့ရသည့် ရေထွက်ကုန်ပစ္စည်းများတွင် ကဏန်းနီသည်လည်း တစ်ခုပါဝင်ကြောင်း စျေးကွက်အတွင်းမှ သိရပါသည်။
ကဏန်းနီ၏ကိုယ်ထည်မှာ အချို့တွင် လူကြီးလက်ဖဝါးစာ အရွယ်လောက်ရှိကြပြီး တချို့မှာ လူမျက်နှာအရွယ်ခန့်ထိ အရွယ်အစားမျိုးစုံရှိကြပါသည်။ ကိုယ်ထည်မှာ အသားများပြီး အလွန်ချိုပါသည်။
ကဏန်းနီ ခေါ် ဘုန်းကြီးကဏန်းကို ပေါင်းစား၊ ကင်စား၊ ကဏန်းမဆလာချက်၊ ကဏန်းချဥ်စပ် ၊ကဏန်းထမင်းကြော်၊ ကဏန်းကော်ကြော်၊ အသားထွင်းပြီး ကြက်ဥနဲ့ကြော်စား၊ ပြုတ်ပြီး အချဥ်ရည်ဖြင့်တို့စား စသဖြင့် ပြုလုပ်စားသုံးကြပါသည်။
ကဏန်းနီ ခေါ် ဘုန်းကြီးကဏန်းမှာ အရွယ်အစားပေါ်မူတည်ပြီး 1kg ကို ၁၀၀၀၀ - ၁၂၀၀၀ ကျပ် စျေးနှုန်းရှိကြပါသည်။
ကဏန်းနီ (ခေါ်) ဘုန်းကြီးကဏန်း၏ အသေးစိတ်အချက်အလက် (Scientific Classification)မှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်ပါသည်။
Phylum (မျိုးပေါင်းစု) - Arthropoda
Sub-Phylum (တဆင့်ခံ မျိုးပေါင်းစု) - Crustacea
Class (အမျိုးအစား) – Malacostraca
Order(မျိုးစဥ်) - Decapoda
Family (မျိုးရင်း) - Raninidae
Genus(မျိုးစု) - Ranina
Species (မျိုးစိတ်) - R.ranina ဟူ၍ ဖြစ်ကြပါသည်။
ပင်လယ်ပြာ(ငါးဦးစီး)
Ref: wikipedia.
ဗွေဆော်ဦး ကြော်ငြာ
Aqua ဘူစတာ
Aqua ကယ်လဆီယမ်