မှိုသတ်ဆေးတိုင်းက မှိုရောဂါတိုင်းကို နိုင်ပါသလား???

(မှိုသတ်ဆေးများအကြောင်း - ၂) 

အပင်တွေကလည်း လူတွေလိုပါပဲ၊ နေမကောင်းဖြစ်တတ်ပါတယ်။ အပင်တွေမှာလည်း ရောဂါဖြစ်ပါတယ်၊ ရောဂါကျပါတယ်။ 

ရောဂါဖြစ်စေတဲ့ သက်ရှိ ရောဂါပိုးတွေကတော့ မှို ဘတ်တီးရီးယား နီမတုတ် ဗိုင်းရပ်စ် စသည်ဖြင့်ရှိကြပါတယ်။ 

လူတွေမှာကျတော့ မှို နဲ့ နီမတုတ် ရောဂါအနေနဲ့ ရှားပါတယ်။ ကျန်တာတွေကတော့ ဖြစ်လေ့ရှိပါတယ်။ 

အခုဆို လူတွေကြားမှာ ကိုဗစ်နိုင်တင်းဆိုတဲ့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ခေတ်ထသလိုမျိုးပဲ၊ အပင်လောကမှာလည်း နာမည်ကြီး cele ကြီးတွေ ရှိပါတယ်။

အဲ့ဒါကတော့ အူးမိုက်စိ့ Oomycetes သို့မဟုတ် ဘုံနိမ့်မှိုတွေပါ။ တစ်ချို့ကလည်း အူးမိုက်ကိုတာ Oomycota မှိုတွေဆိုပြီးလည်း ပြောကြပါတယ်။ အတူတူပါပဲ။

ဒီ အူးမိုက်စိ့ (Oomycota) တွေက ရှေ့ကဖော်ပြထားသလို ဘုံနိမ့်မှိုဖြစ်တယ်။ တခြား ဘုံမြင့်မှိုတွေလိုမဟုတ်ဘူး။ အပင်ရောဂါဖြစ်စေတဲ့ မှိုတွေမှာ ဘုံနိမ့်မှို lower fungi နဲ့ ဘုံမြင့်မှို higher fungi ဆိုပြီး နှစ်မျိုးအကြမ်းဖျဉ်း သတ်မှတ်လို့ရပါတယ်။ 

အဲ့တော့ ဒီ Oomycota မှိုတွေက ဘုံမြင့်မှိုတွေနဲ့ ဘာခြားနားလို့ သူ့ကို နိမ့်တယ်ဆိုပြီး သတ်မှတ်ကြတာလဲ မသိ 🙄။ တကယ်တော့ ဘုံနိမ့်မှိုမျှင်တွေက အကန့်မပါဘူး အင်္ဂလိပ်လို အခေါ်က Aseptate hypha or coenocytic hypha ပါ။ ပြောမယ်ဆို မှိုမျှင်က ပိုက်လိုပေါ့။ ပြွန်လိုအရှည်ကြီး 😎

အဲ.. ဘုံမြင့်မှိုတွေကျတော့ကာ... အဆစ် အဆစ်တွေ မှိုမျှင်တန်းတွေမှာ ပါတယ်။ ဝါးလုံးလိုပေါ့။ Septate hypha တွေပေါ့။ နောက်ကွာတာတစ်ခုက မှိုမျှင်မှာ ပါဝင်တဲ့ ဓာတုပစ္စည်းတွေ မတူပါ။ (chemical composition of hypha) ဘုံနိမ့်မှာက ဆဲလ်လူလို့စ် cellulose ဓာတ်ပါတယ်။ ဘုံမြင့်မှာက ခိုင်တင် နဲ့ ကလူကန်ဓာတ် chitin and/or glucan ပါတယ်။ ပြီးတော့ ဘုံနိမ့်မှိုတွေ နဲ့ မှိုမျှင် မှိုစပိုးတွေက အကြည်ရောင်ပါ။ ဘုံမြင့်တွေမှာတော့ အရောင်ပါတတ်တယ်။ အညိုအမဲစသည်ဖြင့်။ နောက်ထပ် မတူတဲ့အချက်တွေလည်း ရှိပါတယ်။ ပြောမယ်ဆို လူတွေ တစ်ယောက်နဲ့ တစ်ယောက် အသားအရောင်မတူ သွေးအုပ်စုမတူ အရည်ပြားကအမွှေးထူတာပါးတာမတူသလို အသားပွတာ ကျစ်တာမတူသလိုပေါ့။  

ဒီတော့ တောင်သူတွေက ရောဂါကျတယ်၊ မှိုရောဂါမို့ မှိုဆေးဖျန်းမယ်ဆိုပြီး တန်းမဖျန်းသင့်ပါဘူးနော်။ ခုနကပြောသလို မှိုတွေကမတူပဲ ကွဲနေတာရှိတဲ့အလျောက် ဆေးကိုလည်း မှိုသတ်ဆေးဖြစ်ရင်ပြီးရောဆိုပြီး မတွယ်လိုက်ပါနဲ့နော်။ ဘာလို့လဲဆိုတော့က တစ်ချို့မှိုသတ်ဆေးတွေက ဘုံနိမ့်မှိုတွေအတွက်ပါ။ တစ်ချို့ကတော့ ဘုံမြင့်မှိုတွေမှာ ပိုထိရောက်တာကြောင့်ပါ။ မှိုရောဂါဖြစ်ပြီဆိုရင်တော့ ဘာမှိုလဲ မသိရင်တောင် ဘုံနိမ့် Oomycete လား၊ ဘုံမြင့်မှိုလားလောက်တော့ ခွဲသိရင်ပိုအဆင်ပြေပါတယ်။ 

