မြေညံ့ကိုပြောင်းပေးပြီး သီးနှံဖြစ်ထွန်းစေမယ့် ဇီဝမြေသြဇာ (သို့) အာဘာစကူလာမိုက်ကိုရိုက်ဇာမှို အပိုင်း(၇)

ဇီဝမြေသြဇာထုတ်ရန် အရေးကြီးသော အာဘာစကူလာမိုက်ကိုရိုက်ဇာမှိုမျိုးစ အပိုင်း (၂)

ဘယ်လို အာဘာစကူလာ မိုက်ကိုရိုက်ဇာမှိုအမျိုးအစားတွေက သီးနှံပင်ကြီးထွားမှုနဲ့ အာဟာရဓာတ်စုပ်ယူမှုကို အားကောင်းစေတာလဲ?

မြေကြီးအရည်အသွေးအတွက်ကော ဘယ်လိုကောင်းကျိုးတွေ ပေးနိုင်တာလဲ?

ဘယ်လိုပုံစံနဲ့ အသုံးချလို့ ရနိုင်သလဲ? ဆိုတာတွေကို ဒီအပိုင်းမှာ ဖော်ပြပေးထားပါတယ်။

Mycorrhiza symbiosis (Parihar et al 2020)

သီးနှံပင်စိုက်ပျိုးရာတွင် မျိုးကောင်းမျိုးသန့်ရရှိရေးသည် အရေးကြီးသကဲ့သို့ ဇီဝမြေသြဇာ (သို့) အာဘာစကူလာ မိုက်ကိုရိုက်ဇာမှိုကို အသုံးပြုပါကလည်း မှိုမျိုးကောင်းမျိုးစေ့များသည် အရေးကြီးသည်။

မြန်မာနိုင်ငံ သုတေသနများတွင် အသုံးပြုလျက်ရှိသော အကျိုးပြုမှုကောင်းသော မှိုမျိုးကောင်းမျိုးစေ့များအကြောင်းကို တပိုင်တနိုင် စိုက်ပျိုးရေးတောင်သူများ ကိုယ်တိုင်နားလည်စေရန် ဆက်လက်ဖော်ပြလိုပါသည်။

၂.၁ သီးနှံပင်များ၏ ကြီးထွားမှုကိုတိုးစေပြီး အာဟာရဓာတ်စုပ်ယူမှုကို အားပေးရန်အတွက် ဘယ်လို အာဘာစကူလာမိုက်ကိုရိုက်ဇာမှိုမျိုးစိတ်များကို အသုံးပြုနိုင်သလဲ (မြန်မာနိုင်ငံသုတေသနများ)

လိင်မဲ့စပိုးများ၏ အမျိုးအစားခွဲခြားမှုလက္ခဏာများအရ မျိုးစိတ် ၄ မျိုးကို ခွဲခြားထားပါသည်။

(က) Glomus ectunicatum (အရင်းအမြစ် ဂျာမဏီ)

(ခ) Glomus fasciculatum (အရင်းအမြစ် မြန်မာ)

(ဂ) Glomus intraradices (အရင်းအမြစ် ဂျာမဏီ) နှင့်

(ဃ) Glomus manihot (အရင်းအမြစ် ဂျာမဏီ)

ပုံ ၂.၁ (က) ပြောင်းပင်တွင်ပွားထားသော Glomus etunicatum မျိုးစိတ်၏ မှိုစပိုးများ (x ၄၀ဝ)

ပုံ ၂.၁ (ခ) ဝါမြစ်ထဲမှ Glomus fasciculatum မျိုးစိတ်၏မှိုစပိုးများ ( x ၄၀ဝ)

ပုံ ၂.၁ (ဂ) ပြောင်းပင်တွင်ပွားထားသော Glomus intraradices မျိုးစိတ်၏ မှိုစပိုးများ ( x ၄၀ဝ)

ပုံ ၂.၁ (ဃ) ပြောင်းမြစ်ပေါ်တွင် ပြန်လည်မွေးမြူထားသော Glomus manihot မျိုးစိတ်၏ မှိုစပိုးများ(x ၄၀ဝ)

၂.၂ - အထက်ဖေါ်ပြပါ အာဘာစကူလာမိုက်ကိုရိုက်ဇာမှို မျိုးစိတ်များသည် အကျိုးပြုစွမ်းအားမြင့်မားသည့်မှိုမျိုး မျိုးစိတ်များ ( မြ ၂၀၁၆) ဖြစ်သည်။

၂.၂.၁ - ၎င်းတို့ကို ရေရှည်တည်တံ့သောစိုက်ပျိုးရေး ဂေဟစနစ်တိုးတက်ရေးဆိုင်ရာ လုပ်ဆောင်မှု ကောင်းသော မျိုးများအဖြစ်သုံးကြသည်။

