လူနှင့် တိရစ္ဆာန်တွေ ဘယ်လိုမှိုဆိပ်သင့်သလဲ..

မှိုဆိပ်များသည် အသည်း၊ အာရုံကြောအဖွဲ့အစည်း၊ ကျောက်ကပ်၊ အရေပြား၊ နှလုံးနှင့်သွေးကြော အဖွဲ့ အစည်း၊ မျိုးပွားလမ်းကြောင်း၊ ခုခံအားစနစ် စသည့် ခန္ဓာကိုယ်၏ အင်္ဂါအစိတ်အပိုင်းများရှိ ဆဲလ်များထံသို့ တိုက်ရိုက်သွားကာ တိုက်ခိုက်နိုင်ပါသည်။ ယင်းနည်းလမ်းကို Direct-target toxicity ဟု ခေါ်ပါသည်။ 

ထို့ပြင် ကင်ဆာဖြစ်စေခြင်း၊ မျိုးဗီဇထွန်းခြင်းဖြစ်ပေါ်စေခြင်းနှင့် သန္ဓေသားကို တိုက်ခိုက်ပြီး ပုံစံမမှန်သည့် သ‌န္ဓေသားဖြစ်ပေါ်စေခြင်း အစရှိသည့် တိုက်ရိုက်မဟုတ်သော နည်းလမ်းများဖြင့်လည်း တိုက်ခိုက်နိုင်ပါသည်။ ယင်းကို Non-direct-target effect ဟု ခေါ်ပါသည်။

စုပ်ယူခြင်း

မှိုဆိပ်များကို စားသုံးမိပါက အစာချေလမ်းကြောင်းမှ ယင်းအဆိပ်များကို ဦးစွာ စုပ်ယူသွားမည် ဖြစ်ပါသည်။ အစားအစာထဲတွင် ပါဝင်သည့် မှိုဆိပ်များကို ပါးစပ်၊ အစာရေမျို၊ အစာအိမ်နှင့် အူ သိမ်တို့၏ နံရံများမှ စုပ်ယူကြမည်ဖြစ်သည်။ လမ်းကြောင်းတလျှောက် အစာရေမျို (Oesophagus) သည် စုပ်ယူမှုအနည်းဆုံးနေရာ ဖြစ်သည်။ အူသိမ် (Small intestine) သည် မှိုဆိပ်စုပ်ယူမှု အမြင့်မားဆုံးနေရာဖြစ်သည်။ ယင်းနေရာကို ကျော်လွန်ပြီးနောက် ကျန်ရှိနေသည့် မှိုဆိပ်အနည်းငယ်ကို အူမကြီးဦးပိုင်း (Colon) ကလည်း အနည်းငယ် စုပ်ယူနိုင်သည်။

အစားအသောက်ထဲမှတဆင့် မဟုတ်ဘဲလည်း မှိုဆိပ်နှင့် ထိတွေ့နိုင်ပါသည်။ 

ဥပမာ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းမှ မှိုဆိပ်ဝင်ရောက်နိုင်ပါသည်။ လေထဲရှိ ဖုန်မှုန့်များတွင် မှိုဆိပ်များ ကပ်ငြိပါလာနိုင်သည်။ ယင်းဖုန်မှုန့်များကို ရှူရှိုက်မိသည့်အခါ မှိုဆိပ်များ အဆုတ်သို့ ရောက်ရှိလာ မည်ဖြစ်သည်။ အဆုတ်ရှိ လေအိတ် (alveoli) များမှတဆင့် မှိုဆိပ်ကို စုပ်ယူသွားပြီး ခန္ဓာကိုယ် အနှံ့အပြားသို့ ပို့ဆောင်ပေးသည်။ ဥပမာ အိုခရာတောက်ဆင် - အေ (Orchratoxin A) သည် လေမှတဆင့် အဆုတ်သို့ကူးစက်ပြီး လေအိတ်ငယ်လေးများက ခန္ဓာကိုယ်အနှံ့ သယ်ဆောင်သွားနိုင်သည့် မှိုဆိပ်များ ဖြစ်သည်။ 

