စက်ဝိုင်းပုံပတ်နေတဲ့ သိုးအုပ်ရဲ့ ပဟေဠိ

တရုတ်နိုင်ငံအတွင်းပိုင်း မွန်ဂိုးလီးယား (Inner Mongolia) ပြည်နယ်ထဲက သိုးမွေးမြူရေးခြံတစ်ခြံမှာ နိုဝင်ဘာလအတွင်းက ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ ဖြစ်စဉ်တစ်ခုဟာ ကမ္ဘာတစ်လွှားက လူမှုကွန်ရက်သုံးစွဲသူတွေကြားမှာ အတော်ကိုရေပန်းစားခဲ့ပါတယ်။

ဒါဇင်နဲ့ချီတဲ့ သိုးတွေဟာ ၁၂ ရက်လောက်ကြာအောင် နာရီလက်တံပုံစံ (လက်ယာရစ်) လှည့်ပတ်နေကြတဲ့ ရုပ်သံဗွီဒီယိုဖိုင်ဟာ လူမှုကွန်ရက်စာမျက်နှာတွေပေါ်မှာ ပျံ့နှံ့ခဲ့တာပါ။

ရုပ်သံကို စတင်ပြီး လွှင့်တင်ခဲ့တာကတော့ တရုတ်ပြည်သူ့နေ့စဉ် (People’s Daily) သတင်းစာရဲ့ Twitter စာမျက်နှာကနေ ဖြစ်ပါတယ်။ နိုဝင်ဘာလ ၄ ရက်ကစတင်ခဲ့တဲ့ အဲဒီဖြစ်စဉ်အပေါ် ထင်ကြေးတွေ အမျိုးမျိုးပေးခဲ့ကြပေမယ့် အဖြစ်မှန်တိတိကျကျကိုတော့ ဘယ်သူမှ မဖော်ထုတ်နိုင်ကြသေးပါဘူး။

ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း အခြေစိုက် သတင်းစာတစ်စောင်ဖြစ်တဲ့ Metro ကတော့ သိုးခြံပိုင်ရှင် Ms. Miao ရဲ့ ပြောကြားချက်အရ သိုးကောင်ရေ အနည်းငယ်ကသာ အဲဒီလို စက်ဝိုင်းပုံစံလမ်းလျှောက်တဲ့ အပြုအမူမျိုးကို စတင်ခဲ့တာဖြစ်ပြီး၊ နောက်ပိုင်းမှာတော့ သိုးအုပ်တစ်အုပ်လုံးဟာ လူမှုကွန်ရက်မှာ မြင်ရသလိုပဲ အုပ်စုလိုက်ကြီး စက်ဝိုင်းပုံနဲ့ ရွေ့လျားလာတာ ဖြစ်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

သိုးတွေရဲ့ အမူအကျင့် (Social behavior) အရ ခြံရှင် Ms. Miao ပြောတာဟာ မှန်ကန်နိုင်ပါတယ်။ သိုးတွေဟာ တစ်ကောင်ရဲ့အမူအကျင့်ကို နောက်တစ်ကောင်က ပုံတူကူးချတဲ့နေရာမှာ နာမည်ကြီးပါတယ်။ သူတို့ဟာ သဘာဝမှာကို သားရဲတိရစ္ဆာန်တွေ (အထူးသဖြင့် ဝံပုလွေတွေ) ရဲ့ အနိုင်ကျင့်ဖမ်းဆီးသတ်ဖြတ်စားသောက်မှုကို ခံ ကြရလေ့ ရှိတာကြောင့် အဲဒီလို အန္တရာယ်တွေကို ရင်ဆိုင်ဖို့ အုပ်စုလိုက်နေထိုင်သွားလာလေ့ ရှိပါတယ်။

သားရဲတိရ စ္ဆာန်နဲ့ ရင်ဆိုင်ရချိန်မှာ အရှေ့ကအကောင်ရဲ့နောက်ကို ကပ်လိုက်ခြင်းအားဖြင့် သိုးအုပ်ထဲက တစ်ကောင်ချင်းစီကို ပိုပြီးကာကွယ်နိုင်တာကို သဘာဝအလျောက်သိရှိထားကြပါတယ်။ ဒါကြောင့်ပဲ သိုးအုပ်ထဲက သိုးအနည်းငယ်က အစပြုလိုက်တဲ့ အပြုအမူ (လှုပ်ရှားမှုပုံစံ) တစ်ခုကို ကျန်တဲ့သိုးတွေက နောက်ကလိုက်ပြီး တုပလုပ်ဆောင်ရင်း အခုလို သိုးအုပ်ကြီး တစ်ခုလုံး စက်ဝိုင်းပုံ လှည့်ပတ်နေတာမျိုး ဖြစ်လာတာလို့ ယူဆနိုင်ပါတယ်။

