နွားကလေး ဝမ်းပျက်ဝမ်းလျောခြင်း

နွားကလေးများတွင် ဝမ်းပျက်ဝမ်းလျောခြင်းသည် ဖြစ်ပွားမှုနှုန်းများပြီး စီးပွားရေးအရလည်း ဆုံးရှုံးမှုရှိသည်။ နွားကလေးများ သားမခွဲမီ သေဆုံးရသည့် အကြောင်းအရင်းတစ်ခုလည်း ဖြစ်သည်။

ဝမ်းလျောခြင်းသည် အစာခြေလမ်းကြောင်း၏ ပုံမှန်ရေအဝင်/အထွက် ရွေ့လျားမှုကို အနှောက်အယှက်ဖြစ်စေပြီး ရေဓာတ်ဆုံးရှုံးမှုနှင့် ကုန်ခမ်းမှုကိုဖြစ်စေသည်။ ဝမ်းလျောခြင်းကြောင့် ခန္ဓာကိုယ်ရှိ ရေဓာတ်များနှင့်အတူ ခန္ဓာကိုယ်အတွက်လိုအပ်သည့် ဓာတုဓာတ်များ (electrolytes) ဆားဓာတ်များလည်းဆုံးရှုံးသွားသည်။ နွားကလေးများ အားအင်ကုန်ခမ်းပြီး သေဆုံးသည်အထိ ဖြစ်နိုင်ပါသည်။ စနစ်တကျ စီမံခြင်းဖြင့် ဖြစ်ပွားနှုန်းနှင့် သေဆုံးနှုန်းကို လျှော့ချနိုင်သည်။

? ဝမ်းပျက်ဝမ်းလျောခြင်း ဖြစ်လာစေမည့် အကြောင်းအရင်းများ

- တိုက်ကျွေးသည့် နို့ဦးရည်ပမာဏ မလုံလောက်ခြင်း
- နို့ဦးရည် အရည်အသွေးမကောင်းခြင်း/ သန့်ရှင်းမှုမရှိခြင်း
- မွေးဖွားစဉ် ခက်ခဲခြင်း
- ပတ်ဝန်းကျင် သန့်ရှင်းမှုအားနည်းခြင်း
- ရာသီဥတု အေး၍စိုစွတ်ခြင်း
- နေရာကျဉ်းကျဉ်းတွင် အကောင်ရေများခြင်း

?Non-infectious diarrhea
(Nutritional diarrhea)

- မိခင်နွားမကြီး၏ အဟာရရရှိမှု မလုံလောက်ခြင်း၊ အထူးသဖြင့် ကိုယ်ဝန်ဆောင်ကာလ နောက်ပိုင်းတွင်ဖြစ်သည်။ ကိုယ်ဝန်ဆောင်နွားမ၏ စွမ်းအင်နှင့် အသားဓာတ်လုံလောက်စွာ မရရှိခဲ့မှုသည် နို့ဦးရည် ပမာဏနှင့် အရည်အသွေးပေါ် သက်ရောက်မှုရှိသည်။ Vitamin A နှင့် Vitamin E ချို့တဲ့မှုနှင့်လည်း ဆက်စပ်သည်။

- မွေးစနွားကလေး၏ ပတ်ဝန်းကျင်စီမံမှု အားနည်းခြင်း
(သန့်ရှင်းမှုအားနည်းခြင်း၊ ရောဂါပိုးဝင်ရောက်နိုင်သည့် အခြေအနေများရှိခြင်း၊ နွားကောင်ရေများနေခြင်း၊ တခြားနွားမတမ်းများ၊ နွားအကြီးများနှင့် ရောထားခြင်း၊ နွားမွေးသည့်နေရာနှင့် နွားကလေးထားသည့်နေရာ တနေရာတည်းဖြစ်ခြင်း၊ နွားကလေးခန္ဓာကိုယ် စိုစွတ်ပြီး အေးနေခြင်း စသည်ဖြင့်)

- ပုံမှန်အလေ့အကျင့်ကို အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေသည့်အကြောင်းအရင်းကြောင့်ဖြစ်သည်။ မွေးဖွားစဉ် ဂရုစိုက်မှု အားနည်းခြင်း၊ နို့ဦးရည် တိုက်ကျွေးမှု နောက်ကျခြင်း၊ နွားကလေးပြုစုမှု အားနည်းခြင်း၊