၂.၂.၂ - စီးပွားဖြစ်ထုတ်ကုန်များအဖြစ်ရနိုင်သော အေအမ်အက်ဖ် မှိုမျိုးစ (commercially available AM fungal products) များအဖြစ်လည်း သုံးနိုင်သည်။

၂.၂.၃ - ၎င်းတို့ကို ဘိုင်အိုချာနှင့် ပူးတွဲပြီး မြေကြီးအရည်အသွေးတိုးတက်စေသော အကျိုးပြုမှုများတွင် အသုံးပြုနိုင်သည်။ ဘိုင်အိုချာဆိုသည်မှာ ကာဖွန်ကြွယ်ဝသော ပစ္စည်းတမျိုးဖြစ်ပြီး ဘိုင်အိုမတ်စ်ဖြစ်သော စိုက်ပျိုးရေးနှင့် စက်ရုံထွက် အလေအလွင့်များကို မီးသင့်စေခြင်းမှ ရရှိသည်။

ပုံ ၂.၂ ဘိုင်အိုချာနှင့်စီးပွားဖြစ်ထုတ်သော အေအမ်အက်ဖ်မှိုတို့၏ ပူးတွဲပြီး မြေကြီးအရည်အသွေးတိုးတက်စေမှု

Figure 2.2 Biochar, commercially available AMF and their combination in soil quality improvement (Gujre et al 2021)

၂၁ ရာစုနှစ် လက်တွေ့အသုံးချပိုင်းနှင့် ဇီဝမြေသြဇာ ထုတ်လုပ်ရေးအတွက် အထောက်အကူပြုတွေ့ရှိချက်

၁။ မြန်မာနိုင်ငံဆောင်ရွက်ခဲ့သော သုတေသနများတွင် အသုံးပြုခဲ့သည့် မှိုမျိုးစိတ် (၄) မျိုးစလုံးသည် စမ်းသပ်သီးနှံပင် (ပီလောပီနံ၊ ကော်ဖီ၊ ဝါ၊ ရာဘာ၊ ပဲအမျိုးမျိုး၊ မြေဆီထိန်းပဲများ) အလိုက် ကြီးထွားမှုတိုးစေပြီး အာဟာရဓာတ် စုပ်ယူမှုအားပေးသော အကျိုးပြုစွမ်းအားမြင့်မားသည့်မှိုမျိုးများ ( မြ ၂၀၁၆ ) ဖြစ်သည်။

စီးပွားဖြစ်ထုတ်ကုန်များအဖြစ်ရနိုင်သော အေအမ်အက်ဖ် မှိုမျိုးစ (commercially available AM fungal products) များဖြစ်သည်။

၂။ မြန်မာနိုင်ငံသုတေသနများတွင် အသုံးပြုခဲ့သော အကျိုးပြုမှုကောင်းသော အေအမ်အက်ဖ်မှိုများအနက် စီးပွားဖြစ်ထုတ်သော အေအမ်အက်ဖ်မှိုတမျိုးဖြစ်သည့် Glomus intraradices သည် ဘိုင်အိုချာနှင့် ပူးတွဲသုံး ပါက မြေကြီးအရည်အသွေးတိုးတက်စေသည် (ပုံ ၂.၂ )။

၂.၁။ ပီအိပ်ချ်ပြောင်းလဲသဖြင့် မြေကြီးရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာနှင့် ဓာတုပိုင်းဆိုင်ရာ အရည်အသွေး တိုးတက်စေသည်။

၂.၂။ မြေကြီးထဲရှိအကျိုးပြု သက်ရှိများကို ထောက်ကူသည်။

၂.၃။ ဘိုင်အိုချာနှင့် အေအမ်အက်ဖ်မှိုတို့ကြောင့် အဆိပ်ဖြစ် ပစ္စည်းများ၏ bioavailability ကို လျော့စေသည်။

၂.၄။ Fungal grazer များကို ကာကွယ်ရာတွင် ကူညီသည်။ (Gujre et al 2021)။

ကိုးကား

၁။ မြမြ ဒေါ် အပူပိုင်းဒေသစိုက်ပျိုးရေးတွင် အာဘာစကူလာ မိုက်ကိုရိုက်ဇာမှို အသုံးချခြင်း (၂၀၁၆)

၂။ Gujre N. Soni A. Rangan L. Tsang D. Mitra S. Sustainable improvement of soil health utilizing biochar and arbuscular mycorrhizal fungi: A review. Environmental Pollution Volume 268, Part B, 1 January 2021. https://doi.org/10.1016/j.envpol.2020.115549

၃။ Pariar M.et al. 2020 Arbuscular Mycorrhizal Fungi: Abundance, Interaction with Plants and Potential Biological Applications. In book: Advances in Plant Microbiome and Sustainable Agriculture, Microorganisms for Sustainability 19, (pp.39)Publisher: Springer Nature Singapore Pte Ltd.

