အာရှ၊ အာဖရိက အိမ်ထောင်စုတွေကို ဘတ်ဂျက်ထိစေမယ့် မိုးထိုးလာတဲ့ ဆန်ဈေး

ကမ္ဘာ့ဆန်ဈေးတွေ ၁၅ နှစ်နီပါးအတွင်း အမြင့်ဆုံးနှုန်းအထိ ထိုးတက်လာတာကြောင့် ကမ္ဘာ့ပေါ်က အဆင်းရဲဆုံးလူထုတွေအတွက် အစားအသောက်စရိတ်စကတွေ မတန်တဆ ကြီးမြင့်လာမယ့်အရေး စိုးရိမ်မှုသစ်တွေ ဖြစ်ထွန်းလာခဲ့ပြန်ပါတယ်။

ဆန်ဟာ အာရှနဲ့ အာဖရိကတိုက်က လူသန်းပေါင်းများစွာရဲ့ အခြေခံအစားအစာအဖြစ် အလွန်အရေးပါလှပါတယ်။ အ‌ရှေ့တောင်အာရှနဲ့ အာဖရိက‌ဒေသတွေမှာ ဆန်ဟာ လူတွေရဲ့ ကယ်လိုရီစားသုံးမှုစုစုပေါင်းအနက် ၆၀ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ပါဝင်နေပြီး ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်လို နိုင်ငံမျိုးတွေမှာဆိုရင် စားသုံးမှုရဲ့ ၇၀ ရာခိုင်နှုန်းအထိတောင် ရှိတယ်လို့ သိရပါတယ်။

ဒီတခါ ဆန်ဈေးတွေ ပြန်လည်ထိုးတက်လာခြင်းက ပြင်းထန်တဲ့ ရာသီဥတုကြောင့်တစ်မျိုး၊ ယူကရိန်းပဋိပက္ခပိုဆိုးလာတာကတစ်မျိုးနဲ့ ကမောက်ကမဖြစ်နေရတဲ့ ကမ္ဘာ့စားသောက်ကုန်စျေးကွက်အပေါ် ဖိအားတွေ ထပ်တိုးလာစေပါတယ်။ ထိုင်းနိုင်ငံမှာ ခြောက်သွေ့တဲ့ရာသီဥတုက စပါးသီးနှံကို ခြိမ်းခြောက်နေသလို ကမ္ဘာ့ဆန်ဈေးကွက်အတွင်း ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ရောင်းချပေးနေတဲ့ ဆန်တင်ပို့မှုထိပ်သီး အိန္ဒိယကလည်း ပို့ကုန်ကန့်သတ်ချက်တွေ တို့မြှင့်ချမှတ်လိုက်တဲ့အတွက် ထိုင်း ငါးမှတ်ဆန်ဖြူဈေးတွေဟာ ယခုအပတ်မှာ တစ်တန်ကို ၆၄၈ ဒေါ်လာအထိ မြင့်တက်သွားခဲ့ပါတယ်။

"ဆန်းဈေးတက်လာတာဟာ စားသောက်ကုန်ဈေး မြင့်တက်မှုကို အားပေးလိမ့်မယ်။ အထူးသဖြင့် ဆန်စားသုံးမှုများတဲ့ အာရှနိုင်ငံတွေက ဆင်းရဲတဲ့မိသားစုတွေမှာ ပိုခံရမယ်" လို့ ဝါရှင်တန်ရှိ နိုင်ငံတကာစားနပ်ရိက္ခာ မူဝါဒသုတေသနအဖွဲ့ အကြီးတန်းပညာရှင် Joseph Glauber က ပြောပါတယ်။ "နိုင်ငံတွေဟာ တစ်နိုင်ငံက ပို့ကုန်ပိတ်ဆို့ရင် အလားတူ လိုက်ပြီးလုပ်တတ်ကြတယ်။ ကမ္ဘာ့အဆင်းရဲဆုံးလူထုတွေဟာ အကြီးမားဆုံး ထိခိုက်နစ်နာမှုကို ကြုံကြရလိမ့်မယ်" လို့ ၎င်းက ပြောပါတယ်။