- သေဆုံးခြင်းအထိ မပြင်းထန်သော်လည်း နွားကလေးတွင် အားနည်းလာခြင်းကြောင့် ရောဂါပိုးကြောင့်ဖြစ်ပွားသည့် infectious diarrhea ဖြစ်လာနိုင်သည်။

? Infectious diarrhea

- virus, bacteria, protozoa, yeasts, and molds များကြောင့်ဖြစ်ပွားသည်။
- Virus (Rotavirus, Coronavirus, BVD virus, IBR virus)
- Bacteria ( Escherichia coli, Salmonella spp., Clostridium perfringens, and other bacteria)
- Protozoan parasites (Cryptosporidium, Coccidia)

ဘက်တီးရီးယားပိုးမှ ထုတ်သော အဆိပ်သည် အူလမ်းကြောင်းနံရံမှ အရည်များကို အူလမ်းကြောင်းအတွင်းထွက်လာစေသည်။ Virus နှင့် protozoa များသည် အူလမ်းကြောင်းရှိ အာဟာရစုပ်ယူမှုကို လုပ်ဆောင်ပေးသည့် အတက်အလက်အမျှင်များ (villi - small intestine) ကို ပျက်စီးစေသည့်အတွက် အူလမ်းကြောင်းမှ အာဟာရများ (သို့) electrolytes များကိုစုပ်ယူခြင်း သွေးအတွင်းပို့ဆောင်ခြင်းများ ထိခိုက်သွားသည်။

? ရောဂါလက္ခဏာများ

- ဝမ်းလျောခြင်း ( တခါတရံ သွေး၊ အချွဲများပါခြင်း)
- ရေဓာတ်ဆုံးရှုံးခြင်း
- အမွေးကြမ်းခြင်း
- ခန္ဓာကိုယ်အလေးချိန် လျော့ကျခြင်း
- အဖျားတတ်ခြင်း
- သေဆုံးခြင်း

? ရောဂါအခြေအနေ (ပျော့ - အသင့်အတင့်)

- နွားကလေး မတ်တတ်ရပ်နိုင်၊ နို့သောက်နိုင်သေးပါက သန့်ရှင်းသောနွားနို့ကို ဆက်တိုက်ပြီး ဓာတ်ဆားရည် (electrolytes) လည်းတိုက်ပေးရမည်။ သန့်ရှင်းသောရေ အမြဲသောက်နိုင်အောင် စီစဉ်ပေးရမည်။

? ရောဂါအခြေအနေ (အသင့်အတင့် - ပြင်းထန်)

- နွားကလေးသည် မတ်တတ်မရပ်နိုင် (သို့) ရေဓာတ်အရမ်းဆုံးရှုံးနေလျှင် electrolytes ကို သွေးကြောအတွင်း (IV) ထိုးပေးရမည်။

?ဝမ်းလျှောနေသောနွားကို တခြားနွားများနှင့်ချက်ချင်းခွဲထားပါ။ ဓာတ်ဆားရည် အမြန်ဆုံးတိုက်ပါ။
အာဟာရ၊ ပတ်ဝန်းကျင်၊ သန့်ရှင်းရေး၊ နွားကလေးပြုစုမှု စသည့်တို့ကို့ စနစ်တကျစီမံရမည်။ နေရာအခင်းများကို ပုံမှန်သန့်ရှင်းရေးလုပ်ပါ။ သန့်ရှင်းသောရေ အမြဲတိုက်ပါ။
တိရစ္ဆာန်ဆေးကုဆရာဝန် အကြံဉာဏ် ကုသမှုကို ရယူပါ။

? ဝမ်းပျက်ဝမ်းလျောခြင်းနှင့်အတူ တချို့သော systemic bacterial infection လက္ခဏာများတွေ့ရလျှင် antibiotics ပေးသည်။ (နွားကလေး၏ rectal temperature သည် 103°F ထက် ကျော်ခြင်း၊ ဝမ်းတွင်သွေးပါခြင်း၊ အဆစ်အမြစ်ရောင်ခြင်း သို့မဟုတ် ချက်တိုင်ရောင်ခြင်း စသည်ဖြင့်)

Antibiotics သည် virus, protozoa သို့မဟုတ် nutrition ကြောင့် ဝမ်းပျက်ဝမ်းလျှောလျှင် တိုက်ရိုက်သက်ရောက် ကုသခြင်းမဟုတ်ပေ။ ယေဘုယျအားဖြင့် နွားကလေးသည် အစာမစားလျှင်၊ ရေဓာတ်ဆုံးရှုံးလျှင်၊ ဖျားလျှင်၊ ထိုင်းမှိုင်းလျှင် သို့မဟုတ် သွေး/ အချွဲပါလျှင် antibiotic နှင့် anti-inflammatory treatment များပေးနိုင်သည်။

