စိုက်/မွေးနယ်ပယ်မှာ အမျိုးသမီးများကို အားအပြုရဆုံး နိုင်ငံများ (၂)

ကမ္ဘာ့စားနပ်ရိက္ခာဖူလုံရေး၊ အငတ်ဘေးပြဿနာတွေကို ကျော်လွှားရေးအတွက် အဓိကကျတဲ့ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးကဏ္ဍမှာ အမျိုးသမီးတွေရဲ့ အရေးပါမှုက ကြီးမားတဲ့အပိုင်းတစ်ခုအဖြစ် ပါဝင်နေပါတယ်။

ဒါပေမဲ့ အမျိုးသမီးတွေရဲ့ရပိုင်ခွင့်တွေမှာတော့ အခက်အခဲ၊ မမျှတမှုတွေနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရဆဲပါ။ ဒီအတွက် အဖြေရှာမှုတွေလည်း လိုအပ်ပါတယ်။

ကမ္ဘာပေါ်မှာ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးအခန်းကဏ္ဍမှာ အမျိုးသမီးတွေကို အားအပြုရဆုံးနိုင်ငံနှစ်နိုင်ငံဖြစ်တဲ့ ပါကစ္စတန်နဲ့ တန်ဇန်းနီးယားနိုင်ငံတွေအကြောင်းကိုတော့ အပိုင်း (၁)မှာ ဖော်ပြပေးပြီးဖြစ်ပါတယ်။ အခု အပိုင်း (၂) မှာတော့ နောက်ထပ် ၃ နိုင်ငံရဲ့အကြောင်းကို ဆက်လက်ဖော်ပြပေးသွားပါ့မယ်။

(၃) ဂမ်ဘီယာ

အာဖရိကန်နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံပဲဖြစ်တဲ့ ဂမ်ဘီယာမှာလည်း စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးက နိုင်ငံရဲ့အရေးအကြီးဆုံးကဏ္ဍပါပဲ။ ကျေးလက်ဒေသနေ ဂမ်ဘီယာလူမျိုးတွေအတွက် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးက တစ်ခုတည်းသော ဝင်ငွေရပေါက်ရလမ်းအလုပ်လို့တောင် ဆိုလို့ရပါတယ်။

နိုင်ငံရဲ့ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းသောလူဦးရေက စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးလုပ်ကိုင်သူတွေဖြစ်ပြီး အဲ့ဒီထဲကမှ ၃၈ ရာခိုင်နှုန်းက အမျိုးသမီးတွေပါ။

မတူညီတဲ့လူမျိုးစုတွေနဲ့ ဒေသတွေအကြား အရေအတွက်ကွဲပြားတာမျိုးရှိနိုင်ပေမယ့် နိုင်ငံ့စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍရဲ့ ရေတင်စနစ်နဲ့စပါးစိုက်ပျိုးရေးကို ထိန်းချုပ်လုပ်ကိုင်နေတာက အမျိုးသမီးတွေပါတဲ့။

ထူးခြားတာကတော့ ဂမ်ဘီယာမှာက စပါးစိုက်ပျိုးရေးကို အမျိုးသမီးတွေရဲ့အလုပ် လို့ ယူဆထားကြတာပါပဲ။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ အမျိုးသမီးတွေက အမျိုးသားတွေနဲ့ ယှဉ်ရင် စီမံအုပ်ချုပ်ရေးပိုင်းနဲ့ မျိုးရွေးချယ်ရေးအပိုင်းမှာ ပိုတော်လို့ပါတဲ့။ ဒါကြောင့်လည်း ရွာတွေရဲ့အကြီးအကဲနေရာတွေမှာ စပါးစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်တဲ့ အနေ အထားပေါ်မူတည်ပြီး အမျိုးသမီးတွေက တန်းတူအခွင့်အရေးရကြပါတယ်တဲ့။

(၄) သီရိလင်္ကာ

သီရိလင်္ကာနိုင်ငံမှာလည်း စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးက နိုင်ငံ့စီးပွားရေးရဲ့ အရေးအကြီးဆုံးအပိုင်းပါ။ နိုင်ငံရဲ့အလုပ်လုပ်တဲ့အမျိုးသမီးစုစုပေါင်းရဲ့ ၃၄ ရာခိုင်နှုန်းခန့်ဟာလည်း စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးအလုပ်တွေ လုပ်နေကြတာပါ။

ရေလွှမ်းမြေတွေမှာ စိုက်ပျိုးရေးလုပ်တဲ့နည်း(အများအားဖြင့်စပါးစိုက်) ဖြစ်တဲ့ 'ချီန' လို့ခေါ်တဲ့ သီရိလင်္ကာရှေးဟောင်းစိုက်ပျိုးနည်းစနစ်ကို အများအားဖြင့်အမျိုးသမီးတွေကပဲ လုပ်ကြပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ရိတ်သိမ်းချိန်လွန်အစားအစာထုတ်လုပ်ရေးပိုင်းတွေမှာလည်း အမျိုးသမီးအများစု ပါဝင်လုပ်ကိုင်ကြပါတယ်။