ဒေါ်မြမြ၊ ပါမောက္ခ (ငြိမ်း)၊ ရေဆင်းစိုက်ပျိုးရေးတက္ကသိုလ်

ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ဟုထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။

ဗွေဆော်ဦး ကြော်ငြာ

ကိုယ်မွေးထားတဲ့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ မြန်မြန်ကြီး၊ များများရှင်စေချင်တယ်ဆိုရင်... အားဆေးကောင်းလေးတွေ ရှိနေပါတယ်ရှင့်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ အားရှိသန်မာထွားကျိုင်းသွားစေမဲ့ Aqua Calcium, Aqua Booster, Aqua Mix ဆိုတဲ့ ဆေးလေးတွေပါနော်.. Aqua Calcium ဆိုတာက.. နာမည်နဲ့လိုက်အောင်ပဲ ငါး၊ ပုစွန်တွေအတွက်လိုအပ်တဲ့ ကယ်လ်ဆီယမ်များ ခဲပျစ်ပါဝင်နေတဲ့ အရည်မျိုးဖြစ်ပြီး ဗီတာမင်စီလည်း ပါဝင်ပါတယ်ရှင့်..။ ဒါလေးထည့်ပေးလိုက်ရင် ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကြီးထွားနှုန်း၊ အရွယ်အစားနဲ့ အသက်ရှင်နှုန်းတို့ကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ကန်ထဲမှာလည်း နိုက်ထရိတ်များလျော့ကျအောင် ဆောင်ရွက်ပေးမှာပါနော်..။ Aqua Booster ဆိုတာကတော့… ဘတ်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်၊ ပရိုတိုဇိုအာတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို ခံနိုင်ရည်ပိုရှိစေမဲ့ အရေးပါတဲ့ ဇီဝကမ္မဆိုင်ရာ အာဟာရအားတိုးဆေးမျိုးပါ။ သူ့မှာက သြဂဲနစ်အက်စစ်အမျိုးမျိုး၊ glycan နဲ့ အမိုင်နိုအက်ဆစ်များ ပေါင်းစပ်ပါဝင်နေလို့ ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကျန်းမာရေးကော ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်ကိုကော ကူညီထောက်ပံ့ပေးနိုင်ပါတယ်ရှင့်။ ဒါ့အပြင် အာဟာရစုပ်ယူနိုင်စွမ်းမြင့်စေပြီး အစာခြေအင်ဇိုင်းများကို လှုံ့ဆော်ပေးသလို ဘက်တီးရီးယားဒဏ်ကို လည်း ခံနိုင်ရည်ရှိစေလို့ ကြီးထွားနှုန်းနဲ့ ရှင်သန်နှုန်း မြင့်တက်စေမှာပါနော်။ နောက်တစ်ခု... Aqua Mix ကကောဆိုရင်တော့.. သူက ကယ်ဆီယမ်၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်နှင့် ပိုတက်ဆီယမ် ပါဝင်တဲ့ အရောအ‌နှောဖြစ်လို့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေရဲ့ အသက်ရှင် နှုန်းကို တိုးမြင့်စေပြီး အစာခြေစနစ်ကိုလည်း တိုးတက်စေပါတယ်။ ပြီးတော့ ကြွက်သားများ ကျုံ့ခြင်းတင်းခြင်းများကိုလျော့စေကာ အရေခွံလဲနှုန်းမြင့်စေပြီး အခွံများကို ပိုမာကြော လာစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါတင်ပဲလားဆိုတော့...မဟုတ်သေးဘူး...ကြီးထွားနှုန်းလည်း ပိုကောင်းလာပြီး ဖမ်းဆီးချိန်မှာ အသွေးအရောင် လည်း ပိုလှနေစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်ရှင့်။ ဆိုတော့ ဒါလေးတွေကို သုံးပေးမယ်ဆိုရင်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ ရှင်သန်ကြီးထွားနှုန်းမြင့်မားလာနိုင်တာဆိုတော့... ဝင်ငွေပိုတိုးလာမယ်ဆိုတာက ပြောနေစရာတောင် လိုမှာမဟုတ်ပါဘူးနော်.. ဒါလေးတွေလိုချင်တယ်ဆိုရင်တော့ ‘ဗွေဆော်ဦး’ မှာ ရနေပါပြီရှင့်...