အစိမ်းရောင်လမ်း - နွားငယ်လေးတစ်သက်တာအတွက် အရေးအကြီးဆုံး ရွှေရောင် ၁ နာရီ (အပိုင်း

အသားတိုးမွေးမြူမည့် နို့စားနွားထီးငယ်များအား ပြုစုပျိုးထောင်ခြင်း (၂)

နွားငယ်လေးမွေးဖွားချိန် ပြုစုစောင့်ရှောက်မှု (Care of the newborn calf)

အသားတိုးနွားအဖြစ် မွေးမြူမယ့် နို့စားနွားထီးငယ်လေးတွေ ပြုစုပျိုးထောင်ခြင်း (Dairy-beef calves rearing) နဲ့ ပတ်သက်ပြီး နိဒါန်း ဆောင်းပါးတစ်ပုဒ် မိတ်ဆက်ဆွေးနွေးခဲ့ပြီးပြီမို့ လက်တွေ့ဆောင်ရွက်ရမယ့် စီမံခန့်ခွဲမှုတွေကို အသေးစိတ် ဆက်လက်ဆွေးနွေးသွားလိုပါတယ်။ ပထမဆုံးဆွေးနွေးတင်ပြလိုတဲ့ စီမံခန့်ခွဲမှုကတော့ နွားငယ်လေးကို မွေးဖွားလာ ချိန်မှာ ဆောင်ရွက်ရမယ့် စီမံခန့်ခွဲမှုတွေ အကြောင်းပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

နွားငယ်လေးတွေရဲ့ တစ်သက်တာမှာ အရေးအကြီးဆုံး၊ ဂရုစိုက်ဖို့ အလိုအပ်ဆုံးအချိန်ကတော့ အမိဝမ်းကကျွတ်ပြီးနောက် ပထမဆုံး အချိန် ၁ နာရီပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီအချိန် ၁ နာရီလေးဟာ သိပ်ကို အရေးကြီး၊ သိပ်ကိုတန်ဖိုးရှိတာမို့ “ရွှေရောင်နာရီ (Golden hour)” လို့တောင် တင်စားခေါ်ဝေါ်ကြပါတယ်။ အဲဒီ Golden hour အတွင်းမှာ နွားငယ်လေးကို ပြုစုစောင့်ရှောက်မှု မှန်ကန်ဖို့နဲ့၊ ကျွေးမွေးပုံ မှန်ကန်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ အဲဒီလို မှန်ကန်မှသာ နွားငယ်လေးရဲ့ တစ်သက်တာလုံးမှာ ကျန်းမာရေးကောင်းမွန်ပြီး ထုတ်လုပ်မှု မြင့်မြင့်မားမား ရရှိနိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။

Golden Hour အတွင်း ဆောင်ရွက်ရမည့် အလုပ်များ

Golden Hour လို့ သတ်မှတ်ထားတဲ့ အချိန် ၁ နာရီအတွင်းမှာ အောက်မှာဖော်ပြထားတဲ့ လုပ်ငန်းတွေအားလုံး ပြီးစီးအောင် မွေးမြူသူက စီမံခန့်ခွဲဖို့ လိုအပ်ပါတယ် -

နွားငယ်လေးကို မိခင်နွားမကြီးနှင့် ခွဲခြားခြင်း
လိုအပ်ပါက နွားငယ်လေးအား အသက်ရှူအကူအညီ ဆောင်ရွက်ပေးခြင်း
နွားငယ်၏ ချက်ကြိုးအား လိုအပ်သည့် ဆေးဝါးများ သုတ်လိမ်းပေးခြင်း
နွားငယ်လေးအား နို့ဦးရည် တိုက်ကျွေးပေးခြင်း

အဲဒီလုပ်ငန်း ၄ ရပ်ကို ဆောင်ရွက်ရာမှာ Golden Hour ၁ နာရီအတွင်း ပြည့်စုံအောင် ဆောင်ရွက်ရမှာဖြစ်ပြီး နောက်ကျသွားတာမျိုး မဖြစ်သင့်ပါဘူး။

Golden Hour ဆိုတာ နွားငယ်ကလေး မိခင်ဝမ်းက ကျွတ်ချိန်ကနေ စတင်ပါတယ်။

မွေးခါစနွားငယ်လေး၏ အသက်ရှင်သန်နိုင်မှုအား အကဲဖြတ်ခြင်း

နွားငယ်ကလေး မိခင်ဝမ်းက ကျွတ်ပြီဆိုတာနဲ့ တပြိုင်နက်ဆိုသလို၊ အဲဒီနွားငယ်လေး ဘယ်လောက် ကျန်းမာသန်စွမ်းသလဲ (calf vigor) ဆိုတာကို သေသေချာချာ စိစစ်အကဲဖြတ်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ အဲဒီလို အကဲဖြတ်ရာမှာ အောက်ပါ အချက်အလက်တွေကို လေ့လာသုံးသပ်ပြီး အကဲဖြတ်နိုင်ပါတယ်။

