ရာသီဉတုပြောင်းလဲမှုလျှော့ချရေးနဲ့ ဒီရေတောများရဲ့အရေးပါမှု

ကမ္ဘာသည် အချိန်နှင့်အမျှပြောင်းလဲနေသလို ကမ္ဘာပေါ်တွင်နေထိုင်သောလူသားတို့ကြောင့် ရာသီဉတုသည်လည်း နေ့စဉ်နှင့်အမျှပြောင်းလဲနေပါသည်။

လူသားတို့ကြောင့် လေထုထဲတွင် ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်ဓာတ်ငွေ့များ များပြားလာခြင်း၊ သစ်တောများ ပြုန်းတီးလာခြင်းကြောင့် ကာဗွန်စုပ်ယူနိုင်မှုလျော့နည်းလာခြင်းတို့ ဖြစ်လာရသည်။ ထို့ကြောင့်ကမ္ဘာကြီး ပူနွေးမှုကို နေ့စဉ်နှင့်အမျှ ရင်ဆိုင်နေရပါသည်။

ဘာကြောင့် ရာသီဉတုပြောင်းလဲလာတာလဲ..

ကားများ၊ စက်ရုံလုပ်ငန်းများမှ ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့ခေါ် ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်ဓာတ်ငွေ့များအား လေထုထဲထုတ်လွှတ်ရာမှ အပူချိန်မြင့်တက်လာခဲ့သည်။ ၂၀ ရာစုအလယ်ပိုင်းမှစတင်ကာ လေထုအပူချိန်များ မြင့်တက်လာခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ထို့နောက် ကမ္ဘာကြီး၏ပူနွေးမှုမှာလည်း ပိုမိုလာခဲ့လေသည်။

သစ်ပင်များသည် ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်ဓာတ်ငွေ့ကို အဓိကစုပ်ယူသည်ဖြစ်ရာ သစ်ပင်များအားအလွန်အကျွံခုတ်ယူခြင်းသည်လည်း ရာသီဉတုပြောင်းလဲမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေပါသည်။ ကမ္ဘာ့ပျှမ်းမျှအပူချိန်သည် ယခင်ရာစု နှစ်ထက် ၁ ဒီဂရီစင်ဒီဂရိတ်ကျော်တိုးမြင့်ခဲ့ပြီး လာမည့်ရာစုနှစ်များတွင် အပူချိန်ပိုမိုလျင်မြန်စွာ ဆက်လက်တိုးမြင့်လာလိမ့်မည်ဟု သိပ္ပံပညာရှင်များက ခန့်မှန်းထားကြသည်။

ရာသီဉတုပြောင်းလဲခြင်း၏ဆိုးကျိုးများ

ရာသီဉတုပြောင်းလဲခြင်း၏ဆိုးကျိုးများအနေဖြင့် ကမ္ဘာကြီးပူနွေးလာခြင်းအပြင် မိုးရွာသွန်းမှုပုံစံလည်း ပြောင်းလဲလာသည်။ အချို့သောဒေသများတွင် မိုးရေချိန်များကာ ရေကြီးရေလျှံခြင်းများဖြစ်ပေါ်နေပြီး အချို့ဒေသများတွင် မိုးရွာသွန်းမှုနည်းပါးခြင်း၊ မိုးကာလနောက်ကျခြင်း၊ မိုးခေါင်ခြင်းတို့ ဖြစ်ပေါ်လာသည်။

ကမ္ဘာကြီး၏ အပူချိန်မြင့်တက်လာခြင်းကြောင့် အာတိတ်ဒေသရှိ ရေခဲတောင်များ အရည်ပျော်လာကြသည်။ ရေခဲတောင်များအရည်ပျော်ခြင်းက ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်ကို မြင့်တက်လာစေပြီး လာမည့်ရာစုနှစ်တွင် အချို့သောကုန်းမြေဒေသများသည် ရေအောက်သို့ရောက်ရှိသွားနိုင်ကြောင်း ပညာရှင်များက ခန့်မှန်းထားကြလေသည်။ ထို့အပြင် ကမ္ဘာကြီးပူနွေးလာခြင်းကြောင့် ဆူနာမီကဲ့သို့သော မုန်တိုင်းများလည်း ပိုမိုဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ပါသည်။