ဒီနေရာမှာ ထွက်လာတဲ့ မေးခွန်းတစ်ခုကတော့ စက်ဝိုင်းပုံလှုပ်ရှားသွားလာမှုကို စတင်ခဲ့တဲ့ သိုးအနည်းငယ်ကရော ဘာကြောင့် အဲဒီအပြုအမူကို စတင်ခဲ့တာလဲ ဆိုတဲ့ မေးခွန်းပါ။

အင်္ဂလန်မှာရှိတဲ့ Hartpury တက္ကသိုလ်၊ စိုက်ပျိုးရေးပညာဌာနက ပါမောက္ခ Matt Bell ကတော့ “သိုးတွေဟာ ခြံထဲမှာနေတာ အတော်ကြာပြီလို့ ယူဆရတယ်။ သူတို့သွားလာတာကို ကန့်သတ်ထားတဲ့ ခြံထဲမှာ နေထိုင်ရတာ ကြာလာတဲ့အခါ ငြီးငွေ့လာပြီး စက်ဝိုင်းပုံ ရွေ့လျားသွားလာတဲ့ အမူအကျင့်ကို သိုးအချို့က စတင်ပြုလုပ်လိမ့်မယ်။ အဲဒီနောက်မှာတော့ ကျန်တဲ့သိုးတွေကပါ အနောက်က လိုက်ပြီး တုပလုပ်ဆောင်ကြတာဖြစ်လိမ့်မယ်” လို့ Newsweek သတင်းစာနဲ့ အင်တာဗျူးမှာ သူ့အမြင်ကို  ပြောပြခဲ့ပါတယ်။

အချို့က အဲဒီ အမူအကျင့်ဟာ Listeria လို့ခေါ်တဲ့ ဘက်တီးရီးယားပိုးမွှားကူးစက်ခံရတာကြောင့် ဖြစ်နိုင်တယ်လို့ ယူဆကြတာကို လူမှုကွန်ရက်မှာ တွေ့ရပြန်ပါတယ်။ အဲဒီ ဘက်တီးရီးယားဟာ ပတ်ဝန်းကျင်ဒဏ်ကို အတော်ခံနိုင်ပြီး မာရည်ကျောရည်ရှိတဲ့ ဘက်တီးရီးယားမျိုးပါ။ အထူးသဖြင့် ချဉ်ဖတ်ကောင်းကောင်းမဖြစ်တဲ့ မြက်ချဉ်ဖတ် (silage) တွေမှာ ပေါက်ပွားပြီး အဲဒီ မြက်ချဉ်ဖတ်ကို စားတဲ့ တိရစ္ဆာန်တွေမှာ ရောဂါဖြစ်စေတတ်ပါတယ်။ အဲဒီဘက်တီးရီးယားကြောင့်ဖြစ်တဲ့ရောဂါကို Listeriosis လို့ခေါ်ပါတယ်။ ဒီရောဂါဟာ သိုးတွေမှာ ပုံစံနှစ်မျိုးနဲ့ တွေ့ ရလေ့ရှိတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

ပထမတစ်မျိုးက သားလျှောစေတဲ့ပုံစံပါ။ ကိုယ်ဝန်ဆောင်ကာလ ၂ လနောက်ပိုင်းမှာ သားလျှောတာမျိုးကို တွေ့ရလေ့ ရှိပါတယ်။ နောက်တစ်မျိုးကတော့ အာရုံကြောဆိုင်ရာ ပြဿနာတွေ ပေါ်ပေါက်စေတာပါ။

