အဲလစ်အီဗန် (သို့) နို့တွေကို ပိုးသတ်သောက်ဖို့လိုကြောင်း လမ်းပြခဲ့သူ

“ ကျွန်မရဲ့စာတမ်းအပေါ် အားလုံးရဲ့တုံ့ပြန်မှုကတော့ အယုံအကြည်မရှိ ဆိုတာပါပဲ”

Alice Evans • 1881-1975 • Animal Scientist • American

ဒီစကားကို ပြောခဲ့သူက ကျွန်တော်တို့တွေ သောက်သုံးနေတဲ့ နို့ (နွားနို့၊ ဆိတ်နို့ စသည်) တွေကို ပိုးသတ်ပြီးမှ သောက်ရမယ်ဆိုတဲ့ အသိပညာကို စတင်ပေးခဲ့သူ အမေရိကန်အမျိုးသမီး တိရစ္ဆာန် သိပ္ပံပညာရှင် အဲလစ်အီဗန်ပါ။

ကော်နဲတက္ကသိုလ်မှာ ကျေးလက်ကဆရာများကို အခမဲ့သင်ကြားပို့ချပေးတဲ့ နှစ်နှစ်ကြာ သဘာဝဆိုင် ရာ သင်ရိုးက အဲလစ်အီဗန်ရဲ့ ဇီဝဗေဒလေ့လာချင်တဲ့ ပိုးလေးကို အစပြုပေးလိုက်တာပါ။

ဒီအခွင့်အလမ်းက သူမကို ဇီဝဗေဒအပေါ် စိတ်ဝင်တစားဖြစ်စေဖို့ စေ့ဆော်ပေးနိုင်ခဲ့ပြီး ကော်နဲတက္ကသိုလ်မှာ ဘတ်တီးရီးယားပညာ (Bacteriology) နဲ့ ဘွဲ့ရစေတဲ့အထိ ဖြစ်စေခဲ့ပါတယ်။

အီဗန်ဟာ သူမရဲ့လေ့လာမှုကို ဒီလောက်နဲ့ အဆုံးသတ်မပစ်ပါဘူး။ ဝစ်ကွန်ဆင်တက္ကသိုလ်ရဲ့ ပညာသင်ဆုကို ရရှိခဲ့ပြီး မဟာဘွဲ့ရတဲ့အထိ ဆက်ကြိုးစားခဲ့ပါတယ်။

ဒီနောက်မှာတော့ လုပ်ငန်းခွင်ထဲဝင်ရောက်ခဲ့ပြီး အမေရိကန်စိုက်ပျိုးရေးဌာန နို့ထွက်ပစ္စည်းဌာနခွဲမှာ သုတေသနဝန်ထမ်းရာထူးနဲ့ အလုပ်စခဲ့ပါတယ်။ သူမအတွက် အခက်အခဲတွေကလည်း ဒီကနေပဲ စပါ တော့တယ်။

အဲ့ဒီကလတွေတုန်းက နို့စိမ်းတွေနဲ့ပတ်သက်တဲ့ ရောဂါတွေအပေါ် သိရှိမှု မရှိသလောက် နည်းပါတယ်။ Bacillus abortus နဲ့ Micrococcus melitensis ဆိုတဲ့ နို့မှာပါတဲ့ ဘက်တီးရီးယားတွေအကြောင်းတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့တောင် ဂဃနဏ မသိသေးဘဲ ဝိဝါဒကွဲပြားနေတဲ့ကာလပါ။

Bacillus abortus ဘတ်တီးရီးယားဟာ ကျွဲနွားတွေမှာ ကျရောက်ပြီး ကိုယ်ဝန်ဆောင်ကာလမတိုင်ခင်မှာ ကတည်းက သန္ဓေပျက်ကျစေနိုင်ပါတယ်။ ပိုဆိုးတာကတော့ Micrococcus melitensis ဘက်တီးရီးယား ပါ။ သူက တိရစ္ဆာန်တွေအချင်းချင်း လျင်မြန်စွာကူးစက်စေနိုင်ပြီး လူတွေအပေါ်မှာ သက်ရောက်နိုင်တဲ့ ဘက်တီးရီးယားမျိုးဖြစ်လို့ပါပဲ။

