ပဲတီစိမ်း၊ မတ်ပဲ ဘက်တီးရီးယား ရွက်​ခြောက်​ရောဂါ

မြန်မာအမည် = ဘက်တီးရီးယားရွက်ခြောက်ရောဂါ
အင်္ဂလိပ်အမည် = Common leaf blight, Halo blight
သိပ္ပံအမည် = Common bligh (Xanthomonas phaseoli)
= Halo blight (Pseudomonas phaseolicola)

နှစ်စဉ်နီးပါးကျရောက်လေ့ရှိပေမဲ့ မြန်မာ့ပဲစိုက်တောင်သူများ သတိမထားမိသေးတဲ့ရောဂါကတော့

ဘက်တီးရီးယား ရွက်ခြောက်ရောဂါပါ။

စပါးရွက်ခြောက်ရောဂါ(BLB) ကို လူသိများပေမဲ့ ပဲရွက်ခြောက်ရောဂါကိုတော့ အသိနည်းကြပါသေးတယ်။

ဆေးဖျန်းလို့ အရွက်လောင်တာလိုလို...

နေပူရှိန်ပြင်းထန်လို့ နေပူလောင်တာလိုလိုပဲ ထင်တတ်ကြပါတယ်။

ကမ္ဘာ့အပူချိန်ပြောင်းလဲလာတာနဲ့အမျှ အပင်ရောဂါကျရောက်မှုပုံစံတွေဟာလည်း ပြောင်းလဲလာတာကို အစိမ်းရောင်လမ်း အဖွဲ့ဝင်များနဲ့တကွ စာဖတ်ပရိတ်သတ်များ သတိပြုမိစေရန် ရေးသားတင်ပြရခြင်းဖြစ်ပါတယ်။

ရောဂါဖြစ်စေသက်ရှိ

မြေဆောင်၊ မျိုးစေ့ဆောင် ဘက်တီးရီးယားဖြစ်ပြီး အမျိုးအစား၂ မျိုးရှိတာ တွေ့ရပါတယ်။

၁။ သာမန်ရွက်ခြောက်ရောဂါ (common bean leaf blight disease)

ဇင်သိုမိုးနပ်စ် ဘက်တီးရီးယားမျိုးစိတ်ကြောင့် ဖြစ်ပါတယ်။

၂။ ဟေလို ရွက်ခြောက်ရောဂါ (Halo leaf blight disease)

ဆူဒိုမိုးနပ်စ် ဘက်တီးရီးယားမျိုးစိတ်ကြောင့် ဖြစ်ပါတယ်။

ရောဂါလက္ခဏာ

ဘက်တီးရီးယားရောဂါ စတင်ဝင်ရောက်ကာစ လက္ခဏာဟာ ရေစိုနာအစက်အပြောက်လေးတွေကနေ စတင်ပါတယ်။

ဘက်တီးရီးယားဆိုတာ ကိုယ်တိုင် အပင်ဆဲလ်အတွင်း ထိုးဖောက်ဝင်ရောက်နိုင်ခြင်းမရှိပါဘူး။

အင်းဆက်တွေ ကိုက်တဲ့ဒဏ်ရာ
လေပြင်းတိုက်ခတ်လို့ ရတဲ့ဒဏ်ရာ
မိုးသည်းထန်လို့/မိုးစက်မှန်လို့ ထိခိုက်ဒဏ်ရာ
အပင်သဘာဝ စတိုမာအပေါက်များ
အခြားသက်ရှိတစ်မျိုးမျိုးကြောင့်ရတဲ့ဒဏ်ရာများကတဆင့်သာ ဝင်ရောက်နိုင်ပါတယ်။

ဒါကြောင့် ရောဂါရပုံသဏ္ဍာန်ဟာ ရရှိတဲ့ ဒဏ်ရာအပေါ်လည်း မူတည်ပါတယ်။

များသောအားဖြင့် အရွက်ရဲ့အောက်ဖက်မျက်နှာမှာ ဆီစွန်း၊ရေစိုနာ အညိုပြောက်လေးတွေတွေ့ရပါတယ်။