Listeriosis ကြောင့် အာရုံကြောပြဿနာတွေဖြစ်တဲ့အခါ၊ တက်တာ၊ ဒယိမ်းဒယိုင်တွေ လျှောက်တာ၊ လဲနေတာ၊ အကြောဆွဲတာနဲ့ စက်ဝိုင်းပုံ လမ်းလျှောက်တာတွေ တွေ့ရတတ်ပါတယ်။ သေဆုံးတဲ့အထိ ဖြစ်နိုင်ပြီး သေနှုန်းက ၀.၅ ရာခိုင်နှုန်းကနေ ၁၀ ရာ ခိုင်နှုန်းအထိ ရှိတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ တချို့ကတော့ သေနှုန်း ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ရှိတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

လူမှုကွန်ရက်မှာ တွေ့ရတဲ့ သိုးအုပ်မှာတော့ နာမကျန်းဖြစ်တာမျိုး မတွေ့ရဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။ သိုးတွေ သေဆုံးမှုရှိတယ်ရယ်လို့လည်း နောက်ဆက်တွဲ သတင်းတွေ မကြားရပါဘူး။ ယေဘုယျအားဖြင့် ဒီရောဂါကြောင့် သေဆုံးမယ်ဆိုရင် လက္ခဏာစပြပြီး ၄၈ နာရီအတွင်း သေဆုံးတာမျိုး ဖြစ်နိုင်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

တရုတ်ပြည်က သိုးအုပ်ကတော့ ၁၂ ရက်ကြာအောင် လှည့်ပတ်နေပြီး ဒီကြားထဲမှာ သေဆုံးတာ မရှိဘူးဆိုရင်တော့ ဒါဟာ တချို့ သူတွေ ထင်သလို Listeriosis ရောဂါမဟုတ်ဘူးလို့ ပြောလို့ရမယ်ထင်ပါတယ်။

နောက်ထပ်ထူးခြားချက်က အဲဒီလို စက်ဝိုင်းပုံ နာရီလက်တံအတိုင်း လက်ယာရစ်လှည့်ပတ်တဲ့ အပြုအမူကို သိုးခြံတစ်ခုလုံးမှာ တွေ့ရတာ မဟုတ်ပြန်ပါဘူး။ သိုးခြံကြီးတစ်ခုလုံးမှာ သိုးတွေထားတဲ့ အကန့် (pen) စုစုပေါင်း ၃၄ ခုရှိပြီး၊ အဲဒီထဲကမှ အကန့်နံပါတ် ၁၃ မှာ ဖြစ်တာလို့ သတင်းတွေက ဆိုပါတယ်။ 

ဒီသတင်းဟာ လူမှုကွန်ရက်မှာ ခေတ်စားတဲ့ သတင်းတစ်ပုဒ်မျှသာဖြစ်ပြီး အဖြေကိုတော့ နောက်ပိုင်းမှာ သိပ္ပံပညာရှင်တွေက ဖော်ထုတ်သွားပါလိမ့်မယ်။ ဒါကြောင့် သိပ္ပံပညာရှင်တွေရဲ့ ဖော်ထုတ်ချက်တွေကို ဆက်လက် နားစွင့်ထားတာက မြန်မာပြည်က မွေးမြူသူတွေအတွက် အကောင်းဆုံးပါပဲ။

တစ်ဖက်မှာလည်း မြန်မာ့သိုး၊ ဆိတ်မွေးမြူသူတွေကြားမှာ သိထားပြီးသား ခပ်ဆင်ဆင်တူတဲ့ ရောဂါတစ်ခုကို သတိပြုကြဖို့ ဒီဖြစ်စဉ်က သတိပေးနေပါတယ်။ သိုး၊ ဆိတ် မွေးမြူတဲ့အခါ သန်လည်ရောဂါလို့ လူသိများတဲ့ ရောဂါတစ်ခုကို တွေ့ရလေ့ ရှိပါတယ်။ ဒါက တိပ်ပြားသန်ကောင် တစ်မျိုးဖြစ်တဲ့ Taenia multiceps ကြောင့် ဖြစ်ပွားတဲ့ ရောဂါတစ်မျိုးပါ။ (အသေးစိတ်ကို သီးခြားထပ်မံဖော်ပြပေးပါမည်။)