အီဗန်ရဲ့တွေ့ရှိချက်တွေ မတိုင်ခင်ကဆိုရင် ဒီဘက်တီးရီးယားနှစ်မျိုးဟာ တသီးတခြားစီဖြစ်ပြီး အချင်းချင်းကြား လုံးဝပတ်သက် ဆက်နွှယ်မှုမရှိနိုင်ဘူးလို့ပဲ သိပ္ပံပညာရှင်တွေက ယူဆခဲ့ကြတာပါ။ ဒါပေမဲ့ အီဗန်ကတော့ သူ့ရဲ့သုတေသနတွေအရ ဒီဘက်တီးယားတွေဟာ အချင်းချင်း ပတ်သက် ဆက်နွှယ်နိုင်ရုံတင်မက သူတို့ကြောင့်ဖြစ်တဲ့ရောဂါဟာ တိရစ္ဆာန်ကနေ လူကိုပါ ကူးစက်စေနိုင်တဲ့အထိ ဖြစ်သွားလိမ့်မယ် ဆိုပြီး ချပြခဲ့ပါတယ်။

ဒါနဲ့ပတ်သက်လို့ သူမအပေါ် ကဲ့ရဲ့ပြစ်တင် ဝေဖန်မှုတွေ အမြောက်အမြား ရှိခဲ့တာပါ။ ဘယ်လောက် ထိလဲဆို ဒီဆောင်းပါးအစမှာ ဖော်ပြခဲ့တဲ့စကားအတိုင်း ငြီးတွားခဲ့ရတဲ့အထိပါပဲ။

မွေးမြူရေးတောင်သူတွေကဆို သူမဟာ ‘ပိုးသန့်စင်တဲ့ပစ္စည်းတွေရောင်းချတဲ့ကုမ္ပဏီတွေနဲ့ပေါင်းပြီး ဂျင်းထည့်တာ’ လို့တောင် စွပ်စွဲပြောဆိုခဲ့ကြတာပါ။

ဒါပေမဲ့ လက်မခံနိုင်တဲ့အမှန်တရားဟာ အကြာကြီးတော့ ငုပ်လျှိုးမနေပါဘူး။ ဒီဘက်တီးရီးယားနှစ်မျိုး လုံးနဲ့ ဆက်စပ်နေတဲ့ လူကိုကူးစက်နိုင်တဲ့ မျိုးဗီဇသစ်ဘက်တီးရီးယား Brucellosis ရှိနေတာကို ၁၉၂၀ ခုနှစ်မှာ အဲလစ်အီဗန်က ချပြနိုင်ခဲ့ပါတယ်။

အီဗန်ကိုယ်တိုင်လည်း ဒီဘက်တီးရီးယားရောဂါ ကူးစက်ခံခဲ့ပြီး နှစ်ပေါင်း ၂၀ ကျော် ဝေဒနာ ခံစားခဲ့ရပါ တယ်။ ဘယ်လိုပဲဖြစ်ဖြစ် အီဗန်ရဲ့ ကြိုးစားမှုဟာ ထိုက်တန်တဲ့ရလဒ်တော့ ရှိသွားပါတယ်။ သူမရဲ့ သုတေသနရလဒ်တွေက နို့တွေကို မဖြစ်မနေ ပိုးသန့်စင်ဖို့ လိုအပ်တယ်ဆိုတာကို လမ်းပြပေးနိုင်ခဲ့လို့ ပါပဲ။

ဒီလိုနဲ့ပဲ အဲလစ်အီဗန်တစ်ယောက် အမေရိကန်အဏုဇီဝဗေဒအသင်းကြီးရဲ့ ပထမဆုံး အမျိုးသမီး ဥက္ကဋ္ဌတစ်ဦးဖြစ်လာပါတယ်။ နောက်ဆုံးမှာတော့ သူမအပေါ် ကမ္ဘာနဲ့ချီတဲ့ကဲ့ရဲ့ဝေဖန်မှုအသံတွေဟာ ကမ္ဘာနဲ့ချီတဲ့ ချီးကျူးဂုဏ်ပြုသံတွေအဖြစ် ပြောင်းလဲသွားပါတော့တယ်။