ရောဂါစတွေ့ပြီး ၁၀ - ၁၄ ရက် ကြာရင် အလယ်တစ်သျှူးသားတွေ ညိုခြောက်ပြီး အဝါရောင်အနားသတ်လိုင်းနဲ့ အရွယ်အစား၊ ပုံသဏ္ဍာန် မညီသော ရွက်ပြောက်၊ ရွက်ခြောက် လက္ခဏာ တွေ့ရပါတယ်။

Common blight နဲ့ Halo blight လက္ခဏာက သိပ်မကွာပါဘူး။

Halo blightကတော့ အကွက်ပိုကြီးပြီး နှတ်ခမ်းနားတွေမှာအဝါဖျော့ရောင် အရွက်ခြောက်တာတွေ့ပါတယ်။

ဘက်တီးရီးယားမှန်းသိသာစေတာကတော့ ကူးစက်မြန်ခြင်းပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

အချိန်မီ ကာကွယ်နိုင်ခြင်းမရှိရင် တကွင်းလုံးခြောက်သွေ့ပြီး ဆုံးရှုံးနိုင်ပါတယ်။

ဖြစ်တတ်သောရာသီဥတု

အပူချိန် ၂၈-၃၂ ဒီဂရီ ဆဲစိယပ် အကြား
မိုးရွာတလှည့်၊ နေပူတလှည့် အခြေအနေ
မိုးမရွာဘဲ လေပြင်းတိုက်ခတ်သည့်အခြေအနေ
မိုးကြီးရွာပြီး ပူနွေး၊ စိုစွတ်အခြေအနေတွေမှာ ဘက်တီးရီးယား ဝင်နိုင်ပါတယ်။

ကြိုတင်ကာကွယ်ခြင်း

မျိုးစေ့ကို ၄၅ ဒီဂရီဆဲစိယပ် ရေနွေးမှာ ၁၀ မိနစ် စိမ်စိုက်ခြင်း (သို့မဟုတ်) စထရက်တိုမိုင်စင် (streptomycin) နှင့် လူးနယ်စိုက်ခြင်း
ခံနိုင်ရည်ရှိသော မျိုးစေ့ကိုအသုံးပြုခြင်း
ရောဂါလက်ခံပင်များ၊ ပေါင်းပင်များ ရှင်းလင်းခြင်း
၂ နှစ်တကြိမ် မတူညီသောသီးနှံ အလှည့်ကျ စိုက်ပျိုးခြင်း
ကော့ပါးဆေး တမျိုးမျိုးကို ၁၀ ရက်ခြား ဖျန်းခြင်းများ ပြုလုပ်ပေးပါ။

ရောဂါကုသခြင်း

အော်ဂဲနစ်နည်းဖြင့် ဘက်တီးရီးယားရွက်ခြောက်ရောဂါကို ကုသနည်း မသိသေးပါ။

ဓာတုဆေးဖြင့် ကာကွယ်နှိမ်နင်းမယ်ဆိုရင်တော့...

Xanthomonas sp,အတွက် ...

Bismerthiazol (ဖာတီဇို, ဘီလီယံ...) ကို အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ (Pseudomonas sp အတွက်တော့ မသေချာပါ)

အကယ်၍ ဘက်တီးရီးယား ရွက်ခြောက်ရောဂါလက္ခဏာဟု သံသယရှိရင်တော့...

ပင်ပြလက္ခဏာကို ဖုန်းဖြင့် ရှင်းလင်းစွာ ရိုက်ပြီး အစိမ်းရောင်လမ်း(အမေးအဖြေကဏ္ဍ)ကို အလျင်အမြန် ဆက်သွယ်မေးမြန်း အကူအညီရယူပါလို့ အကြံပြုတင်ပြရင်း...

စေတနာများစွာဖြင့်...