ကဲ.. ဆယ်လီ Cele အူးမိုက်စိ့ မှိုတွေက ဘာလို့ နာမည်ကြီးနေရတာလဲ 🧐 

အဓိကကတော့ သူတို့က ရောဂါပျံ့တာအရမ်းမြန်တယ်။ ဝုန်းဒိုင်းဆို တန်းအခင်းလုံးကျွတ်ပဲ။ ဒါကြောင့် ယေဘုယျအနေနဲ့ ဘုံမြင့်မှိုတွေထက် ကြောက်ရတယ်ပေါ့နော်။ စိုက်ပျိုးရေးဆင်းတွေ အနေနဲ့ဆိုရင်တော့ မစိမ်းပါဘူးနော်။ 

ဒီဆောင်းပါးမှာ အဓိကဖော်ပြပေးမယ့် အချက် key message ကတော့ မှိုသတ်ဆေးအုပ်စုတစ်ခုဖြစ်တဲ့ ဘန်ဇင်မီဒါဇော် အုပ်စုဟာ Oomycetes တွေကိုမနိုင်ပါ။

 Benzimidazole မှိုသတ်ဆေးတွေက ဘီနိုမိုင်း, အက်ပရောက်ဆီကွန်နဇိုး, ကာဘန်ဒါဇင် နဲ့ သိုင်အိုဖီနိပ် မီသိုင်း ခေါ် ဟိုမိုင်း (Benomyl, Epoxiconazole, Carbemdazim နဲ့ Thiophenate methyl) တို့ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ 

အဲ့ဖော်ပြပါ လေးမျိုးက Oomycetes တွေကိုမနိုင်ပါ။ 

နောက်ဆေးအုပ်စုတစ်ခုက ထရိုင်ရာဇိုး အုပ်စုပါ (Triazoles)။ သူတို့ကလည်း Oomycetes မှိုရောဂါတွေကိုမနိုင်ပါ။

ဥပမာ - ထရိုင်ရာဇိုးမှိုသတ်ဆေးများမှာ ဒိုင်ဖန်ကွန်နဇိုး Difenconazole၊ တက်ဗျူကွန်နာဇိုး Tebuconazole၊ ဟက်ဇာကွန်နာဇိုး Hexaconazole၊ ပရိုပကွန်နာဇိုး Propiconazole၊ တက်ထရာကွန်နဇိုး Tetraconazole၊ ဖလူထရိုင်ရာဖော် Flutriafol၊ ထရိုင်ဒီမီဖွန် နဲ့ ထရိုင်ဒီမီနော် Triadimefon and Tridimenol တို့ပါ။ 

ကျန်တော့ကျန်သေးတယ်။ များနေလို့ရယ်၊ မြန်မာပြည်မှာ သိပ်မတွေ့ရတာကြောင့်ရယ်ကြောင့် ကျန်တာတွေဖြုတ်ထားပါတယ်။

(မှတ်ချက်။  ။ ဤ ဆောင်းပါးအတွက်စာအုပ် စာတမ်းများအချိန်ကြာစွာ ရှာ​ဖွေရခြင်းဖတ်ရခြင်း ပြင်ဆင်ရခြင်းကြောင့်  အလွယ်တကူမကူးချပါနဲ့နော်။) 

References. Australasian Plant Disease Note and Agrios 5th edt.

ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ဟုထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။

မာလာမြိုင် ကုမ္ပဏီ ကြော်ငြာ

ပြောင်ခင်းမှာ ပေါင်းရှင်းဖို့ ဘူဒိုဇာ လာပြီ ဒိုး... ပြောင်းခင်း စိုက်နေရင်း ပေါင်းခင်းမဖြစ်သွားရအောင် မအပ်စပ်တဲ့ ပေါင်းတွေအကုန်ဒိုးဖို့ "ဘူဒိုဇာ" လာပြီဗျို့။ ပြောင်းခင်းထဲက ပေါင်းတွေကို အမြစ်ပြတ် သုတ်သင်ပေးမယ့် အစွမ်းထက်ထက် ဆေးတစ်လက် ဆိုရင် ပေါင်းမနိုင်ခင် "ပြောင်း" နိုင်ဖို့ ပြောင်းအထူး ရွေးချယ်ပေါင်းသတ်ဆေး "ဘူဒိုဇာ" နဲ့ဆိုရင် ဘယ်ပေါင်းတွေ ခံနိုင်ပါ့မလဲ? အဓိကပေါက်တတ်တဲ့ "မြေဇာ၊ မြက်ယား၊ ဆင်ငို၊ လက်သဲခွ၊ ဝမ်းဘဲစာ၊ လေးခွမြက်၊ ဝက်ကျွတ်၊ တောဟင်းနုနွယ်၊ မှိုချဥ်၊ ဟင်းဂလာ၊ ခွေးသေးပန်း၊ ဗောက်ပင်၊ ဗောက်လောက်ညို၊ ဆေးပုလဲ၊ ပရန္နဝါ၊ မြက်မုန်ညင်း" တို့ကို အမြစ်ပြတ် အထူးနှိမ်နင်းဖို့ "ဘူဒိုဇာ" ရှိရင် စိတ်သာချလိုက် ဦးကြီးတို့ရေ။ ပြောင်းဖူးပင် တစ်လသားမပြည့်မီ ပေါင်းအရွက် (၂-၄) ရွက် ထွက်ချိန်မှာ အချိန်မှန်မှန်နဲ့ မြန်မြန် သုံးထားဖို့ပဲ တိုက်တွန်းလိုက်ချင်တယ်ဗျ။ လက်မနှေးဘဲ အခုပဲ ပြောင်းခင်းထဲကပေါင်းတွေ "ဘူဒိုဇာ" နဲ့ ရှင်းလိုက်ရအောင်။

Read more

Facebook page သို့သွားရန်