ဒီရေတောဆိုတာဘာလဲ

ဒီရေတောများကို ကမ္ဘာတစ်ဝန်းတွင် အပူပိုင်းဒေသများ၊ အပူလျော့ပိုင်းဒေသများနှင့် အချို့သောသမပိုင်း ဒေသ ပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းဒေသများတွင်တွေ့ရှိရပါသည်။ ဆားငန်ရေနှင့် ပင်လယ်ဒီရေအတက်အကျ ရှိသည့်နေရာများတွင် ပေါက်ရောက်ကြသည်။

တွဲဖက်မျိုးစိတ်များအပါအဝင် ဒီရေတောမျိုးစိတ်ပေါင်း ၁၀၀ ကျော်ရှိသည်ဟု အကြမ်းဖျင်းခန့်မှန်းထားကြသည်။ နေရင်းဒေသတွင်ပေါက်သည့် ဒီရေတောသစ်မျိုးစိတ် (True mangrove) ပေါင်း ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် ၅၄ မျိုးခန့်ရှိပါသည်။ (ကိုးကား- Wikipedia, conservation.org)

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်းဒေသ၊ ဧရာဝတီမြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသနှင့် တနင်္သာရီကမ်းရိုးတန်းဒေသ များတွင် အဓိကပေါက်ရောက်လျက်ရှိပါသည်။ ငါး၊ ပုစွန်မွေးမြူရေးလုပ်ငန်း၊ ခရီးသွားလုပ်ငန်း၊ ကမ်းရိုး တန်းဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုနှင့် အခြားအချက်များကြောင့် ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းမှ ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ဒီရေတောများ ဆုံးရှုံးခဲ့ရသည်။ ဒီရေတောများသည် ဂေဟစနစ်တစ်ခုလုံးကို ထောက်ပံ့ပေးပြီး ကမ်းရိုးတန်းဒေသရှိလူများရှင်သန်ရပ်တည်ရေးအတွက်လည်း အထောက်အကူပေးသည်။

ဒီရေတောများအား ခြိမ်းခြောက်နေသောအရာများ

သစ်ခုတ်ခြင်း၊ စိုက်ပျိုးရေးဝင်ရောက်လုပ်ကိုင်ခြင်း၊ ငါးပုစွန်မွေးမြူခြင်း၊ တမံနှင့်ရေကာတာများဆောက် လုပ်ခြင်းကြောင့် ဒီရေဝင်ရောက်မှုပြောင်းလဲခြင်း၊ ဟိုတယ်အပန်းဖြေစခန်းများတည်ဆောက်ခြင်း၊ မြို့ ပြ စီမံကိန်းများဆောက်လုပ်ခြင်း၊ မြို့ပြစီမံကိန်းများလုပ်ဆောင်ခြင်း၊ ဆူနာမီနှင့် မုန်တိုင်းဒဏ်များတို့သည် ဒီရေတောများအား ခြိမ်းခြောက်နေသောအရာများဖြစ်ပါသည်။

ဒီရေတောအကျိုးပြုပုံများ

ဒီရေတောများသည် လူသားတို့၏ အသက်ရှင်နေထိုင်ရေးကို ဘက်စုံတောင့်စုံမှ ပံ့ပိုးပေးလျက်ရှိသည်။ ဒီရေတောများသည် မုန်တိုင်းနှင့်ရေတိုက်စားခြင်းကို ကာကွယ်ပေးသည်။ ဒီရေတောများသည် သစ်နှင့်သစ် မဟုတ်သော သစ်တောထွက်ပစ္စည်းများ (ဉပမာ - ပျားရည်) တို့ကို ထုတ်လုပ်ပေးသည်။ ဒီရေတောများ၌ ငါးပုစွန်ပေါက်ဖွားမှုများပြီး ဇီဝမျိုးစုံကျက်စားသည်။ ဒီရေတောများသည် ကာဗွန်ဖမ်းယူခြင်းကိုလည်း လုပ်ဆောင်ပေး သည်။

ကမ္ဘာကြီးကို ပူးနွေးစေသော ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်ဓာတ်ငွေ့များအားစုပ်ယူသည့် ဒီရေတောများကို ကာကွယ်ခြင်းဖြင့် ကမ္ဘာ့ရာသီဉတုပြောင်းလဲလာမှုကို လျှော့ချကြပါစို့။