ကမ္ဘာဆန်ရောင်းအား ကျပ်တည်းလာမယ့်အရေး စိုးရိမ်မှုတွေနဲ့အတူ အစိုးရအသီးသီးဟာ ပြည်တွင်းစားနပ်ရိက္ခာဖူလုံရေး ဦးစားပေးပြီး ကိုယ်ကျိုးစီးပွားကာကွယ်ရေးမူဝါဒတွေ အပြိုင်အဆိုင် ကျင့်သုံးလာမယ့်အန္တရာယ်လည်း တိုးပွားလာပါတယ်။ အာရှတိုက်ရဲ့ စပါးသီးနှံကို ဒုက္ခပေးမယ့် အယ်နီညိုရာသီဥတု ပြန်ဖြစ်ထွန်း လာခြင်းကလည်း စိုးရိမ်မှုတွေကို မီးလောင်ရာလေပင့် ဖြစ်စေပါတယ်။

"အယ်နီညိုရာသီဥတု ဖြစ်ထွန်းလာပြီးနောက်နဲ့ ရုရှားက ယူကရိန်းရဲ့ ဂျုံနဲ့ပြောင်းတင်ပို့လုပ်ငန်းအပေါ် တိုက်ခိုက်မှု တိုးမြှင့်လာပြီးနောက်ပိုင်း ဆန်ဟာ ဈေးပိုကောင်းတဲ့ကုန်စည် ဖြစ်လာတယ်" လို့ စားနပ်ရိက္ခာဖူလုံရေးနဲ့ ပတ်သက်လို့ ဆယ်စုနှစ်များစွာ သုတေသနပြုလုပ်ခဲ့သူ ဟားဗက်တက္ကသိုလ်အငြိမ်းစားပါမောက္ခ Peter Timmer က ပြောပါတယ်။ ဆန်ဈေးဟာ လာမယ့် ခြောက်လနဲ့တစ်နှစ်အတွင်း တစ်တန်ကို ဒေါ်လာ ၁၀၀ လောက် ထပ်တက်လာနိုင်ကြောင်း ၎င်းက ပြောပါတယ်။

"အဓိက မေးခွန်းထုတ်ရမှာကတော့ ဆန်ဈေးဟာ စားသုံးသူတွေကို ကြောက်လန့်တကြား မဖြစ်‌စေဘဲ ပြင်ဆင်ချိန်ရအောင် ဖြည်းဖြည်းချင်းပဲ တက်မလား၊ ဒါမှမဟုတ် တစ်တန်ကို ဒေါ်လာ ၁၀၀၀ နဲ့အထက်ထိ ချက်ချင်းကြီး ခုန်တက်သွားမလားဆိုတာပါပဲ" လို့ ၂၀၀၈ စားနပ်ရိက္ခာအကျပ်အတည်း ကြုံစဉ်က အာရှအစိုးရတွေနဲ့ ပူးပေါင်းပြီး မူဝါဒတွေ ရေးဆွဲခဲ့ဖူးသူ Timmer က ပြောပါတယ်။ အဲဒီကာလတုန်းက အိန္ဒိယ၊ ဗီယက်နမ်တို့လို အဓိကဆန်တင်ပို့နိုင်ငံတွေ ပို့ကုန်ပိတ်ပင်ခဲ့ပြီးနောက် ဆန်ဈေးဟာ တစ်တန်ကို ဒေါ်လာ ၁၀၀၀ အထက်ထိ မြင့်တက်ခဲ့ပါတယ်။