မှိုဆိပ်များ အရေပြားနှင့်ထိတွေ့မိခြင်း၊ မျက်လုံးမှတဆင့် ဝင်ရောက်ခြင်းများကိုလည်း တွေ့ရနိုင်ပါသည်။ 

ဖြန့်ဝေခြင်း

ခန္ဓာကိုယ်ထဲသို့စုပ်ယူခြင်းခံရသည့် မှိုဆိပ်များသည် ခန္ဓာကိုယ်အနှံ့အပြားသို့ မတူညီသည့် နည်းလမ်းများဖြင့် ဖြန့်ခွဲရောက်ရှိသွားကြပါသည်။ 

အချို့မှိုဆိပ်များ (ဥပမာ အိုခရာတောက်ဆင် - အေ) သည် သွေးရည်ကြည်အသားဓာတ် (plasma protein)များနှင့် ပေါင်းနိုင်သည့်အစွမ်းရှိပါသည်။ ထို့ကြောင့် ၄င်းကို စုပ်ယူပြီးနောက် သွေးကြောထဲရှိ သွေးရည်ကြည်အသားဓာတ်များနှင့် ပေါင်းသွားပါသည်။ ထို့ကြောင့် မှိုဆိပ်ကို  အခြားနေရာများသို့ သွေးထဲမှတဆင့် ပို့ဆောင်ဖြန့်ဝေပေးပါတော့သည်။ 

အချို့မှိုဆိပ်များမှာမူ အဆီတွင်ပျော်ဝင်နိုင်ပြီး အဆီတစ်သျှူးများတွင် တဖြည်းဖြည်းစုပုံလာကြသည်။ 

ခန္ဓာကိုယ်တွင် ဦးနှောက်နှင့် အာရုံကြောအဖွဲ့အစည်းသည် အလွန်အရေးကြီးပြီး နူးညံ့သည့် အင်္ဂါအစိတ်အပိုင်းများ ဖြစ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် သွေးထဲတွင်ပါဝင်လာသည့်အရာများ ဦးနှောက်နှင့် အာရုံကြောအဖွဲ့အစည်းထဲသို့ အလွယ်တကူမဝင်ရောက်နိုင်အောင် တားဆီးပေးထားရပါသည်။

ယင်းအတားအဆီးကို Blood-Brain Barrier ဟု ခေါ်ပါသည်။ သွေးရည်ကြည်တွင် ပျော်ဝင်သည့် မှိုဆိပ်များမှာ အဆိုပါအတားအဆီးကို ကျော်ဖြတ်ကာ ဦးနှောက်နှင့် အာရုံကြောများသို့ ရောက်ရှိရန် မလွယ်ကူပါ။ အဆီတွင်ပျော်ဝင်နိုင်သည့် မှိုဆိပ်များမှာမူ ယင်းအတားအဆီးကိုကျော်ကာ ဦးနှောက်နှင့်အာရုံကြောအဖွဲ့အစည်းသို့ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်နိုင်ပါသည်။  

တိုက်ခိုက်ခြင်း

ခန္ဓာကိုယ်ထဲသို့ ရောက်ရှိပြီးပါက မှိုဆိပ်များသည် မှိုဆိပ်အမျိုးအစားအလိုက် မတူညီသော နည်းလမ်းများကို အသုံးပြုကာ မတူညီသော ဆဲလ်များကို တိုက်ခိုက်ကြပါသည်။ 

ပုံ - မှိုဆိပ်များ၏ တိုက်ခိုက်ပုံနည်းလမ်းများ

ချေဖျက်စွန့်ထုတ်ခြင်း

ခန္ဓာကိုယ်ထဲသို့ ဝင်‌ရောက်တိုက်ခိုက်နေသော မှိုဆိပ်များကို ခန္ဓာကိုယ်က အတတ်နိုင်ဆုံး ချေဖျက်ကာ စွန့်ထုတ်ပစ်မည် ဖြစ်သည်။ ဝင်ရောက်လာသည့် မှိုဆိပ်များ၏ တစ်ဝက်ကိုလျှော့ချပစ်ရန် ကြာမြင့်သည့်အချိန်ကို ယင်းမှိုဆိပ်၏ “half-life” ဟု ခေါ်သည်။ အတိအကျဆိုရလျှင် သွေးရည် ကြည်ထဲသို့ ရောက်ရှိလာသည့် မှိုဆိပ်ပမာဏကို ထက်ဝက်လျော့ချရန် ကြာချိန်ကို half-life ဟု ခေါ် ဆိုခြင်းဖြစ်သည်။ 