ဒို့ဦးလေး

ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ဟု ထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။

ဗွေဆော်ဦး ကြော်ငြာ

ကိုယ်မွေးထားတဲ့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ မြန်မြန်ကြီး၊ များများရှင်စေချင်တယ်ဆိုရင်... အားဆေးကောင်းလေးတွေ ရှိနေပါတယ်ရှင့်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ အားရှိသန်မာထွားကျိုင်းသွားစေမဲ့ Aqua Calcium, Aqua Booster, Aqua Mix ဆိုတဲ့ ဆေးလေးတွေပါနော်.. Aqua Calcium ဆိုတာက.. နာမည်နဲ့လိုက်အောင်ပဲ ငါး၊ ပုစွန်တွေအတွက်လိုအပ်တဲ့ ကယ်လ်ဆီယမ်များ ခဲပျစ်ပါဝင်နေတဲ့ အရည်မျိုးဖြစ်ပြီး ဗီတာမင်စီလည်း ပါဝင်ပါတယ်ရှင့်..။ ဒါလေးထည့်ပေးလိုက်ရင် ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကြီးထွားနှုန်း၊ အရွယ်အစားနဲ့ အသက်ရှင်နှုန်းတို့ကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ကန်ထဲမှာလည်း နိုက်ထရိတ်များလျော့ကျအောင် ဆောင်ရွက်ပေးမှာပါနော်..။ Aqua Booster ဆိုတာကတော့… ဘတ်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်၊ ပရိုတိုဇိုအာတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို ခံနိုင်ရည်ပိုရှိစေမဲ့ အရေးပါတဲ့ ဇီဝကမ္မဆိုင်ရာ အာဟာရအားတိုးဆေးမျိုးပါ။ သူ့မှာက သြဂဲနစ်အက်စစ်အမျိုးမျိုး၊ glycan နဲ့ အမိုင်နိုအက်ဆစ်များ ပေါင်းစပ်ပါဝင်နေလို့ ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကျန်းမာရေးကော ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်ကိုကော ကူညီထောက်ပံ့ပေးနိုင်ပါတယ်ရှင့်။ ဒါ့အပြင် အာဟာရစုပ်ယူနိုင်စွမ်းမြင့်စေပြီး အစာခြေအင်ဇိုင်းများကို လှုံ့ဆော်ပေးသလို ဘက်တီးရီးယားဒဏ်ကို လည်း ခံနိုင်ရည်ရှိစေလို့ ကြီးထွားနှုန်းနဲ့ ရှင်သန်နှုန်း မြင့်တက်စေမှာပါနော်။ နောက်တစ်ခု... Aqua Mix ကကောဆိုရင်တော့.. သူက ကယ်ဆီယမ်၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်နှင့် ပိုတက်ဆီယမ် ပါဝင်တဲ့ အရောအ‌နှောဖြစ်လို့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေရဲ့ အသက်ရှင် နှုန်းကို တိုးမြင့်စေပြီး အစာခြေစနစ်ကိုလည်း တိုးတက်စေပါတယ်။ ပြီးတော့ ကြွက်သားများ ကျုံ့ခြင်းတင်းခြင်းများကိုလျော့စေကာ အရေခွံလဲနှုန်းမြင့်စေပြီး အခွံများကို ပိုမာကြော လာစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါတင်ပဲလားဆိုတော့...မဟုတ်သေးဘူး...ကြီးထွားနှုန်းလည်း ပိုကောင်းလာပြီး ဖမ်းဆီးချိန်မှာ အသွေးအရောင် လည်း ပိုလှနေစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်ရှင့်။ ဆိုတော့ ဒါလေးတွေကို သုံးပေးမယ်ဆိုရင်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ ရှင်သန်ကြီးထွားနှုန်းမြင့်မားလာနိုင်တာဆိုတော့... ဝင်ငွေပိုတိုးလာမယ်ဆိုတာက ပြောနေစရာတောင် လိုမှာမဟုတ်ပါဘူးနော်.. ဒါလေးတွေလိုချင်တယ်ဆိုရင်တော့ ‘ဗွေဆော်ဦး’ မှာ ရနေပါပြီရှင့်...