မှိုသတ်ဆေးတိုင်းက မှိုရောဂါတိုင်းကို နိုင်ပါသလား???

(မှိုသတ်ဆေးများအကြောင်း - ၂)

အပင်တွေကလည်း လူတွေလိုပါပဲ၊ နေမကောင်းဖြစ်တတ်ပါတယ်။ အပင်တွေမှာလည်း ရောဂါဖြစ်ပါတယ်၊ ရောဂါကျပါတယ်။

ရောဂါဖြစ်စေတဲ့ သက်ရှိ ရောဂါပိုးတွေကတော့ မှို ဘတ်တီးရီးယား နီမတုတ် ဗိုင်းရပ်စ် စသည်ဖြင့်ရှိကြပါတယ်။

လူတွေမှာကျတော့ မှို နဲ့ နီမတုတ် ရောဂါအနေနဲ့ ရှားပါတယ်။ ကျန်တာတွေကတော့ ဖြစ်လေ့ရှိပါတယ်။

အခုဆို လူတွေကြားမှာ ကိုဗစ်နိုင်တင်းဆိုတဲ့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ခေတ်ထသလိုမျိုးပဲ၊ အပင်လောကမှာလည်း နာမည်ကြီး cele ကြီးတွေ ရှိပါတယ်။

အဲ့ဒါကတော့ အူးမိုက်စိ့ Oomycetes သို့မဟုတ် ဘုံနိမ့်မှိုတွေပါ။ တစ်ချို့ကလည်း အူးမိုက်ကိုတာ Oomycota မှိုတွေဆိုပြီးလည်း ပြောကြပါတယ်။ အတူတူပါပဲ။

ဒီ အူးမိုက်စိ့ (Oomycota) တွေက ရှေ့ကဖော်ပြထားသလို ဘုံနိမ့်မှိုဖြစ်တယ်။ တခြား ဘုံမြင့်မှိုတွေလိုမဟုတ်ဘူး။ အပင်ရောဂါဖြစ်စေတဲ့ မှိုတွေမှာ ဘုံနိမ့်မှို lower fungi နဲ့ ဘုံမြင့်မှို higher fungi ဆိုပြီး နှစ်မျိုးအကြမ်းဖျဉ်း သတ်မှတ်လို့ရပါတယ်။

အဲ့တော့ ဒီ Oomycota မှိုတွေက ဘုံမြင့်မှိုတွေနဲ့ ဘာခြားနားလို့ သူ့ကို နိမ့်တယ်ဆိုပြီး သတ်မှတ်ကြတာလဲ မသိ 🙄။ တကယ်တော့ ဘုံနိမ့်မှိုမျှင်တွေက အကန့်မပါဘူး အင်္ဂလိပ်လို အခေါ်က Aseptate hypha or coenocytic hypha ပါ။ ပြောမယ်ဆို မှိုမျှင်က ပိုက်လိုပေါ့။ ပြွန်လိုအရှည်ကြီး 😎

အဲ.. ဘုံမြင့်မှိုတွေကျတော့ကာ... အဆစ် အဆစ်တွေ မှိုမျှင်တန်းတွေမှာ ပါတယ်။ ဝါးလုံးလိုပေါ့။ Septate hypha တွေပေါ့။ နောက်ကွာတာတစ်ခုက မှိုမျှင်မှာ ပါဝင်တဲ့ ဓာတုပစ္စည်းတွေ မတူပါ။ (chemical composition of hypha) ဘုံနိမ့်မှာက ဆဲလ်လူလို့စ် cellulose ဓာတ်ပါတယ်။ ဘုံမြင့်မှာက ခိုင်တင် နဲ့ ကလူကန်ဓာတ် chitin and/or glucan ပါတယ်။ ပြီးတော့ ဘုံနိမ့်မှိုတွေ နဲ့ မှိုမျှင် မှိုစပိုးတွေက အကြည်ရောင်ပါ။ ဘုံမြင့်တွေမှာတော့ အရောင်ပါတတ်တယ်။ အညိုအမဲစသည်ဖြင့်။ နောက်ထပ် မတူတဲ့အချက်တွေလည်း ရှိပါတယ်။ ပြောမယ်ဆို လူတွေ တစ်ယောက်နဲ့ တစ်ယောက် အသားအရောင်မတူ သွေးအုပ်စုမတူ အရည်ပြားကအမွှေးထူတာပါးတာမတူသလို အသားပွတာ ကျစ်တာမတူသလိုပေါ့။