ပြင်ပက လှုံ့ဆော်မှုတွေကို တုံ့ပြန်နိုင်ခြင်း ရှိ၊ မရှိ (responsiveness to external stimuli)
ကြွက်သားတွေရဲ့ ကျုံ့နိုင်၊ ဆန့်နိုင်မှု စွမ်းရည် (muscle tone)
နို့စို့နိုင်မှု (suckling reflex)
ခေါင်း စထောင်နိုင်ဖို့ ကြာချိန် (time to lift its head)
မတ်တပ် စရပ်နိုင်ဖို့ ကြာချိန် (time to first standing)

နွားငယ်လေးရဲ့ ကျန်းမာသန်စွမ်းမှုကို အကဲဖြတ်ရာမှာ အချို့အချက်တွေကို အချိန်သတ်မှတ်ချက်နဲ့ စိစစ်အကဲဖြတ်နိုင်ပါတယ်။ ဥပမာ နွားငယ်ကလေးဟာ မိခင်ဝမ်းက ကျွတ်ပြီးနောက် မိနစ် ၂၀ အတွင်း မတ်တပ်ရပ်ဖို့ ကြိုးစားရပါမယ်။ အကဲဖြတ်ရမယ့် အချို့အချက်တွေအတွက် သတ်မှတ်ထားတဲ့ အချိန်ကာလတွေကို အောက်ပါဇယားမှာ ဖော်ပြထား ပါတယ်။

နွားငယ်လေးမွေးဖွားပြီး ၅ မိနစ်အကြာမှာ ဘေးတိုက် အနေအထားကနေ ပုံမှန် မှောက်လျက်အနေအထား (sternal recumbency) ကို ပြောင်းလဲနိုင်ရပါမယ်။

နွားငယ်လေးမွေးဖွားပြီး မိနစ် ၂၀ အကြာမှာ မတ်တပ်ရပ်နိုင်ဖို့ ကြိုးစားရမှာဖြစ်ပြီး ၆၀-၉၀ မိနစ်အကြာမှာ အကူအညီမပါဘဲ လွယ်လွယ်ကူကူ အထိုင်၊ အထ ပြုလုပ်နိုင်ရပါမယ်။

နွားငယ်လေးအား အသက်ရှူအကူအညီ ဆောင်ရွက်ပေးခြင်း

ယေဘုယျအားဖြင့်တော့ မွေးခါစ နွားငယ်လေးတွေကို အသက်ရှူအကူအညီ ဆောင်ရွက်ပေးစရာ မလိုအပ်ပါဘူး။ ဒါပေမယ့် တခါတရံမှာတော့ အကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့် မွေးဖွားရခက်ခဲတာ၊ မွေးချိန်ကြန့်ကြာတာမျိုး ဖြစ်ပေါ်တဲ့အခါ နွားငယ်လေးအတွက် အသက်ရှူအကူအညီတွေ ဆောင်ရွက်ပေးဖို့ လိုအပ်လာတတ်ပါတယ်။ မွေးဖွားနေစဉ်နဲ့ မွေးဖွားပြီးပြီးချင်းမှာ အဲဒီလို အသက်ရှူအကူအညီတွေ ဆောင်ရွက်ပေးခြင်းဖြင့် မွေးဖွားရခက်ခဲပြီး နွားငယ်လေး သေဆုံးရတဲ့ဖြစ်စဉ်ကို လျော့ချပေးနိုင်ပါတယ်။

ဒီနေရာမှာ အရေးကြီးတာကတော့ နွားငယ်လေးကို အသက်ရှူအကူအညီ ဆောင်ရွက်ပေးဖို့ လို၊ မလို သိရှိဖို့ပါပဲ။ အဲဒီလို သိရှိဖို့ဆိုရင် နွားခြံပိုင်ရှင်၊ ဒါမှမဟုတ် ခြံမန်နေဂျာ၊ ဒါမှမဟုတ် ကျွမ်းကျင်တဲ့လုပ်သား၊ တစ်ယောက်မဟုတ် တစ်ယောက်ဟာ နွားလေးမွေးဖွားတဲ့နေရာနားမှာ ရှိနေဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ ဒါမှသာ နွားငယ်လေးရဲ့ အခြေအနေကို ကြည့်ပြီး လိုအပ်တဲ့ အသက်ရှူအကူအညီတွေ အချိန်မီ ပြုလုပ်ပေးနိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။

နွားငယ်လေးဟာ အသက်ကယ်ပြုစုစောင့်ရှောက်မှု လိုအပ်ခြင်း ရှိ၊ မရှိကို နွားငယ်လေး မမွေးဖွားမီ၊ မွေးဖွားနေစဉ်နဲ့ မွေးဖွားပြီးချိန် အခြေအနေတွေကို လေ့လာကြည့်ပြီး သုံးသပ်ဆုံးဖြတ်နိုင်ပါတယ်။

