ပဲတီစိမ်း၊မတ်ပဲ အပင်ငယ်ညှိုး​သေ​ရောဂါ

မြန်မာအမည် = ခါးရိ/ညှိုးသေရောဂါ
အင်္ဂလိပ်အမည် = damping off
ရောဂါဖြစ်စေခြင်းအကြောင်း = Pythium sp,

ရောဂါဖြစ်စဉ်အကျဉ်း

ဆောင်းရာသီစိုက် ပဲတီစိမ်း၊ မတ်ပဲသီးနှံတွေမှာ နှစ်စဉ် ဖြစ်လေ့ဖြစ်ထရှိတဲ့ မြေဆောင်ရောဂါတမျိုးဖြစ်ပါတယ်။

အထူးသဖြင့် ရန်ကုန်တိုင်း၊ ပဲခူးတိုင်း၊ ဧရာဝတီတိုင်း များကဲ့သို့ စပါးအပြီး၊ ပဲစိုက်သော လယ်သီးထပ်များတွင် ပိုမို ဖြစ်ပွားလေ့ရှိတာ တွေ့ရပါတယ်။

ရောဂါဖြစ်စေ သက်ရှိအနေနဲ့လည်း တမျိုးတည်းကြောင့်မဟုတ်ဘဲ...

Rhizoctonia solani,(မြစ်ခြောက်ဆွေးရောဂါ)
Fusarium spp, (ဖျူဆေရိယန် ခါးရိပင်ညှိုးရောဂါ)
Botrytis, (မီးခိုးမှို/ကြပ်ခိုးမှိုရောဂါ)
Phytophthora sp,(အပင်နာ ရောဂါ)
Sclerotinia,Sclerotium, (ပင်ခြေပုပ်ရောဂါ)

စတဲ့ ရောဂါတမျိုးမျိုး သို့မဟုတ် အများနဲ့ ရောနှောလျက် ကျရောက်တတ်ပါတယ်။

များသောအားဖြင့်ကတော့ ..

pythium (ပစ်သီယံခေါ် အပင်ငယ်ခါးရိရောဂါ) ကြောင့် ဖြစ်တာ ပိုများပါတယ်။

ဒါကြောင့်လည်း

ရောဂါဖြစ်ကြောင်း(causal organism )ကို ပစ်သီယံရောဂါလို့ ဖော်ပြလိုက်တာဖြစ်ပါတယ်။

ရောဂါလက္ခဏာ

ပစ်သီယံရောဂါ ဆိုတာ ရေကြိုက်မှို တမျိုးဖြစ်တဲ့ အူးမိုက်ဆိ(Oomycetes)မှို အမျိုးအစားဖြစ်ပါတယ်။

မှိုအစစ်(true fungi)မဟုတ်ဘဲ မှိုနဲ့တူသောသက်ရှိ(fungus like organism)လို့ ခေါ်ကြပါတယ်။

(ဒါကြောင့် သာမန်မှိုသတ်ဆေးတွေက အူးမိုက်ဆိရောဂါအတွက် အသုံးမတည့်ပါဘူး)

စိုက်ချိန်မှာ မြေစိုလွန်းလျှင်ဖြစ်စေ
အပင်ငယ်စဉ် မိုးများ/ရေဝပ်လျှင်ဖြစ်စေ

ရာသီဥတု အေး/စို အခြေအနေမှာ မြေထဲက မှိုစပိုးတွေ ပွားများစေပါတယ်။

ဦးစွာ သိသာစေသောလက္ခဏာမှာ အပင်ငယ်( အရွက်စစ် ၂ ရွက်ထွက်ချိန်) အစိမ်းရောင်မှ တဖြည်းဖြည်း အစိမ်းဖျော့လာပါတယ်။

ရောဂါရအပင်ရဲ့ မြေကြီးနဲ့ထိစပ်ရာနေရာကို ယက်ကြည့်ရင် နီညိုရောင်အပြောက် ဒဏ်ရာလေးတွေ့ရပါတယ်။

ခါးရိဒဏ်ရာမှတဆင့် အမြစ်အောက်ပိုင်းအထိ ကူးစက်ပြီး ပင်စည်ပုပ်၊ အမြစ်ပုပ်ကာ အပင်ညှိုးသေစေပါတယ်။