မှိုဆိပ်တစ်ခု၏ half-life သည် မှိုဆိပ်အမျိုးအစားပေါ်တွင်သာမက ယင်းမှိုဆိပ်ကို မည်သို့ စားသုံးမိခဲ့သည် (ပမာဏအများအပြားကို တကြိမ်တည်းစားမိခြင်းလား သို့မဟုတ် ပမာဏအနည်းငယ်ကို ရေရှည်ဆွဲ၍ စားမိခဲ့ခြင်းလား) ဆိုသည့်အချက်ပေါ်တွင်လည်း များစွာမူတည်သည်။ ရေရှည်ဆွဲ၍ စားခဲ့မိလေလေ၊ half-life က ရှည်ကြာလေလေပင် ဖြစ်ပါသည်။ ဥပမာ အိုခရာတောက်ဆင် - အေ ကို ရေရှည်ဆွဲ၍ စားသုံးမိသည့် လူများတွင် ယင်းအဆိပ်၏ half-life သည် နာရီပေါင်း ၅၆၀ အထိ ကြာမြင့်သည်ကို လေ့လာမှုတစ်ခုတွင် တွေ့ရှိခဲ့ရသည်။ 

ခန္ဓာကိုယ်အတွင်းသို့ ရောက်ရှိလာသည့် မှိုဆိပ်များကို အကုန်အစင် မစွန့်ထုတ်ပစ်နိုင်သည့်တိုင် တစိတ်တပိုင်းကို စွန့်ထုတ်ပစ်မည်ဖြစ်ပါသည်။ များသောအားဖြင့် မှိုဆိပ်များကို ကျောက်ကပ်မှ စွန့်ထုတ်ပစ်သဖြင့် ဆီးထဲတွင် ပြန်လည်တွေ့ရှိရနိုင်ပါသည်။

ကျောက်ကပ်က မှိုဆိပ်ကို စွန့်ထုတ်ရင်းမှာပင် ယင်းကျောက်ကပ်တွင် မှိုဆိပ်များစုပုံလာကာ ကျောက်ကပ်ကို ပျက်စီးစေနိုင်ပြန်ပါသည်။ ဥပမာ အိုခရာတောက်ဆင် - အေ သည် ကျောက်ကပ်ကို ထိခိုက်စေသည့် မှိုဆိပ်ဖြစ်ပါသည်။ 

မော်လီကျူလာအလေးချိန် (Molecular weight) မြင့်မားသည့် မှိုဆိပ်များကိုမူ သည်းခြေရည် (bile) မှတဆင့် စွန့်ထုတ်ပါသည်။ အချို့မှိုဆိပ်များ (ဥပမာ အဖာလတောက်ဆင် ဘီ-၁) ကို နွားမများက ပုံစံပြောင်းကာ နို့ထဲတွင် ပြန်လည်စွန့်ထုတ်ကြပါသည်။ အခြားစွန့်ထုတ်နိုင်သည့် နည်းလမ်းများမှာ ချွေးနှင့်တံတွေးထဲမှတဆင့် စွန့်ထုတ်သည့်နည်းလမ်း ဖြစ်သည်။ 

အစားအစာထဲတွင် ပါဝင်လာသော်လည်း အစာလမ်းကြောင်းတလျှောက်တွင် စုပ်ယူခြင်းမခံလိုက်ရသည့် မှိုဆိပ်များကိုမူ မစင်ထဲတွင် ပြန်လည်စွန့်ထုတ်ပစ်မည် ဖြစ်ပါသည်။ ၄င်းတို့ကို အစာလမ်း ကြောင်းက မစုပ်ယူလိုက်နိုင်သော်လည်း ၄င်းတို့ ဖြတ်သန်းခဲ့ရာ အစာလမ်းကြောင်းနံရံများကိုမူ မှိုဆိပ်သက်ရောက်မှုများ ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ပါသည်။ 

ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ဟုထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။

