စိုက်ပျိုးရေးလောကမှ ဝယ်စရာမလိုသောအရာများကို နည်းလမ်းမှန်စွာ အသုံးချခြင်း

သဘာဝကြီးထဲမှာ ပိုက်ဆံပေးစရာမလို အလကားရနေတဲ့ အဖိုးတန်အရာတွေဆိုတာရှိပါတယ်။

ဒါတွေကို ပညာရပ်ဆိုင်ရာမှာတော့ (Natural Resource) သဘာဝအရင်းအမြစ် လို့ခေါ်ကြတယ်ပေါ့ ။

ပြောဖူးကြတယ်မလား..

အရင်ခေတ်ကဆို ရွာထိပ်ကချောင်းထဲ ငါးပေါတယ်၊ ပုစွန်ဆိတ်တွေပေါတယ်။ ခုမရှိတော့ဘူး..စသည်ဖြင့်ပေါ့။

မပြောဖူးရင်တောင် ကြားဖူးကြမယ်လို့ ထင်ပါတယ်။

ခုဆို ချောင်းတွေ၊ အိုင်တွေမှာ ငါးမပေါတော့ပါဘူး ။ ရွာတွေမှာ ငါးသည်တွေမရှိကြတော့ဘူး။

ဘာလို့ အရင်လို မဟုတ်တော့တာလဲ?

ရုတ်တရက်ကြီး ပျောက်ကွယ်သွားတာမဟုတ်လို့ အများစုက သတိမထားမိကြပါဘူး။

သတိထားမိအောင် ဥပမာတစ်ခုပြောပြရရင်

ခုလို မိုးဦးကျစ အရင်ကဆို ငါးသေးသေးလေးတွေရောင်းတဲ့ ဈေးသည်မှ အများကြီး။ ငါးသေးသေးလေးချက်ရင် ညှီစော်လည်းမနံ၊ အရသာကလည်း ချိုလို့ပေါ့ ။

ခုတော့ ဒါတွေမရှိတော့ပါဘူး။

ကန်တွေ ချောင်းတွေမှာလည်း ရေသိပ်မရှိတာ၊ ရေရှိရင်လည်း လိုတာထက်ပိုပြီး ရေကြီးတော့တာမျိုးတွေပေါ့။

ဘေးနားမှာ ချောင်းကန်တွေရှိပါလျက်နဲ့ ငါးစားဖို့ဆို ဈေးထဲကိုပဲသွားနေရတော့တာမျိုးပေါ့။

ငါးတွေကရေခဲရိုက်ထားပြီး မလတ်တော့တဲ့အပြင် ဈေးကလည်းကြီးသေးဆိုတာမျိုးကြုံဖူးမှာပါ။

ဒီလိုအကြောင်းအရာကို သဘာဝအရင်းအမြစ်တွေ ပျက်စီးသွားခြင်း၊ ဂေဟစနစ် ပျက်စီးခြင်းလို့ ခေါ်ကြပါတယ်။

ငါးဆို နံလို့မစားကြတဲ့ ခေတ်လူငယ်တွေထဲမှာ စာရေးသူလည်းပါပါတယ်။

အကြောင်းကတော့ ကျွန်မတို့ခေတ်မှာ လတ်လတ်ဆတ်ဆတ်ငါးဆိုတာ သိပ်မစားဖူးကြတာမို့ပါ။

ငါးဆို ညှီလို့မစားဘူးဆိုပြီး ခရီးထွက်ရင်း လျပ်စစ်မီးမရ လမ်းကောင်းကောင်းမပေါက်တဲ့ ရွာတစ်ရွာမှာ စားဖူးတဲ့ငါးကိုတော့ “ဟင်၊ ဒီငါးက မညှီဘူးနော်” လို့ပြောခဲ့ဖူးတာကို အမှတ်ရနေဆဲပါပဲ။