Ref: https://www.womeninagscience.org

ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ဟုထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။

ဗွေဆော်ဦး ကြော်ငြာ

ကိုယ်မွေးထားတဲ့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ မြန်မြန်ကြီး၊ များများရှင်စေချင်တယ်ဆိုရင်... အားဆေးကောင်းလေးတွေ ရှိနေပါတယ်ရှင့်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ အားရှိသန်မာထွားကျိုင်းသွားစေမဲ့ Aqua Calcium, Aqua Booster, Aqua Mix ဆိုတဲ့ ဆေးလေးတွေပါနော်.. Aqua Calcium ဆိုတာက.. နာမည်နဲ့လိုက်အောင်ပဲ ငါး၊ ပုစွန်တွေအတွက်လိုအပ်တဲ့ ကယ်လ်ဆီယမ်များ ခဲပျစ်ပါဝင်နေတဲ့ အရည်မျိုးဖြစ်ပြီး ဗီတာမင်စီလည်း ပါဝင်ပါတယ်ရှင့်..။ ဒါလေးထည့်ပေးလိုက်ရင် ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကြီးထွားနှုန်း၊ အရွယ်အစားနဲ့ အသက်ရှင်နှုန်းတို့ကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ကန်ထဲမှာလည်း နိုက်ထရိတ်များလျော့ကျအောင် ဆောင်ရွက်ပေးမှာပါနော်..။ Aqua Booster ဆိုတာကတော့… ဘတ်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်၊ ပရိုတိုဇိုအာတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို ခံနိုင်ရည်ပိုရှိစေမဲ့ အရေးပါတဲ့ ဇီဝကမ္မဆိုင်ရာ အာဟာရအားတိုးဆေးမျိုးပါ။ သူ့မှာက သြဂဲနစ်အက်စစ်အမျိုးမျိုး၊ glycan နဲ့ အမိုင်နိုအက်ဆစ်များ ပေါင်းစပ်ပါဝင်နေလို့ ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကျန်းမာရေးကော ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်ကိုကော ကူညီထောက်ပံ့ပေးနိုင်ပါတယ်ရှင့်။ ဒါ့အပြင် အာဟာရစုပ်ယူနိုင်စွမ်းမြင့်စေပြီး အစာခြေအင်ဇိုင်းများကို လှုံ့ဆော်ပေးသလို ဘက်တီးရီးယားဒဏ်ကို လည်း ခံနိုင်ရည်ရှိစေလို့ ကြီးထွားနှုန်းနဲ့ ရှင်သန်နှုန်း မြင့်တက်စေမှာပါနော်။ နောက်တစ်ခု... Aqua Mix ကကောဆိုရင်တော့.. သူက ကယ်ဆီယမ်၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်နှင့် ပိုတက်ဆီယမ် ပါဝင်တဲ့ အရောအ‌နှောဖြစ်လို့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေရဲ့ အသက်ရှင် နှုန်းကို တိုးမြင့်စေပြီး အစာခြေစနစ်ကိုလည်း တိုးတက်စေပါတယ်။ ပြီးတော့ ကြွက်သားများ ကျုံ့ခြင်းတင်းခြင်းများကိုလျော့စေကာ အရေခွံလဲနှုန်းမြင့်စေပြီး အခွံများကို ပိုမာကြော လာစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါတင်ပဲလားဆိုတော့...မဟုတ်သေးဘူး...ကြီးထွားနှုန်းလည်း ပိုကောင်းလာပြီး ဖမ်းဆီးချိန်မှာ အသွေးအရောင် လည်း ပိုလှနေစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်ရှင့်။ ဆိုတော့ ဒါလေးတွေကို သုံးပေးမယ်ဆိုရင်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ ရှင်သန်ကြီးထွားနှုန်းမြင့်မားလာနိုင်တာဆိုတော့... ဝင်ငွေပိုတိုးလာမယ်ဆိုတာက ပြောနေစရာတောင် လိုမှာမဟုတ်ပါဘူးနော်.. ဒါလေးတွေလိုချင်တယ်ဆိုရင်တော့ ‘ဗွေဆော်ဦး’ မှာ ရနေပါပြီရှင့်...