ဗုံးဆန်၊ အမြောက်ဆန်တွေကြား တောရိုင်းတိရစ္ဆာန်တွေကို ကယ်ထုတ်နေတဲ့ ယူကရိန်းအမျိုးသမီး

အခုတော့ အဲလက်စ်ဟာ ဝိတ်နည်းနည်း ပြန်တက်လာပြီး လမ်းလျှောက်စပြုနေပါပြီ။ ဇန်နဝါရီလအတွင်း နာတာလီယာပိုပိုဗာတို့ ဂေဟာကို စရောက်စဉ်က သူ့ခန္ဓာတစ်ပြင်လုံးမှာ ပြည့်နှက်နေတဲ့ သွေးတစိုစို အရှိုးရာတွေလည်း ခုတော့ မရှိတော့ပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ အစာအိမ်ဝေဒနာတော့ ကျန်နေသေးပြီး သူဟိန်းတဲ့အတဲ့အသံဟာ ဆေးလိပ်သမားတစ်ယောက် ချောင်းဆိုးသလို ဖြစ်နေပါတယ်။ ဒါပေမယ့် သူ အသက်တော့ ရှင်မှာပါ။ နောက်ပြီး အဲလက်စ်အတွက် အိမ်ရာသစ်တစ်ခု လိုအပ်နေပါတယ်။ ယူကရိန်းမြို့တော် ကီးယက်မြို့စွန်က တဲငယ်လေးတစ်လုံးဟာ အဲလက်စ်လို ကျားဖြူတစ်ကောင်နေထိုင်ဖို့ သင့်တော်တဲ့နေရာ မဟုတ်ပါဘူး။

ယူကရိန်းတပ်ဖွဲ့ဝင်တွေဟာ အရင်နှစ်တုန်းက ရုရှားလက်ကနေ ပြန်လည်သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့တဲ့ ဗော့ချန်မြို့အနီး အဲလက်စ်ကို တွေ့ရှိခဲ့ကြတာပါ။ သူတို့တွေ့တဲ့အချိန် အဲလက်စ်ဟာ လှောင်အိမ်ကျဉ်းကျဉ်းကျုတ်ကျုတ်ထဲမှာ ပိတ်မိနေပြီး အစာရေစာငတ်ပြတ်နေပါတယ်။ ကျားကြီးကို တွေ့တာနဲ့ သူတို့က မစ္စပိုပိုဗာဆီ လှမ်းဆက်သွယ်ပါတယ်။ မစ္စပိုပိုဗာက မိုင် ၃၇၀ ခရီးကို သူ့ဗန်ကားနဲ့ မောင်းနှင်လာပြီး အဲလက်စ်ကို သူ့မတို့ ဂေဟာဆီ ခေါင်ဆောင်လာခဲ့ပါတော့တယ်။

ရုရှားကျူးကျော်စစ် ဝင်လာပြီးနောက်ပိုင်း မြင်းစီးကလပ်ပိုင်ရှင်ဟောင်း မစ္စပိုပိုဗာ ကယ်တင်ခဲ့တဲ့ တောရိုင်းတိရစ္ဆာန် အကောင် ၆၀၀ ထက်မနည်း ရှိနေပါပြီ။ အများစုကတော့ ရှေ့တန်းစစ်မြေပြင်အနီးက အိမ်တွေ/ပုဂ္ဂလိကတိရစ္ဆာန်ရုံတွေမှာ မွေးမြူလာခဲ့တဲ့အကောင်တွေ ဖြစ်ပြီး စစ်ဖြစ်တဲ့အခါ စွန့်ပစ်ခံခဲ့ရသူတွေ ဖြစ်ပါတယ်။

ယူကရိန်းစစ်သားတွေက မစ္စပိုပိုဗာကို ဝန်းရုံစောင့်ရှောက်ပေးလေ့ရှိပြီး တစ်ခါတလေ ကျည်ဆန်အမြောက်ဆန်ကြားကနေ တိရစ္ဆာန်တွေကို ကယ်ထုတ်ကာ သူမဗန်ကားပေါ် ဝိုင်းတင်ပေးတတ်ကြပါတယ်။ တလောတုန်းကလည်း ဘက်ခမတ်မြို့မှာ ဝက်ဝံတစ်ကောင်ကို မေ့ဆေးပေးပြီး ကယ်ထုတ်ဖို့ သူမ ကြိုးစားနေစဉ် ရုရှားဘက်က ဗုံးမိုးတွေ ရွာချတာကြောင့် စစ်သားတွေက သူမကို နောက်ပြန်ဆုတ်ဖို့ အမိန့်ပေးခဲ့ကြတယ်။ သူမက မနာခံဘဲ ငြင်းဆန်ခဲ့တယ်။ ခဏနေတော့ ဗုံးသီးတစ်လုံး သူမနဲ့ မလှမ်းမကမ်းနေရာကို ကျရောက်လာတယ်။