ဗွေဆော်ဦး ကြော်ငြာ

ကိုယ်မွေးထားတဲ့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ မြန်မြန်ကြီး၊ များများရှင်စေချင်တယ်ဆိုရင်... အားဆေးကောင်းလေးတွေ ရှိနေပါတယ်ရှင့်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ အားရှိသန်မာထွားကျိုင်းသွားစေမဲ့ Aqua Calcium, Aqua Booster, Aqua Mix ဆိုတဲ့ ဆေးလေးတွေပါနော်.. Aqua Calcium ဆိုတာက.. နာမည်နဲ့လိုက်အောင်ပဲ ငါး၊ ပုစွန်တွေအတွက်လိုအပ်တဲ့ ကယ်လ်ဆီယမ်များ ခဲပျစ်ပါဝင်နေတဲ့ အရည်မျိုးဖြစ်ပြီး ဗီတာမင်စီလည်း ပါဝင်ပါတယ်ရှင့်..။ ဒါလေးထည့်ပေးလိုက်ရင် ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကြီးထွားနှုန်း၊ အရွယ်အစားနဲ့ အသက်ရှင်နှုန်းတို့ကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ကန်ထဲမှာလည်း နိုက်ထရိတ်များလျော့ကျအောင် ဆောင်ရွက်ပေးမှာပါနော်..။ Aqua Booster ဆိုတာကတော့… ဘတ်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်၊ ပရိုတိုဇိုအာတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို ခံနိုင်ရည်ပိုရှိစေမဲ့ အရေးပါတဲ့ ဇီဝကမ္မဆိုင်ရာ အာဟာရအားတိုးဆေးမျိုးပါ။ သူ့မှာက သြဂဲနစ်အက်စစ်အမျိုးမျိုး၊ glycan နဲ့ အမိုင်နိုအက်ဆစ်များ ပေါင်းစပ်ပါဝင်နေလို့ ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကျန်းမာရေးကော ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်ကိုကော ကူညီထောက်ပံ့ပေးနိုင်ပါတယ်ရှင့်။ ဒါ့အပြင် အာဟာရစုပ်ယူနိုင်စွမ်းမြင့်စေပြီး အစာခြေအင်ဇိုင်းများကို လှုံ့ဆော်ပေးသလို ဘက်တီးရီးယားဒဏ်ကို လည်း ခံနိုင်ရည်ရှိစေလို့ ကြီးထွားနှုန်းနဲ့ ရှင်သန်နှုန်း မြင့်တက်စေမှာပါနော်။ နောက်တစ်ခု... Aqua Mix ကကောဆိုရင်တော့.. သူက ကယ်ဆီယမ်၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်နှင့် ပိုတက်ဆီယမ် ပါဝင်တဲ့ အရောအ‌နှောဖြစ်လို့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေရဲ့ အသက်ရှင် နှုန်းကို တိုးမြင့်စေပြီး အစာခြေစနစ်ကိုလည်း တိုးတက်စေပါတယ်။ ပြီးတော့ ကြွက်သားများ ကျုံ့ခြင်းတင်းခြင်းများကိုလျော့စေကာ အရေခွံလဲနှုန်းမြင့်စေပြီး အခွံများကို ပိုမာကြော လာစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါတင်ပဲလားဆိုတော့...မဟုတ်သေးဘူး...ကြီးထွားနှုန်းလည်း ပိုကောင်းလာပြီး ဖမ်းဆီးချိန်မှာ အသွေးအရောင် လည်း ပိုလှနေစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်ရှင့်။ ဆိုတော့ ဒါလေးတွေကို သုံးပေးမယ်ဆိုရင်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ ရှင်သန်ကြီးထွားနှုန်းမြင့်မားလာနိုင်တာဆိုတော့... ဝင်ငွေပိုတိုးလာမယ်ဆိုတာက ပြောနေစရာတောင် လိုမှာမဟုတ်ပါဘူးနော်.. ဒါလေးတွေလိုချင်တယ်ဆိုရင်တော့ ‘ဗွေဆော်ဦး’ မှာ ရနေပါပြီရှင့်...