လတ်လတ်ဆတ်ဆတ်ငါး၊ ချောင်းထဲကရေမှော်ပဲစားပြီး ရေသန့်သန့်မှာကြီးတဲ့ငါးဆို ညှီနံ့မရှိမှန်း ဒီခေတ်လူငယ်တွေ မသိကြတော့ပါဘူး။ ဒါဟာ သဘာဝအရင်းအမြစ်တွေက ကိုယ်သတိမထားလိုက်မိဘဲ ပျောက်ကွယ် ဆုံးရှုံးသွားတဲ့အကြောင်းသိသာစေတဲ့အချက်တွေထဲက တစ်ခုပေါ့ ။ ဒါတွေက စာရေးသူရဲ့ ကိုယ်တွေ့အကြောင်းအရာဆိုလည်း ဟုတ်ပါတယ်။

အရင်ကရွာမှာ ငါးဖမ်းတဲ့သူဆီက ဝယ်စားရင် ဈေးသက်သာတယ်။

ရွာက ငါးရှာတဲ့သူလည်း အပိုဝင်ငွေရတယ်။

ဒီလို ပုံမှန်လေးလည်ပတ်နေရာကနေ ဘာလို့ပျက်စီးခဲ့ကြသလဲ စဉ်းစားကြည့်မိသူက ခပ်နည်းနည်းပဲဖြစ်ပါလိမ့်မယ်။

အခြားတစ်ဖက်မှာလည်း ဒီလို ဆုံးရှုံးမှုတွေ မကြုံရအောင် ဘယ်လိုပုံစံနဲ့ ထုတ်ယူသုံးစွဲကြမလဲဆိုတာကိုတော့ (Natural Resource Management) သဘာဝအရင်းအမြစ်များကို စီမံခန့်ခွဲခြင်း လို့ခေါ်တာပေါ့ ။

သဘာဝအရင်းအမြစ်ကို စီမံခန့်ခွဲမှုညံ့တော့ ဒေသမှာ ပေါပေါရနေတဲ့အရာတွေဟာ နှစ်တိုတိုအတွင်းမှာ ပျက်စီးသွားရပါတယ်။

အကျိုးဆက်အနေနဲ့

မြို့ရော တောပါမကျန် မူမမှန်တဲ့ ရာသီဥတုတွေကြုံလာရတာ
မြို့ပြတွေမှာဆို တိုက်ခန်းထဲမှာတင် အပူလွန်ကဲပြီး တစ်မိသားစုလုံး အသက်ဆုံးရှုံးရတာ
ကြားတောင်မကြားဖူးတဲ့ရောဂါတွေဖြစ်လာရတာ။

ဒါတွေက သဘာဝရင်းမြစ်တွေ ပျက်စီးခြင်းကြောင့်ဖြစ်လာရတဲ့ အမြင်သာဆုံး သဘာဝဘေးအန္တရယ် ဥပမာတွေပါ။

မန်ကျည်းပင်တွေကတော့ ခုထိ အထက်အညာဒေသရဲ့ ပြယုဒ်တစ်ခုအနေနဲ့ ကောင်‌ကောင်းရှိနေသေးတဲ့ သဘာဝအရင်းအမြစ်တွေဖြစ်ပါတယ်။

မန်ကျည်းမှည့် ရောင်းကြတဲ့ရွာတွေရှိတယ်။ အရမ်းလှတဲ့ မန်ကျည်းတန်းတွေနဲ့ ရွာတွေ မြို့တွေရှိတယ်။

မန်ကျည်းအညွန့်ကို အဓိကပါဝင်ပစ္စည်းအနေနဲ့ သုံးပြီး ထုတ်လုပ်နေကြတဲ့ မြန်မာ့ထုတ်ကုန်တွေရှိတယ်။

ဒီလို ဒေသတွင်း အသုံးချနေကြမှုတွေကြောင့်နဲ့တော့ အထက်အညာရဲ့ ပြယုဒ်ဖြစ်တဲ့ မန်ကျည်းတွေဟာ ပျောက်ကွယ် ဆိတ်သုဉ်းမသွားပါဘူး။

ဒါပေမယ့် ခေတ်မီတိုးတက်လာမှုရဲ့ ဆိုးကျိုးတွေအဖြစ် ကောင်းမွန်တဲ့ဆက်သွယ်ရေးစနစ်တွေဟာ အလောဘ ရှိသူတွေလက်ထဲရောက်သွားတဲ့အခါ မလိုလားအပ်တဲ့ ပျက်စီးမှုတွေကို ဦးတည်စေပါတယ်။