အဲဒီအချိန်မှာ “သေရင်လည်းအတူပေါ့” ဆိုပြီး ဝက်ဝံနဲ့ စကားပြောနေခဲ့တာကို သူမ မှတ်မှတ်ရရ ပြန်ပြောပြပါတယ်။ ကံကောင်းချင်တော့ ဗုံးသီးက မပေါက်ကွဲခဲ့ပါဘူး။ “အဲဒီနောက်ပိုင်း စစ်သားတွေက ကျွန်မကို အရူးလို့ ခေါ်ကြတယ်” ဆိုပြီး သူမက ရယ်မောရင်း ပြောပြနေပါတယ်။

သူမ ကယ်တင်ခဲ့တဲ့ တိရစ္ဆာန်တချို့ကို ကီးယက်တိရစ္ဆာန်ရုံမှာ ထားရပါတယ်။ အဲဒီမှာကလည်း သူ့ပြဿနာနဲ့သူပါ။ လျှပ်စစ်မီးပြတ်တောက်ချိန်တွေဆိုရင် တိရစ္ဆာန်အများစု မှောင်မှောင်မည်းမည်းထဲမှာ နေကြရပါတယ်။ ဆင်ကြီးတွေထဲက တစ်ကောင်ကတော့ ရုရှားဘက်က ဒုံးကျည်တွေ ပစ်ခတ်ချိန်မှာ ဘယ်လိုကာဗာယူရမလဲဆိုတာ သိနေပြီလို့ ရုံမှူးက ပြောပါတယ်။ တခြားအကောင်တွေကတော့ ဆောက်တည်ရာမရ ကြောက်လန့်ကြဆဲပါပဲ။ တိရစ္ဆာန်ရုံမှာ အပူပေးစနစ်ပြတ်တောက်သွားရင် အသုံးပြုနိုင်အောင် ထင်းတွေကို စုဆောင်းထားတယ်လို့လည်း သိရတယ်။

တိရစ္ဆာန်ရုံမှာ နေရာလွတ်က နည်းနည်းလာသလို မစ္စပိုပိုဗာဂေဟာရဲ့ အခြေအနေကလည်း ပိုပြီးတောင် ဆိုးနေတာကြောင့် အစောက်အရှောက်ခံတိရစ္ဆာန်အများစုကို အခြားနိုင်ငံတွေဘက် ရွှေ့ပြောင်းရပါတယ်။ ပထမနေရာက ပိုလန်နိုင်ငံအနောက်ပိုင်း တိရစ္ဆာန်ရုံတစ်ခုပါ။ အဲဒီမှာ တိရစ္ဆာန်တွေကို အကောင်းပကတိပြန်ဖြစ်အောင် ထူ‌ထောင်မှုပြုပြီး ဥရောပတိုက်ထဲက တခြားတိရစ္ဆာန်ရုံတွေဆီ လွှဲပြောင်းပေးပို့ရပါတယ်။

ဗုံးဆန်ကျည်ဆန်ရန် ကြောက်ရတာအပြင် မစ္စပိုပိုဗာနဲ့ သူမတွဲဖက် UA Animals အဖွဲ့တို့ဟာ ယူကရိန်းဗျူရိုကရေစီယန္တရားနဲ့လည်း ရင်ဆိုင်ရပါသေးတယ်။ တိရစ္ဆာန်တွေကို ပြည်ပပို့နိုင်ဖို့အရေး ရုံးပိုင်းဆိုင်ရာစာရွက်စာတမ်းတွေ ပြင်ဆင်ရတာဟာ လနဲ့ချီ ကြာမြင့်ပါတယ်။ မစ္စပိုပိုဗာက သူမဆီမှာ ဘယ်လိုမှမရှိနိုင်တဲ့ တိရစ္ဆာန်ဆိုင်ရာအချက်အလက်တွေကို ရုံးအရာရှိတွေက တောင်းခံတဲ့အပေါ် မကျေနပ်လှပါဘူး။

“ကျွန်မကယ်တင်လိုက်တဲ့ တိရစ္ဆာန်တွေဟာ ဘယ်ကလာသလဲ သိဖို့နေနေသာသာ ဘယ်သူ ပိုင်သလဲဆိုတာတောင် မသိပါဘူး” လို့ သူမ ပြောပါတယ်။