ဒီရေတောဆိုင်ရာသိကောင်းစရာများကို https://www.facebook.com/WorldviewInternationalFoundation တွင်လည်းဖတ်ရှုနိုင်ပါသည်။

ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ကို ထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။

ဗွေဆော်ဦး ကြော်ငြာ

ကိုယ်မွေးထားတဲ့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ မြန်မြန်ကြီး၊ များများရှင်စေချင်တယ်ဆိုရင်... အားဆေးကောင်းလေးတွေ ရှိနေပါတယ်ရှင့်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ အားရှိသန်မာထွားကျိုင်းသွားစေမဲ့ Aqua Calcium, Aqua Booster, Aqua Mix ဆိုတဲ့ ဆေးလေးတွေပါနော်.. Aqua Calcium ဆိုတာက.. နာမည်နဲ့လိုက်အောင်ပဲ ငါး၊ ပုစွန်တွေအတွက်လိုအပ်တဲ့ ကယ်လ်ဆီယမ်များ ခဲပျစ်ပါဝင်နေတဲ့ အရည်မျိုးဖြစ်ပြီး ဗီတာမင်စီလည်း ပါဝင်ပါတယ်ရှင့်..။ ဒါလေးထည့်ပေးလိုက်ရင် ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကြီးထွားနှုန်း၊ အရွယ်အစားနဲ့ အသက်ရှင်နှုန်းတို့ကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ကန်ထဲမှာလည်း နိုက်ထရိတ်များလျော့ကျအောင် ဆောင်ရွက်ပေးမှာပါနော်..။ Aqua Booster ဆိုတာကတော့… ဘတ်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်၊ ပရိုတိုဇိုအာတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို ခံနိုင်ရည်ပိုရှိစေမဲ့ အရေးပါတဲ့ ဇီဝကမ္မဆိုင်ရာ အာဟာရအားတိုးဆေးမျိုးပါ။ သူ့မှာက သြဂဲနစ်အက်စစ်အမျိုးမျိုး၊ glycan နဲ့ အမိုင်နိုအက်ဆစ်များ ပေါင်းစပ်ပါဝင်နေလို့ ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကျန်းမာရေးကော ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်ကိုကော ကူညီထောက်ပံ့ပေးနိုင်ပါတယ်ရှင့်။ ဒါ့အပြင် အာဟာရစုပ်ယူနိုင်စွမ်းမြင့်စေပြီး အစာခြေအင်ဇိုင်းများကို လှုံ့ဆော်ပေးသလို ဘက်တီးရီးယားဒဏ်ကို လည်း ခံနိုင်ရည်ရှိစေလို့ ကြီးထွားနှုန်းနဲ့ ရှင်သန်နှုန်း မြင့်တက်စေမှာပါနော်။ နောက်တစ်ခု... Aqua Mix ကကောဆိုရင်တော့.. သူက ကယ်ဆီယမ်၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်နှင့် ပိုတက်ဆီယမ် ပါဝင်တဲ့ အရောအ‌နှောဖြစ်လို့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေရဲ့ အသက်ရှင် နှုန်းကို တိုးမြင့်စေပြီး အစာခြေစနစ်ကိုလည်း တိုးတက်စေပါတယ်။ ပြီးတော့ ကြွက်သားများ ကျုံ့ခြင်းတင်းခြင်းများကိုလျော့စေကာ အရေခွံလဲနှုန်းမြင့်စေပြီး အခွံများကို ပိုမာကြော လာစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါတင်ပဲလားဆိုတော့...မဟုတ်သေးဘူး...ကြီးထွားနှုန်းလည်း ပိုကောင်းလာပြီး ဖမ်းဆီးချိန်မှာ အသွေးအရောင် လည်း ပိုလှနေစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်ရှင့်။ ဆိုတော့ ဒါလေးတွေကို သုံးပေးမယ်ဆိုရင်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ ရှင်သန်ကြီးထွားနှုန်းမြင့်မားလာနိုင်တာဆိုတော့... ဝင်ငွေပိုတိုးလာမယ်ဆိုတာက ပြောနေစရာတောင် လိုမှာမဟုတ်ပါဘူးနော်.. ဒါလေးတွေလိုချင်တယ်ဆိုရင်တော့ ‘ဗွေဆော်ဦး’ မှာ ရနေပါပြီရှင့်...