ဒီလိုပရောဂတွေကြောင့် ကြပ်တည်းတဲ့ကာလတွေမှာ ငွေမျက်နှာတစ်ခုတည်းရဲ့နောက်ကိုလိုက်မိရင်တော့ နှစ်တိုတိုနဲ့ မန်ကျည်းပင်တွေ မျိုးပြုတ်ကုန်ပြီ ဆိုတာမျိုးဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။

ရွာဘေးက မပျက်စီးဘဲရှိနေတဲ့ချောင်းတွေ၊ အဲ့သည့်ချောင်းထဲက ငါးသေးသေးလေးတွေ၊ ပုစွန်ဆိတ်သေးသေးလေးတွေ၊ ချောင်းဘေးက သဘာဝပေါက်ပင်တွေကလည်း ဟိုးအရင်တစ်ချိန်က မန်ကျည်းပင်တွေလိုပဲ ပေါပေါများများရခဲ့တဲ့ သဘာဝအရင်းအမြစ်တွေပေါ့။

ခုတော့ ဒီအရာတွေက နေရာတိုင်းလိုလိုမှာ မရှိကြတော့ဘူးလေနော် ။ တဖြည်းဖြည်းနဲ့ တိမ်ကော ပျောက်ကွယ်လာနေကြပြီ။မန်ကျည်းပင်တစ်ပင်ဖြစ်ဖို့ ၄-၅ နှစ်နဲ့ မရတာ အားလုံးအသိပါ။

အရိပ်အာဝါသ အသင့်တင့်ရဖို့ဆို မန်ကျည်းတစ်ပင်ဟာ အနည်းဆုံး အနှစ် ၂၀-၃၀ အချိန်ယူမှာပါ။

အပူခံသွပ် တစ်ပေကို (၃၀၀၀) ကျော် အစစအရာရာဈေးတက်နေတဲ့အချိန်မှာ

“ဈေးကောင်းရတယ်ဟေ့”ဆိုတိုင်း ပေါပေါပဲပဲထုတ်ရောင်းရ‌အောင် တန်ရဲ့လားဆိုတာမျိုး စဉ်းစားကြည့်ကြဖို့လိုပါပြီ။
“ ဈေးကောင်းရတယ်ဟေ့” ဆိုတာရဲ့ နောက်ကွယ်မှာ ဘယ်သူတွေက ငါတို့ထက်ပိုပြီး အမြတ်ရနေလဲ?
“ ဈေးကောင်းရတယ်ဟေ့” ဆိုတာရဲ့ နောက်ကွယ်မှာ ဘယ်သူတွေက ဘာအကြံတွေရှိနေနိုင်လဲ?
“ ဈေးကောင်းရတယ်ဟေ့” ဆိုတာရဲ့ နောက်ကွယ်မှာ ဒီအရာတွေက ငါတို့ကို ဘယ်လိုပြန်ဒုက္ခပေးနိုင်မလဲ? စသည်ဖြင့်

တွေးကြည့်ဖို့လိုအပ်ပါကြောင်းနဲ့ မန်ကျည်းပင်ပိုင်တဲ့ သူတိုင်းပြုလုပ်နိုင်တဲ့ ရိုးရှင်းတဲ့ Natural Resource Management သဘာဝအရင်းအမြစ်စီမံခန့်ခွဲခြင်းဆိုင်ရာ အတွေးစာစုများကို မျှဝေလိုက်ရပါတယ်။ ဒီလိုတွေးခေါ် တတ်တဲ့အလေ့အကျင့်မရှိခဲ့လို့၊ ပညာရပ်တွေ လက်လှမ်းမမီခဲ့လို့ ကျွန်မတို့ ပျက်စီးဆုံးရှုံးခဲ့ရတဲ့ သဘာဝအရင်းအမြစ်တွေလည်း များပါပြီ။

ကုန်ကြမ်းတွေကို စျေးပေါပေါနဲ့ရောင်းပြီး ကုန်ချောတွေကို ဈေးကြီးပေးဝယ်စားနေကြရတဲ့ခေတ်မှာ မန်ကျည်းတွေမျိုးတုန်းလို့ မန်ကျည်းမှည့်တောင် နိုင်ငံခြားက ပြန်မှာစားနေရတော့မယ်ဆိုရင်ဖြင့် မှန်းချက်နဲ့ နှမ်းထွက် မကိုက်ပါကြောင်း အမျိုးတို့ကို အသိပေးလိုက်ရပါတယ်။

ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ဟုထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။

ဗွေဆော်ဦး ကြော်ငြာ

ကိုယ်မွေးထားတဲ့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ မြန်မြန်ကြီး၊ များများရှင်စေချင်တယ်ဆိုရင်... အားဆေးကောင်းလေးတွေ ရှိနေပါတယ်ရှင့်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ အားရှိသန်မာထွားကျိုင်းသွားစေမဲ့ Aqua Calcium, Aqua Booster, Aqua Mix ဆိုတဲ့ ဆေးလေးတွေပါနော်.. Aqua Calcium ဆိုတာက.. နာမည်နဲ့လိုက်အောင်ပဲ ငါး၊ ပုစွန်တွေအတွက်လိုအပ်တဲ့ ကယ်လ်ဆီယမ်များ ခဲပျစ်ပါဝင်နေတဲ့ အရည်မျိုးဖြစ်ပြီး ဗီတာမင်စီလည်း ပါဝင်ပါတယ်ရှင့်..။ ဒါလေးထည့်ပေးလိုက်ရင် ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကြီးထွားနှုန်း၊ အရွယ်အစားနဲ့ အသက်ရှင်နှုန်းတို့ကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ကန်ထဲမှာလည်း နိုက်ထရိတ်များလျော့ကျအောင် ဆောင်ရွက်ပေးမှာပါနော်..။ Aqua Booster ဆိုတာကတော့… ဘတ်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်၊ ပရိုတိုဇိုအာတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို ခံနိုင်ရည်ပိုရှိစေမဲ့ အရေးပါတဲ့ ဇီဝကမ္မဆိုင်ရာ အာဟာရအားတိုးဆေးမျိုးပါ။ သူ့မှာက သြဂဲနစ်အက်စစ်အမျိုးမျိုး၊ glycan နဲ့ အမိုင်နိုအက်ဆစ်များ ပေါင်းစပ်ပါဝင်နေလို့ ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကျန်းမာရေးကော ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်ကိုကော ကူညီထောက်ပံ့ပေးနိုင်ပါတယ်ရှင့်။ ဒါ့အပြင် အာဟာရစုပ်ယူနိုင်စွမ်းမြင့်စေပြီး အစာခြေအင်ဇိုင်းများကို လှုံ့ဆော်ပေးသလို ဘက်တီးရီးယားဒဏ်ကို လည်း ခံနိုင်ရည်ရှိစေလို့ ကြီးထွားနှုန်းနဲ့ ရှင်သန်နှုန်း မြင့်တက်စေမှာပါနော်။ နောက်တစ်ခု... Aqua Mix ကကောဆိုရင်တော့.. သူက ကယ်ဆီယမ်၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်နှင့် ပိုတက်ဆီယမ် ပါဝင်တဲ့ အရောအ‌နှောဖြစ်လို့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေရဲ့ အသက်ရှင် နှုန်းကို တိုးမြင့်စေပြီး အစာခြေစနစ်ကိုလည်း တိုးတက်စေပါတယ်။ ပြီးတော့ ကြွက်သားများ ကျုံ့ခြင်းတင်းခြင်းများကိုလျော့စေကာ အရေခွံလဲနှုန်းမြင့်စေပြီး အခွံများကို ပိုမာကြော လာစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါတင်ပဲလားဆိုတော့...မဟုတ်သေးဘူး...ကြီးထွားနှုန်းလည်း ပိုကောင်းလာပြီး ဖမ်းဆီးချိန်မှာ အသွေးအရောင် လည်း ပိုလှနေစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်ရှင့်။ ဆိုတော့ ဒါလေးတွေကို သုံးပေးမယ်ဆိုရင်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ ရှင်သန်ကြီးထွားနှုန်းမြင့်မားလာနိုင်တာဆိုတော့... ဝင်ငွေပိုတိုးလာမယ်ဆိုတာက ပြောနေစရာတောင် လိုမှာမဟုတ်ပါဘူးနော်.. ဒါလေးတွေလိုချင်တယ်ဆိုရင်တော့ ‘ဗွေဆော်ဦး’ မှာ ရနေပါပြီရှင့်...