ဒါပေမဲ့ ရိုးရာလူမှုစံနှုန်းသတ်မှတ်ချက်တွေကြောင့် သီရိလင်္ကာရဲ့စိုက်ပျိုးရေးအရင်းအမြစ်တွေကို တန်းတူညီမျှရရှိရေးမှာတော့ အမျိုးသမီးတွေ ခက်ခဲနေဆဲပါ။

ရာသီဥတုဖောက်ပြန်မှုတွေကြောင့် မိုးခေါင်မှုတွေဆက်တိုက်ဖြစ်နေလို့ သီးနှံတွေကနေ ဝင်ငွေမရဖြစ်နေတာကလည်း သီရိလင်္ကာစိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍကို ခြိမ်းခြောက်နေပါတယ်။ ဒါတွေကြောင့် အမျိုးသားအများစုဟာ မြို့ကြီးတွေကို တက်အလုပ်လုပ် နေရတော့ ထားရစ်ခဲ့တဲ့မြေတွေမှာ စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ကိုင်ဖို့ဟာ အမျိုးသမီးတွေရဲ့ တာဝန်တွေ ဖြစ်လာနေပါတယ်။

(၅) တူရကီ

နောက်ပိုင်း ဆယ်စုနှစ်တွေမှာ စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍဟာ တူရကီနိုင်ငံအတွက် အရေးပါမှုလျော့လာပြီး အမျိုးသားတွေက တခြားစက်မှုလုပ်ငန်းတွေမှာ ဝင်ရောက်လုပ်ကိုင်လာကြတော့ တူရကီရဲ့ မိသားစုပိုင်လယ်ယာတွေမှာလုပ်ကိုင်ရေးတာဝန်ကို အမျိုးသမီးတွေကယူလာရပါတယ်။ တူရကီမှာ အလုပ်လုပ်သူအမျိုးသမီးစုစုပေါင်းရဲ့ ၃၂ ရာခိုင်နှုန်းခန့်ဟာ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးမှာလုပ်ကိုင်ကြပြီး အများစုကတော့ ကျေးလက်နဲ့ ဆင်းရဲတဲ့ဒေသတွေမှာပါ။

ကုလသမဂ္ဂစားနပ်ရိက္ခာဖူလုံရေးအဖွဲ့အစည်း (FAO) ရဲ့ မှတ်တမ်းတွေအရ တူရကီရဲ့ အမျိုးသမီးလယ်သမားအများစုဟာ လစာရတာမျိုးမရှိဘဲ ရာသီအလိုက်ရိတ်သိမ်း ချိန်မှာပဲ အများစုဝင်ရောက်လုပ်ကိုင်တာမျိုးဖြစ်လို့ တိကျတဲ့စာရင်းအရေအတွက် ရဖို့အတွက်တော့ အခက်အခဲရှိပါတယ်တဲ့။

အမျိုးသမီးလယ်သမားအများစုဟာ တရားဝင်အလုပ်သမားအဖြစ် သတ်မှတ်ထားတာမဟုတ်လို့ လူမှုရေးနဲ့ ပင်စင် အခွင့်အလမ်းတွေလည်း အများစု မရကြပါဘူး။

အထက်ဖော်ပြပါနိုင်ငံငါးနိုင်ငံရဲ့အခြေအနေတွေအရ ကမ္ဘာ့စားဝတ်နေရေးဖူလုံဖို့ ထုတ်လုပ်မှုတွေလုပ်ပေးရာမှာ အမျိုးသမီးတွေက မရှိမဖြစ်ဖြစ်နေပေမယ့် လုံလောက်တဲ့လုပ်ခလစာမရကြသေးသလို မလုံခြုံ မမျှတတဲ့ အခြေအနေတွေနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရဆဲဖြစ်တာတွေ့ရပါတယ်။

တကယ်လို့များ စိုက်ပျိုးရေးနယ်ပယ်မှာ အမျိုးသမီးတွေအတွက် တန်းတူပညာပေးမှုနဲ့ အရင်းအမြစ်ပိုင်ဆိုင်မှုတွေသာပေးရင် အမျိုးသမီးတွေရဲ့ စားနပ်ရိက္ခာထုတ်လုပ်မှုပိုင်းမှာ ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက်တိုးလာနိုင်ပြီး ဒါဟာ ကမ္ဘာ့လူဦးရေ သန်း ၁၅၀ ခန့်ရဲ့ အငတ်ဘေးပြဿနာကို ဖြေရှင်းနိုင်လိမ့်မယ်လို့ National Geographic အဖွဲ့ကြီးက သုံးသပ်ပါတယ်။

အငတ်ဘေးပြဿနာတွေကို ဖြေရှင်းပြီး အမျိုးသမီးလယ်သမားတွေရဲ့စွမ်းဆောင်ရည်ကိုသာ မြှင့်တင်ပေးနိုင်မယ်ဆိုရင် ဆင်းရဲမွဲတေမှုကိုလျှော့ချနိုင်မှာဖြစ်သလို ကမ္ဘာ့ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကို ရင်ဆိုင်အံတုလာနိုင်မှာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။

ဆိုတော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာကော အမျိုးသမီးလယ်သမားတွေ ဘယ်လိုအခက်အခဲတွေ၊ ဘယ်လိုမမျှတမှုတွေနဲ့ရင်ဆိုင်နေရပါသလဲ?