ခွေးမှာရှိတဲ့ တိပ်ပြားသန်ကောင်ဥ ကို သိုး၊ ဆိတ်တွေက စားမိတဲ့အခါ သန်ဥဟာ သူတို့ရဲ့ ခန္ဓာကိုယ်ထဲမှာ သားလောင်းအဖြစ် ဆက်လက်ဖွံ့ဖြိုးလာပါတယ်။ သားလောင်းဟာ သိုး၊ ဆိတ်ရဲ့ ဦးနှောက်နဲ့ အာရုံကြောမကြီးတွေဆီ ရောက်ရှိသွားပြီး အရည်အိတ်အဖြစ် ကြာရှည်စွာ နေထိုင်ပါတယ်။ အရည်အိတ် ကြီးထွားလာတာနဲ့အမျှ သိုး၊ ဆိတ်တွေရဲ့ ဦးနှောက်နဲ့ အာရုံကြောကို ထိခိုက်စေပြီး လှုပ်ရှားပုံတွေမှာ ပြဿနာပေါ်လာတာပါ။ ပြဿနာတွေထဲက တစ်ခုကတော့ စက်ဝိုင်းပုံ လှည့်ပတ်နေတတ်တာပါပဲ။

လူမှုကွန်ရက်ပေါ်မှာ တွေ့ရတဲ့ သိုးအုပ်ဟာ အဲဒီ Taenia multicep ကြောင့် ဖြစ်တာ ဟုတ်၊ မဟုတ်လည်း တထစ်ချ မပြောနိုင်ပါဘူး။ ဒါပေမယ့် ဒါဟာလည်း သတိထားရမယ့် ကိစ္စတစ်ခုဖြစ်ပါကြောင်း စုစည်းတင်ပြလိုက်ရပါတယ်။

ကိုးကား

• Mystery of Sheep Walking in Circle in China for 12 Days Potentially Solved (Newsweek, Decermber 7)
• Social Behavior of Sheep (Merck Veterinary Manual)
• Coenurosis (MSD Manual)

ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ဟုထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။ 

မာလာမြိုင် ကုမ္ပဏီ ကြော်ငြာ

ပြောင်ခင်းမှာ ပေါင်းရှင်းဖို့ ဘူဒိုဇာ လာပြီ ဒိုး... ပြောင်းခင်း စိုက်နေရင်း ပေါင်းခင်းမဖြစ်သွားရအောင် မအပ်စပ်တဲ့ ပေါင်းတွေအကုန်ဒိုးဖို့ "ဘူဒိုဇာ" လာပြီဗျို့။ ပြောင်းခင်းထဲက ပေါင်းတွေကို အမြစ်ပြတ် သုတ်သင်ပေးမယ့် အစွမ်းထက်ထက် ဆေးတစ်လက် ဆိုရင် ပေါင်းမနိုင်ခင် "ပြောင်း" နိုင်ဖို့ ပြောင်းအထူး ရွေးချယ်ပေါင်းသတ်ဆေး "ဘူဒိုဇာ" နဲ့ဆိုရင် ဘယ်ပေါင်းတွေ ခံနိုင်ပါ့မလဲ? အဓိကပေါက်တတ်တဲ့ "မြေဇာ၊ မြက်ယား၊ ဆင်ငို၊ လက်သဲခွ၊ ဝမ်းဘဲစာ၊ လေးခွမြက်၊ ဝက်ကျွတ်၊ တောဟင်းနုနွယ်၊ မှိုချဥ်၊ ဟင်းဂလာ၊ ခွေးသေးပန်း၊ ဗောက်ပင်၊ ဗောက်လောက်ညို၊ ဆေးပုလဲ၊ ပရန္နဝါ၊ မြက်မုန်ညင်း" တို့ကို အမြစ်ပြတ် အထူးနှိမ်နင်းဖို့ "ဘူဒိုဇာ" ရှိရင် စိတ်သာချလိုက် ဦးကြီးတို့ရေ။ ပြောင်းဖူးပင် တစ်လသားမပြည့်မီ ပေါင်းအရွက် (၂-၄) ရွက် ထွက်ချိန်မှာ အချိန်မှန်မှန်နဲ့ မြန်မြန် သုံးထားဖို့ပဲ တိုက်တွန်းလိုက်ချင်တယ်ဗျ။ လက်မနှေးဘဲ အခုပဲ ပြောင်းခင်းထဲကပေါင်းတွေ "ဘူဒိုဇာ" နဲ့ ရှင်းလိုက်ရအောင်။

Read more

Facebook page သို့သွားရန်