ရောဂါကို ပွားများစေသော အကြောင်းရင်းများ

စပါးရိုးပြတ်၊ ရိုးငုတ်များ ကောင်းစွာမဆွေးမြေ့ဘဲ ပဲစိုက်လိုက်သဖြင့်...အစိုဓာတ်များပြီး organic acid(အချဉ်ပေါက်ခြင်း) အပင်ခြေလောင်စေခြင်း။
မူလ မြေကြီးရဲ့ မြေချဉ်ငန်ကိန်း(pH) နိမ့်သဖြင့် အစိုဓာတ်များချိန်တွင် မြေဆောင်မှိုများ ပိုမိုပွားများ စေခြင်း။
စပါးစိုက်စဉ် မြေမညှိခဲ့သဖြင့် ရေထိုင်မညီဖြစ်ကာ ရေဝပ်/ခါးကျပ်ခြင်း
ပေါင်းသတ်ဆေးများနှင့် အက်ဆစ်ပါသော ဓာတ်မြေသြဇာများ ဓာတ်ကြွင်းကျန်ခြင်း။
သဘာဝမြေဇာအသုံးနည်းခြင်းနှင့် မြေတွင်းသစ်ဆွေးဓာတ်ချို့တဲ့ခြင်း

စသည့်အချက်များသည် အပင်ငယ်ညှိုးသေရောဂါကို ဖိတ်ခေါ် သလို ဖြစ်စေပါတယ်။

ကြိုတင်ကာကွယ်ခြင်း

ရောဂါဖြစ်ရခြင်းအကြောင်းရင်းကို သိပြီဆိုရင်..

မဖြစ်အောင် ဘယ်လိုကာကွယ်ထိန်းသိမ်းရမလဲဆိုတာ အလိုလို သိပြီးသားပါပဲ။

စပါးစိုက်ချိန် မြေပြင်စဉ်မှာ မြေလယ်ဗယ်ညီအောင်ညှိပါ၊
မြေချဉ်ငန် တိုင်းပြီး ၅.၅ အောက်ဆိုရင် မဖောက်ထုံးထည့်ပြီး မြေပြင်ပါ။
စပါးပြီး စပါးရိုးပြတ်တွေကို ဆွေးမြည့်အောင် ပြုလုပ်ပြီးမှ ပဲကြဲပါ။
မျိုးကောင်းမျိုးသန့် အသုံးပြုပါ။

အော်ဂဲနစ်နည်းဖြင့် ကာကွယ်ခြင်း

ပဲမစိုက်မီ ထရိုင်ကိုဒါးမားကို မြေကြီးဖျန်းပါ။
မျိုးစေ့လူးဆေး အသုံးပြုပါ (ဥပမာ။ #ဂရိုးမက်စ် ပဲမျိုးစုံ မျိုးစေ့အထူးလူးနယ်ဆေး အသုံးပြုပါ။)
အီးအမ်ဘိုကာရှီမြေဆွေး များများထည့်ပါ။

ဓာတုနည်းဖြင့် ကာကွယ်/ကုသခြင်း

မက်တလက်ဇီး/သိုင်ရမ်/ ကက်ပ်တန် ဆေးတမျိုးမျိုးကို လူးစိုက်ပါ။
အပင်ငယ်စဉ် မိုးများ/ရေဝပ်ပါက ကန့် ၈၀% မှိုဆေး ဖျန်းပေးပါ။

အောက်ပါမှိုသတ်ဆေး တမျိုးမျိုးကို အလှည့်ကျ ဖျန်းပါ။

အဇိုဇီစထိုဘင် + ဖို့စတိုင်းအလူမီနီယံ (Azoxystrobin + Fosetyl Aluminium)
အဇိုဇီစထိုဘင်+ ဒိုင်ဖန်နိုကိုနာဇိုး (Azoxystrobin + Difenoconazole)
မန်ကိုဇက်+ မက်တလက်ဇီး (Mancozeb + Metalaxyl)
ဆိုင်မောက်ဇနေး (Cymoxanil)

(အစွမ်းရှိပစ္စည်း AI များကိုသာ ဖော်ပြပေးခြင်းဖြစ်ပါသည်)

စေတနာများစွာဖြင့်....