ဗွေဆော်ဦး ကြော်ငြာ

ကိုယ်မွေးထားတဲ့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ မြန်မြန်ကြီး၊ များများရှင်စေချင်တယ်ဆိုရင်... အားဆေးကောင်းလေးတွေ ရှိနေပါတယ်ရှင့်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ အားရှိသန်မာထွားကျိုင်းသွားစေမဲ့ Aqua Calcium, Aqua Booster, Aqua Mix ဆိုတဲ့ ဆေးလေးတွေပါနော်.. Aqua Calcium ဆိုတာက.. နာမည်နဲ့လိုက်အောင်ပဲ ငါး၊ ပုစွန်တွေအတွက်လိုအပ်တဲ့ ကယ်လ်ဆီယမ်များ ခဲပျစ်ပါဝင်နေတဲ့ အရည်မျိုးဖြစ်ပြီး ဗီတာမင်စီလည်း ပါဝင်ပါတယ်ရှင့်..။ ဒါလေးထည့်ပေးလိုက်ရင် ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကြီးထွားနှုန်း၊ အရွယ်အစားနဲ့ အသက်ရှင်နှုန်းတို့ကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ကန်ထဲမှာလည်း နိုက်ထရိတ်များလျော့ကျအောင် ဆောင်ရွက်ပေးမှာပါနော်..။ Aqua Booster ဆိုတာကတော့… ဘတ်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်၊ ပရိုတိုဇိုအာတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို ခံနိုင်ရည်ပိုရှိစေမဲ့ အရေးပါတဲ့ ဇီဝကမ္မဆိုင်ရာ အာဟာရအားတိုးဆေးမျိုးပါ။ သူ့မှာက သြဂဲနစ်အက်စစ်အမျိုးမျိုး၊ glycan နဲ့ အမိုင်နိုအက်ဆစ်များ ပေါင်းစပ်ပါဝင်နေလို့ ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကျန်းမာရေးကော ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်ကိုကော ကူညီထောက်ပံ့ပေးနိုင်ပါတယ်ရှင့်။ ဒါ့အပြင် အာဟာရစုပ်ယူနိုင်စွမ်းမြင့်စေပြီး အစာခြေအင်ဇိုင်းများကို လှုံ့ဆော်ပေးသလို ဘက်တီးရီးယားဒဏ်ကို လည်း ခံနိုင်ရည်ရှိစေလို့ ကြီးထွားနှုန်းနဲ့ ရှင်သန်နှုန်း မြင့်တက်စေမှာပါနော်။ နောက်တစ်ခု... Aqua Mix ကကောဆိုရင်တော့.. သူက ကယ်ဆီယမ်၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်နှင့် ပိုတက်ဆီယမ် ပါဝင်တဲ့ အရောအ‌နှောဖြစ်လို့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေရဲ့ အသက်ရှင် နှုန်းကို တိုးမြင့်စေပြီး အစာခြေစနစ်ကိုလည်း တိုးတက်စေပါတယ်။ ပြီးတော့ ကြွက်သားများ ကျုံ့ခြင်းတင်းခြင်းများကိုလျော့စေကာ အရေခွံလဲနှုန်းမြင့်စေပြီး အခွံများကို ပိုမာကြော လာစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါတင်ပဲလားဆိုတော့...မဟုတ်သေးဘူး...ကြီးထွားနှုန်းလည်း ပိုကောင်းလာပြီး ဖမ်းဆီးချိန်မှာ အသွေးအရောင် လည်း ပိုလှနေစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်ရှင့်။ ဆိုတော့ ဒါလေးတွေကို သုံးပေးမယ်ဆိုရင်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ ရှင်သန်ကြီးထွားနှုန်းမြင့်မားလာနိုင်တာဆိုတော့... ဝင်ငွေပိုတိုးလာမယ်ဆိုတာက ပြောနေစရာတောင် လိုမှာမဟုတ်ပါဘူးနော်.. ဒါလေးတွေလိုချင်တယ်ဆိုရင်တော့ ‘ဗွေဆော်ဦး’ မှာ ရနေပါပြီရှင့်...

Read more

Aqua ဘူစတာ

Aqua ကယ်လဆီယမ်

Facebook စာမျက်နှာသို့သွားရန်