ဒီလိုမျိုးနှောင့်နှေးကြန့်ကြာမှုတွေက တိရစ္ဆာန်တွေရဲ့ ဒုက္ခကို ပိုများစေပါတယ်။ “သူတို့ကို ဥရောပနိုင်ငံတွေဆီ တတ်နိုင်သမျှ မြန်မြန်ပို့ဆောင်ဖို့ လိုတယ်။ ဒီမှာက ဘယ်လိုမှ မဖြစ်တော့ဘူး” လို့ သူမ ပြောတယ်။

လျှပ်စစ်မီး ပြတ်တဲ့အချိန်ဆိုရင် မီးစက်ကို အသုံးပြုပြီး သူမ စောင့်ရှောက်ထားတဲ့ ကျားတွေအတွက် အပူဓာတ်လွှတ်ပေးရပါတယ်။ ကီးယက်မြို့အနီးတဝိုက်ကို ဒုံးကျည်တွေနဲ့ တိုက်ခိုက်တဲ့အချိန်ဆိုရင် သူတို့ကို စိတ်ငြိမ်ဆေး ကျွေးထားရပါတယ်။

မစ္စပိုပိုဗာဟာ တလောတုန်းကတော့ ရုရှားသိမ်းပိုက်ထားတဲ့ ဒွန်းနက်နက်မြို့စွန်ကနေ ကယ်ထုတ်လာခဲ့တဲ့ ခြင်္သေ့တစ်ကောင်အတွက် နိုင်ငံကူးလက်မှတ် ရရှိအောင် လုပ်ဆောင်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီခြင်္သေ့မဟာ မျိုးလွယ်ထားရတာဖြစ်ပြီး ပြည်ပကို လွှဲပြောင်းမယ့်ရက်မတိုင်ခင် အရင်နေ့မှာ ကျန်းမာသန်စွမ်းတဲ့ ခြင်္သေ့ကလေးသုံးကောင် မီးဖွားသွားခဲ့ပါသေးတယ်။ ■

ဝေယံဟိန်း (B.Ag)

Ref: Meet the woman who is saving Ukraine’s wild animals - The Economist

ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ကို ထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။

မာလာမြိုင် ကုမ္ပဏီ ကြော်ငြာ

ပြောင်ခင်းမှာ ပေါင်းရှင်းဖို့ ဘူဒိုဇာ လာပြီ ဒိုး... ပြောင်းခင်း စိုက်နေရင်း ပေါင်းခင်းမဖြစ်သွားရအောင် မအပ်စပ်တဲ့ ပေါင်းတွေအကုန်ဒိုးဖို့ "ဘူဒိုဇာ" လာပြီဗျို့။ ပြောင်းခင်းထဲက ပေါင်းတွေကို အမြစ်ပြတ် သုတ်သင်ပေးမယ့် အစွမ်းထက်ထက် ဆေးတစ်လက် ဆိုရင် ပေါင်းမနိုင်ခင် "ပြောင်း" နိုင်ဖို့ ပြောင်းအထူး ရွေးချယ်ပေါင်းသတ်ဆေး "ဘူဒိုဇာ" နဲ့ဆိုရင် ဘယ်ပေါင်းတွေ ခံနိုင်ပါ့မလဲ? အဓိကပေါက်တတ်တဲ့ "မြေဇာ၊ မြက်ယား၊ ဆင်ငို၊ လက်သဲခွ၊ ဝမ်းဘဲစာ၊ လေးခွမြက်၊ ဝက်ကျွတ်၊ တောဟင်းနုနွယ်၊ မှိုချဥ်၊ ဟင်းဂလာ၊ ခွေးသေးပန်း၊ ဗောက်ပင်၊ ဗောက်လောက်ညို၊ ဆေးပုလဲ၊ ပရန္နဝါ၊ မြက်မုန်ညင်း" တို့ကို အမြစ်ပြတ် အထူးနှိမ်နင်းဖို့ "ဘူဒိုဇာ" ရှိရင် စိတ်သာချလိုက် ဦးကြီးတို့ရေ။ ပြောင်းဖူးပင် တစ်လသားမပြည့်မီ ပေါင်းအရွက် (၂-၄) ရွက် ထွက်ချိန်မှာ အချိန်မှန်မှန်နဲ့ မြန်မြန် သုံးထားဖို့ပဲ တိုက်တွန်းလိုက်ချင်တယ်ဗျ။ လက်မနှေးဘဲ အခုပဲ ပြောင်းခင်းထဲကပေါင်းတွေ "ဘူဒိုဇာ" နဲ့ ရှင်းလိုက်ရအောင်။

Read more

Facebook page သို့သွားရန်