ဘယ်လိုအခွင့်အလမ်းတွေရဖို့ မျှော်လင့်ကြပါသလဲ??

Ref; https://www.globalcitizen.org/en/content/women-in-agriculture-around-the-world/

ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ဟုထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။

ဗွေဆော်ဦး ကြော်ငြာ

ကိုယ်မွေးထားတဲ့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ မြန်မြန်ကြီး၊ များများရှင်စေချင်တယ်ဆိုရင်... အားဆေးကောင်းလေးတွေ ရှိနေပါတယ်ရှင့်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ အားရှိသန်မာထွားကျိုင်းသွားစေမဲ့ Aqua Calcium, Aqua Booster, Aqua Mix ဆိုတဲ့ ဆေးလေးတွေပါနော်.. Aqua Calcium ဆိုတာက.. နာမည်နဲ့လိုက်အောင်ပဲ ငါး၊ ပုစွန်တွေအတွက်လိုအပ်တဲ့ ကယ်လ်ဆီယမ်များ ခဲပျစ်ပါဝင်နေတဲ့ အရည်မျိုးဖြစ်ပြီး ဗီတာမင်စီလည်း ပါဝင်ပါတယ်ရှင့်..။ ဒါလေးထည့်ပေးလိုက်ရင် ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကြီးထွားနှုန်း၊ အရွယ်အစားနဲ့ အသက်ရှင်နှုန်းတို့ကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ကန်ထဲမှာလည်း နိုက်ထရိတ်များလျော့ကျအောင် ဆောင်ရွက်ပေးမှာပါနော်..။ Aqua Booster ဆိုတာကတော့… ဘတ်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်၊ ပရိုတိုဇိုအာတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို ခံနိုင်ရည်ပိုရှိစေမဲ့ အရေးပါတဲ့ ဇီဝကမ္မဆိုင်ရာ အာဟာရအားတိုးဆေးမျိုးပါ။ သူ့မှာက သြဂဲနစ်အက်စစ်အမျိုးမျိုး၊ glycan နဲ့ အမိုင်နိုအက်ဆစ်များ ပေါင်းစပ်ပါဝင်နေလို့ ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကျန်းမာရေးကော ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်ကိုကော ကူညီထောက်ပံ့ပေးနိုင်ပါတယ်ရှင့်။ ဒါ့အပြင် အာဟာရစုပ်ယူနိုင်စွမ်းမြင့်စေပြီး အစာခြေအင်ဇိုင်းများကို လှုံ့ဆော်ပေးသလို ဘက်တီးရီးယားဒဏ်ကို လည်း ခံနိုင်ရည်ရှိစေလို့ ကြီးထွားနှုန်းနဲ့ ရှင်သန်နှုန်း မြင့်တက်စေမှာပါနော်။ နောက်တစ်ခု... Aqua Mix ကကောဆိုရင်တော့.. သူက ကယ်ဆီယမ်၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်နှင့် ပိုတက်ဆီယမ် ပါဝင်တဲ့ အရောအ‌နှောဖြစ်လို့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေရဲ့ အသက်ရှင် နှုန်းကို တိုးမြင့်စေပြီး အစာခြေစနစ်ကိုလည်း တိုးတက်စေပါတယ်။ ပြီးတော့ ကြွက်သားများ ကျုံ့ခြင်းတင်းခြင်းများကိုလျော့စေကာ အရေခွံလဲနှုန်းမြင့်စေပြီး အခွံများကို ပိုမာကြော လာစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါတင်ပဲလားဆိုတော့...မဟုတ်သေးဘူး...ကြီးထွားနှုန်းလည်း ပိုကောင်းလာပြီး ဖမ်းဆီးချိန်မှာ အသွေးအရောင် လည်း ပိုလှနေစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်ရှင့်။ ဆိုတော့ ဒါလေးတွေကို သုံးပေးမယ်ဆိုရင်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ ရှင်သန်ကြီးထွားနှုန်းမြင့်မားလာနိုင်တာဆိုတော့... ဝင်ငွေပိုတိုးလာမယ်ဆိုတာက ပြောနေစရာတောင် လိုမှာမဟုတ်ပါဘူးနော်.. ဒါလေးတွေလိုချင်တယ်ဆိုရင်တော့ ‘ဗွေဆော်ဦး’ မှာ ရနေပါပြီရှင့်...