အယ်နီညိုအန္တရာယ်

ကမ္ဘာပေါ်မှာ ဆန်စပါးကို အာရှတိုက်မှာပဲ အများဆုံးစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ပြီး အာရှတိုက်ကပဲ အများအဆုံး စားသုံးပါတယ်။ လက်ရှိ အဲဒီဒေသက တောင်သူလယ်သမားတွေဟာ အပူလှိုင်း၊ မိုးခေါင်ခြောက်သွေ့မှုတို့နဲ့ နပန်းလုံးနေကြရပါတယ်။ ဆန်တင်ပို့မှု ဒုတိယများဆုံး ထိုင်းနိုင်ငံမှာဆိုရင် အစိုးရက စပါးအစား ရေလိုအပ်ချက်နည်းတဲ့ တခြားသီးနှံကို စိုက်ပျိုးကြဖို့ တိုက်တွန်းလျက်ရှိပါတယ်။ အင်ဒိုနီရှားနိုင်ငံက ဆန်းစပါးဒေသတွေမှာလည်း တောင်သူတွေဟာ မိုး‌ခေါင်နိုင်တာကိုတွက်ပြီး စပါးအစား ပြောင်ဖူး၊ ဂေါ်ဖီထုပ် စတာတွေကိုစိုက်ပျိုးဖို့ ပြင်ဆင်နေကြပါတယ်။

အယ်နီညိုနဲ့ ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုက ဆန်စပါးစိုက်ပျိုးရေးကို အနှောင့်အယှက်ပြုပြီး ကုန်ဈေးနှုန်းတွေ မြင့်တက်လာအောင် လုပ်မလားဆိုတာက အဓိကကျတဲ့ခြိမ်းခြောက်မှု တစ်ခုအဖြစ် ရှိလိမ့်မယ်လို့ စင်ကာပူနိုင်ငံ Maybank Investment Banking Group ရဲ့ အကြီးတန်းစီပွားရေးပညာရှင် Chua Hak Bin က ပြောပါတယ်။

အခြေအနေဟာ ကိုယ်ကျိုးစီးပွားကာကွယ်ရေးမူဝါဒတွေ အပြိုင်အဆိုင် ပြဋ္ဌာန်းလာစေဖို့ စေ့ဆော်ပေးနိုင်ပါတယ်။ အဲဒီလို ပို့ကုန်ထိန်းချုပ်ကန့်သတ်တာတွေ ထပ်ရှိလာရင် ကမ္ဘာမှာ စားသောက်ကုန် ပြတ်လပ်တာ၊ ဈေးနှုန်းတက်လာတာတွေ ထပ်တိုးဖြစ်ပေါ်နိုင်တယ် လို့ ၎င်းက ပြောပါတယ်။ "ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံတွေမှာက ရှိတဲ့ငွေကြေးကို အစားအစာအတွက် အဓိကသုံးနေရတာကြောင့် စားသောက်ကုန်ဈေး တက်တဲ့အခါ ပိုပြီး ထိခိုက်နိုင်မယ်" လို့ ၎င်းက ပြောပါတယ်။

ဒါပေမယ့် ဆန်စားသုံးမှုများတဲ့နိုင်ငံက အစိုးရတွေရဲ့ စားသောက်ကုန်ဈေးထိန်းချုပ်ရေးအစီအမံတွေနဲ့ အစာအစာထောက်ပံ့ရေးအစီအစဉ်တွေက ဆန်းဈေးထိန်းချုပ်ရာမှာ အထောက်အကူဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ခုဖြစ်ရပ်ဟာ ၂၀၀၈ နဲ့ယှဉ်ရင်တော့ ထိန်းချုပ်နိုင်ဖွယ်ရာ ပိုရှိပါတယ်လို့ Maybank ရဲ့ ပညာရှင် Chua က ပြောပါတယ်။

ဝေယံဟိန်း (B.Ag)

Ref: Soaring Rice Prices Stretch Budgets for Billions in Asia, Africa -Bloomberg

ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ဟုထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။