ဒီတော့ တောင်သူတွေက ရောဂါကျတယ်၊ မှိုရောဂါမို့ မှိုဆေးဖျန်းမယ်ဆိုပြီး တန်းမဖျန်းသင့်ပါဘူးနော်။ ခုနကပြောသလို မှိုတွေကမတူပဲ ကွဲနေတာရှိတဲ့အလျောက် ဆေးကိုလည်း မှိုသတ်ဆေးဖြစ်ရင်ပြီးရောဆိုပြီး မတွယ်လိုက်ပါနဲ့နော်။ ဘာလို့လဲဆိုတော့က တစ်ချို့မှိုသတ်ဆေးတွေက ဘုံနိမ့်မှိုတွေအတွက်ပါ။ တစ်ချို့ကတော့ ဘုံမြင့်မှိုတွေမှာ ပိုထိရောက်တာကြောင့်ပါ။ မှိုရောဂါဖြစ်ပြီဆိုရင်တော့ ဘာမှိုလဲ မသိရင်တောင် ဘုံနိမ့် Oomycete လား၊ ဘုံမြင့်မှိုလားလောက်တော့ ခွဲသိရင်ပိုအဆင်ပြေပါတယ်။

ကဲ.. ဆယ်လီ Cele အူးမိုက်စိ့ မှိုတွေက ဘာလို့ နာမည်ကြီးနေရတာလဲ 🧐

အဓိကကတော့ သူတို့က ရောဂါပျံ့တာအရမ်းမြန်တယ်။ ဝုန်းဒိုင်းဆို တန်းအခင်းလုံးကျွတ်ပဲ။ ဒါကြောင့် ယေဘုယျအနေနဲ့ ဘုံမြင့်မှိုတွေထက် ကြောက်ရတယ်ပေါ့နော်။ စိုက်ပျိုးရေးဆင်းတွေ အနေနဲ့ဆိုရင်တော့ မစိမ်းပါဘူးနော်။

ဒီဆောင်းပါးမှာ အဓိကဖော်ပြပေးမယ့် အချက် key message ကတော့ မှိုသတ်ဆေးအုပ်စုတစ်ခုဖြစ်တဲ့ ဘန်ဇင်မီဒါဇော် အုပ်စုဟာ Oomycetes တွေကိုမနိုင်ပါ။

Benzimidazole မှိုသတ်ဆေးတွေက ဘီနိုမိုင်း, အက်ပရောက်ဆီကွန်နဇိုး, ကာဘန်ဒါဇင် နဲ့ သိုင်အိုဖီနိပ် မီသိုင်း ခေါ် ဟိုမိုင်း (Benomyl, Epoxiconazole, Carbemdazim နဲ့ Thiophenate methyl) တို့ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

အဲ့ဖော်ပြပါ လေးမျိုးက Oomycetes တွေကိုမနိုင်ပါ။

နောက်ဆေးအုပ်စုတစ်ခုက ထရိုင်ရာဇိုး အုပ်စုပါ (Triazoles)။ သူတို့ကလည်း Oomycetes မှိုရောဂါတွေကိုမနိုင်ပါ။

ဥပမာ - ထရိုင်ရာဇိုးမှိုသတ်ဆေးများမှာ ဒိုင်ဖန်ကွန်နဇိုး Difenconazole၊ တက်ဗျူကွန်နာဇိုး Tebuconazole၊ ဟက်ဇာကွန်နာဇိုး Hexaconazole၊ ပရိုပကွန်နာဇိုး Propiconazole၊ တက်ထရာကွန်နဇိုး Tetraconazole၊ ဖလူထရိုင်ရာဖော် Flutriafol၊ ထရိုင်ဒီမီဖွန် နဲ့ ထရိုင်ဒီမီနော် Triadimefon and Tridimenol တို့ပါ။

ကျန်တော့ကျန်သေးတယ်။ များနေလို့ရယ်၊ မြန်မာပြည်မှာ သိပ်မတွေ့ရတာကြောင့်ရယ်ကြောင့် ကျန်တာတွေဖြုတ်ထားပါတယ်။

(မှတ်ချက်။ ။ ဤ ဆောင်းပါးအတွက်စာအုပ် စာတမ်းများအချိန်ကြာစွာ ရှာဖွေရခြင်းဖတ်ရခြင်း ပြင်ဆင်ရခြင်းကြောင့် အလွယ်တကူမကူးချပါနဲ့နော်။)

References. Australasian Plant Disease Note and Agrios 5th edt.

ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ဟုထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။

ဗွေဆော်ဦး ကြော်ငြာ

ကိုယ်မွေးထားတဲ့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ မြန်မြန်ကြီး၊ များများရှင်စေချင်တယ်ဆိုရင်... အားဆေးကောင်းလေးတွေ ရှိနေပါတယ်ရှင့်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ အားရှိသန်မာထွားကျိုင်းသွားစေမဲ့ Aqua Calcium, Aqua Booster, Aqua Mix ဆိုတဲ့ ဆေးလေးတွေပါနော်.. Aqua Calcium ဆိုတာက.. နာမည်နဲ့လိုက်အောင်ပဲ ငါး၊ ပုစွန်တွေအတွက်လိုအပ်တဲ့ ကယ်လ်ဆီယမ်များ ခဲပျစ်ပါဝင်နေတဲ့ အရည်မျိုးဖြစ်ပြီး ဗီတာမင်စီလည်း ပါဝင်ပါတယ်ရှင့်..။ ဒါလေးထည့်ပေးလိုက်ရင် ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကြီးထွားနှုန်း၊ အရွယ်အစားနဲ့ အသက်ရှင်နှုန်းတို့ကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ကန်ထဲမှာလည်း နိုက်ထရိတ်များလျော့ကျအောင် ဆောင်ရွက်ပေးမှာပါနော်..။ Aqua Booster ဆိုတာကတော့… ဘတ်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်၊ ပရိုတိုဇိုအာတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို ခံနိုင်ရည်ပိုရှိစေမဲ့ အရေးပါတဲ့ ဇီဝကမ္မဆိုင်ရာ အာဟာရအားတိုးဆေးမျိုးပါ။ သူ့မှာက သြဂဲနစ်အက်စစ်အမျိုးမျိုး၊ glycan နဲ့ အမိုင်နိုအက်ဆစ်များ ပေါင်းစပ်ပါဝင်နေလို့ ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကျန်းမာရေးကော ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်ကိုကော ကူညီထောက်ပံ့ပေးနိုင်ပါတယ်ရှင့်။ ဒါ့အပြင် အာဟာရစုပ်ယူနိုင်စွမ်းမြင့်စေပြီး အစာခြေအင်ဇိုင်းများကို လှုံ့ဆော်ပေးသလို ဘက်တီးရီးယားဒဏ်ကို လည်း ခံနိုင်ရည်ရှိစေလို့ ကြီးထွားနှုန်းနဲ့ ရှင်သန်နှုန်း မြင့်တက်စေမှာပါနော်။ နောက်တစ်ခု... Aqua Mix ကကောဆိုရင်တော့.. သူက ကယ်ဆီယမ်၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်နှင့် ပိုတက်ဆီယမ် ပါဝင်တဲ့ အရောအ‌နှောဖြစ်လို့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေရဲ့ အသက်ရှင် နှုန်းကို တိုးမြင့်စေပြီး အစာခြေစနစ်ကိုလည်း တိုးတက်စေပါတယ်။ ပြီးတော့ ကြွက်သားများ ကျုံ့ခြင်းတင်းခြင်းများကိုလျော့စေကာ အရေခွံလဲနှုန်းမြင့်စေပြီး အခွံများကို ပိုမာကြော လာစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါတင်ပဲလားဆိုတော့...မဟုတ်သေးဘူး...ကြီးထွားနှုန်းလည်း ပိုကောင်းလာပြီး ဖမ်းဆီးချိန်မှာ အသွေးအရောင် လည်း ပိုလှနေစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်ရှင့်။ ဆိုတော့ ဒါလေးတွေကို သုံးပေးမယ်ဆိုရင်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ ရှင်သန်ကြီးထွားနှုန်းမြင့်မားလာနိုင်တာဆိုတော့... ဝင်ငွေပိုတိုးလာမယ်ဆိုတာက ပြောနေစရာတောင် လိုမှာမဟုတ်ပါဘူးနော်.. ဒါလေးတွေလိုချင်တယ်ဆိုရင်တော့ ‘ဗွေဆော်ဦး’ မှာ ရနေပါပြီရှင့်...