အပိုင်း(၂) မှာတော့ နွားငယ်လေး မမွေးဖွားမီကတည်းက မွေးဖွားစဉ်မှာ ပြဿာနရှိလာနိုင်၊ မရှိလာနိုင် ကြိုတင်ခန့်မှန်းနည်း၊ မွေးဖွားနေစဉ်မှာ နွားငယ်လေးရဲ့ အခြေအနေတွေကို ကြည့်ပြီး အသက် ကယ်ပြုစုကုသမှု လိုအပ်ခြင်း ရှိ၊ မရှိ ကြိုတင်ခန့်မှန်းနည်း၊ အရေးအပါဆုံးအချက်တွေထဲတစ်ခုဖြစ်တဲ့ 'နွားငယ်လေးကို မိခင်နှင့် ခွဲခြားခြင်း’၊ 'နွားငယ်လေးအား နို့ဦးရည် တိုက်ကျွေးပေးခြင်း’၊ 'နွားငယ်၏ ချက်ကြိုးအား လိုအပ်သည့် ဆေးဝါးများ သုတ်လိမ်းပေးခြင်း’ စတာတွေကို ဆက်လက်ဖော်ပြပေးသွားပါမယ်။

ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ဟုထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။

ဗွေဆော်ဦး ကြော်ငြာ

ကိုယ်မွေးထားတဲ့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ မြန်မြန်ကြီး၊ များများရှင်စေချင်တယ်ဆိုရင်... အားဆေးကောင်းလေးတွေ ရှိနေပါတယ်ရှင့်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ အားရှိသန်မာထွားကျိုင်းသွားစေမဲ့ Aqua Calcium, Aqua Booster, Aqua Mix ဆိုတဲ့ ဆေးလေးတွေပါနော်.. Aqua Calcium ဆိုတာက.. နာမည်နဲ့လိုက်အောင်ပဲ ငါး၊ ပုစွန်တွေအတွက်လိုအပ်တဲ့ ကယ်လ်ဆီယမ်များ ခဲပျစ်ပါဝင်နေတဲ့ အရည်မျိုးဖြစ်ပြီး ဗီတာမင်စီလည်း ပါဝင်ပါတယ်ရှင့်..။ ဒါလေးထည့်ပေးလိုက်ရင် ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကြီးထွားနှုန်း၊ အရွယ်အစားနဲ့ အသက်ရှင်နှုန်းတို့ကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ကန်ထဲမှာလည်း နိုက်ထရိတ်များလျော့ကျအောင် ဆောင်ရွက်ပေးမှာပါနော်..။ Aqua Booster ဆိုတာကတော့… ဘတ်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်၊ ပရိုတိုဇိုအာတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို ခံနိုင်ရည်ပိုရှိစေမဲ့ အရေးပါတဲ့ ဇီဝကမ္မဆိုင်ရာ အာဟာရအားတိုးဆေးမျိုးပါ။ သူ့မှာက သြဂဲနစ်အက်စစ်အမျိုးမျိုး၊ glycan နဲ့ အမိုင်နိုအက်ဆစ်များ ပေါင်းစပ်ပါဝင်နေလို့ ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကျန်းမာရေးကော ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်ကိုကော ကူညီထောက်ပံ့ပေးနိုင်ပါတယ်ရှင့်။ ဒါ့အပြင် အာဟာရစုပ်ယူနိုင်စွမ်းမြင့်စေပြီး အစာခြေအင်ဇိုင်းများကို လှုံ့ဆော်ပေးသလို ဘက်တီးရီးယားဒဏ်ကို လည်း ခံနိုင်ရည်ရှိစေလို့ ကြီးထွားနှုန်းနဲ့ ရှင်သန်နှုန်း မြင့်တက်စေမှာပါနော်။ နောက်တစ်ခု... Aqua Mix ကကောဆိုရင်တော့.. သူက ကယ်ဆီယမ်၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်နှင့် ပိုတက်ဆီယမ် ပါဝင်တဲ့ အရောအ‌နှောဖြစ်လို့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေရဲ့ အသက်ရှင် နှုန်းကို တိုးမြင့်စေပြီး အစာခြေစနစ်ကိုလည်း တိုးတက်စေပါတယ်။ ပြီးတော့ ကြွက်သားများ ကျုံ့ခြင်းတင်းခြင်းများကိုလျော့စေကာ အရေခွံလဲနှုန်းမြင့်စေပြီး အခွံများကို ပိုမာကြော လာစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါတင်ပဲလားဆိုတော့...မဟုတ်သေးဘူး...ကြီးထွားနှုန်းလည်း ပိုကောင်းလာပြီး ဖမ်းဆီးချိန်မှာ အသွေးအရောင် လည်း ပိုလှနေစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်ရှင့်။ ဆိုတော့ ဒါလေးတွေကို သုံးပေးမယ်ဆိုရင်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ ရှင်သန်ကြီးထွားနှုန်းမြင့်မားလာနိုင်တာဆိုတော့... ဝင်ငွေပိုတိုးလာမယ်ဆိုတာက ပြောနေစရာတောင် လိုမှာမဟုတ်ပါဘူးနော်.. ဒါလေးတွေလိုချင်တယ်ဆိုရင်တော့ ‘ဗွေဆော်ဦး’ မှာ ရနေပါပြီရှင့်...