ဗွေဆော်ဦး ကြော်ငြာ

ကိုယ်မွေးထားတဲ့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ မြန်မြန်ကြီး၊ များများရှင်စေချင်တယ်ဆိုရင်... အားဆေးကောင်းလေးတွေ ရှိနေပါတယ်ရှင့်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ အားရှိသန်မာထွားကျိုင်းသွားစေမဲ့ Aqua Calcium, Aqua Booster, Aqua Mix ဆိုတဲ့ ဆေးလေးတွေပါနော်.. Aqua Calcium ဆိုတာက.. နာမည်နဲ့လိုက်အောင်ပဲ ငါး၊ ပုစွန်တွေအတွက်လိုအပ်တဲ့ ကယ်လ်ဆီယမ်များ ခဲပျစ်ပါဝင်နေတဲ့ အရည်မျိုးဖြစ်ပြီး ဗီတာမင်စီလည်း ပါဝင်ပါတယ်ရှင့်..။ ဒါလေးထည့်ပေးလိုက်ရင် ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကြီးထွားနှုန်း၊ အရွယ်အစားနဲ့ အသက်ရှင်နှုန်းတို့ကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ကန်ထဲမှာလည်း နိုက်ထရိတ်များလျော့ကျအောင် ဆောင်ရွက်ပေးမှာပါနော်..။ Aqua Booster ဆိုတာကတော့… ဘတ်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်၊ ပရိုတိုဇိုအာတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို ခံနိုင်ရည်ပိုရှိစေမဲ့ အရေးပါတဲ့ ဇီဝကမ္မဆိုင်ရာ အာဟာရအားတိုးဆေးမျိုးပါ။ သူ့မှာက သြဂဲနစ်အက်စစ်အမျိုးမျိုး၊ glycan နဲ့ အမိုင်နိုအက်ဆစ်များ ပေါင်းစပ်ပါဝင်နေလို့ ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကျန်းမာရေးကော ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်ကိုကော ကူညီထောက်ပံ့ပေးနိုင်ပါတယ်ရှင့်။ ဒါ့အပြင် အာဟာရစုပ်ယူနိုင်စွမ်းမြင့်စေပြီး အစာခြေအင်ဇိုင်းများကို လှုံ့ဆော်ပေးသလို ဘက်တီးရီးယားဒဏ်ကို လည်း ခံနိုင်ရည်ရှိစေလို့ ကြီးထွားနှုန်းနဲ့ ရှင်သန်နှုန်း မြင့်တက်စေမှာပါနော်။ နောက်တစ်ခု... Aqua Mix ကကောဆိုရင်တော့.. သူက ကယ်ဆီယမ်၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်နှင့် ပိုတက်ဆီယမ် ပါဝင်တဲ့ အရောအ‌နှောဖြစ်လို့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေရဲ့ အသက်ရှင် နှုန်းကို တိုးမြင့်စေပြီး အစာခြေစနစ်ကိုလည်း တိုးတက်စေပါတယ်။ ပြီးတော့ ကြွက်သားများ ကျုံ့ခြင်းတင်းခြင်းများကိုလျော့စေကာ အရေခွံလဲနှုန်းမြင့်စေပြီး အခွံများကို ပိုမာကြော လာစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါတင်ပဲလားဆိုတော့...မဟုတ်သေးဘူး...ကြီးထွားနှုန်းလည်း ပိုကောင်းလာပြီး ဖမ်းဆီးချိန်မှာ အသွေးအရောင် လည်း ပိုလှနေစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်ရှင့်။ ဆိုတော့ ဒါလေးတွေကို သုံးပေးမယ်ဆိုရင်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ ရှင်သန်ကြီးထွားနှုန်းမြင့်မားလာနိုင်တာဆိုတော့... ဝင်ငွေပိုတိုးလာမယ်ဆိုတာက ပြောနေစရာတောင် လိုမှာမဟုတ်ပါဘူးနော်.. ဒါလေးတွေလိုချင်တယ်ဆိုရင်တော့ ‘ဗွေဆော်ဦး’ မှာ ရနေပါပြီရှင့်...