ဒို့ဦးလေး

ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ဟုထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။

ဗွေဆော်ဦး ကြော်ငြာ

ကိုယ်မွေးထားတဲ့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ မြန်မြန်ကြီး၊ များများရှင်စေချင်တယ်ဆိုရင်... အားဆေးကောင်းလေးတွေ ရှိနေပါတယ်ရှင့်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ အားရှိသန်မာထွားကျိုင်းသွားစေမဲ့ Aqua Calcium, Aqua Booster, Aqua Mix ဆိုတဲ့ ဆေးလေးတွေပါနော်.. Aqua Calcium ဆိုတာက.. နာမည်နဲ့လိုက်အောင်ပဲ ငါး၊ ပုစွန်တွေအတွက်လိုအပ်တဲ့ ကယ်လ်ဆီယမ်များ ခဲပျစ်ပါဝင်နေတဲ့ အရည်မျိုးဖြစ်ပြီး ဗီတာမင်စီလည်း ပါဝင်ပါတယ်ရှင့်..။ ဒါလေးထည့်ပေးလိုက်ရင် ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကြီးထွားနှုန်း၊ အရွယ်အစားနဲ့ အသက်ရှင်နှုန်းတို့ကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ကန်ထဲမှာလည်း နိုက်ထရိတ်များလျော့ကျအောင် ဆောင်ရွက်ပေးမှာပါနော်..။ Aqua Booster ဆိုတာကတော့… ဘတ်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်၊ ပရိုတိုဇိုအာတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို ခံနိုင်ရည်ပိုရှိစေမဲ့ အရေးပါတဲ့ ဇီဝကမ္မဆိုင်ရာ အာဟာရအားတိုးဆေးမျိုးပါ။ သူ့မှာက သြဂဲနစ်အက်စစ်အမျိုးမျိုး၊ glycan နဲ့ အမိုင်နိုအက်ဆစ်များ ပေါင်းစပ်ပါဝင်နေလို့ ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကျန်းမာရေးကော ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်ကိုကော ကူညီထောက်ပံ့ပေးနိုင်ပါတယ်ရှင့်။ ဒါ့အပြင် အာဟာရစုပ်ယူနိုင်စွမ်းမြင့်စေပြီး အစာခြေအင်ဇိုင်းများကို လှုံ့ဆော်ပေးသလို ဘက်တီးရီးယားဒဏ်ကို လည်း ခံနိုင်ရည်ရှိစေလို့ ကြီးထွားနှုန်းနဲ့ ရှင်သန်နှုန်း မြင့်တက်စေမှာပါနော်။ နောက်တစ်ခု... Aqua Mix ကကောဆိုရင်တော့.. သူက ကယ်ဆီယမ်၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်နှင့် ပိုတက်ဆီယမ် ပါဝင်တဲ့ အရောအ‌နှောဖြစ်လို့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေရဲ့ အသက်ရှင် နှုန်းကို တိုးမြင့်စေပြီး အစာခြေစနစ်ကိုလည်း တိုးတက်စေပါတယ်။ ပြီးတော့ ကြွက်သားများ ကျုံ့ခြင်းတင်းခြင်းများကိုလျော့စေကာ အရေခွံလဲနှုန်းမြင့်စေပြီး အခွံများကို ပိုမာကြော လာစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါတင်ပဲလားဆိုတော့...မဟုတ်သေးဘူး...ကြီးထွားနှုန်းလည်း ပိုကောင်းလာပြီး ဖမ်းဆီးချိန်မှာ အသွေးအရောင် လည်း ပိုလှနေစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်ရှင့်။ ဆိုတော့ ဒါလေးတွေကို သုံးပေးမယ်ဆိုရင်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ ရှင်သန်ကြီးထွားနှုန်းမြင့်မားလာနိုင်တာဆိုတော့... ဝင်ငွေပိုတိုးလာမယ်ဆိုတာက ပြောနေစရာတောင် လိုမှာမဟုတ်ပါဘူးနော်.. ဒါလေးတွေလိုချင်တယ်ဆိုရင်တော့ ‘ဗွေဆော်ဦး’ မှာ ရနေပါပြီရှင့်...