ပိုတက်စီယမ်(ပိုတက်ရှ်) ဘယ်ကရလို့ ဘယ်လိုထုတ်(၁)

ပိုတက်စီယမ် (K) ဆိုတာ လက်တင်ဘာသာစကား [kalium] ကနေ ဆင်းသက်လာပြီး အယ်လကာလီ [alkali]ဆိုပြီး အဓိပ္ပာယ်သက်ရောက်ပါတယ်။ ငန်တဲ့ဂုဏ်သတ္တိရှိပါတယ်။ အင်္ဂလိပ်အမည် ပိုတက်ရှ်ဆိုတဲ့ စကားလုံးကတော့ ပိုတက်စီယမ်ဆားအမျိုးမျိုးကို ထုတ်ယူတဲ့ နည်းလမ်းကို ရည်ညွှန်းပါတယ်။

ရှေးတုန်းကတော့ ထင်းကို မီးရှို့ပြီးရလာတဲ့ပြာကို ရေဖျော်ကာ အိုးထဲထည့်ပြီး အပူပေး၊ အငွေ့ပျံစေတဲ့နည်းနဲ့ ပိုတက်စီယံ အရင်းအမြစ်ကို ရရှိကြတယ်လို့ဆိုပါတယ်။

၁၈၀၇ ခုနှစ်မှာ Sir Humphry Davy ဆိုသူက ပိုတက်စီယမ်ဓာတ်ပါဝင်တဲ့ ဓာတ်ပေါင်းကို လျှပ်စစ်သုံးဖြိုခွဲခြင်း (electrolysis) ဖြစ်စဉ်နဲ့ ဖြတ်တောက်လိုက်တဲ့အခါ တောက်ပတဲ့ငွေရောင်ပိုတက်ဆီယမ်ကို ပထမဆုံး တွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။ အဲ့ဒီ ငွေရောင်ပိုတက်စီယမ်လေးဟာ လေနဲ့ထိတွေ့လိုက်တဲ့အခါ ဓာတ်ပြုပြီး အောက်ဆိုဒ်အဖြစ် ပြောင်းလဲသွားကာ မီးခိုးရောင်ပြောင်းသွားပါတယ်။

ပိုတက်စီယမ်ဓာတ်ဟာ စိုက်ပျိုးပင်တွေ၊ လူ၊ တိရစ္ဆာန်တွေရဲ့ အာဟာရအတွက် အရေးပါသလို အခြားထုတ်ကုန်တွေမှာလည်း တွင်တွင်ကျယ်ကျယ် အသုံးပြုနေကြပါတယ်။

ပိုတက်စီယမ်အရင်းအမြစ်တွေ ဘယ်ကရလဲ…

စီးပွားဖြစ်အသုံးပြုနေတဲ့ ပိုတက်ရှ်အနည်တွေ အားလုံးဟာ တိမ်‌ကောနေတဲ့ ရှေးပင်လယ်တွေ (Ancient seas)၊ ဆားငန်ကန်တွေ၊ ဆားငန်ရည်တွေ(brines)၊ မြေအောက်မှာရှိတဲ့ အနည်ကျသတ္တုရိုင်းတွေကနေ ထုတ်လုပ်ရရှိပါတယ်။

အနည်ကျသတ္တုရိုင်းအများစုဟာ မြေအောက်အနက်( ပေ ၃၀၀၀ကျော်)မှာ ရှိတာကြောင့် အပေါ်ယံမျက်နှာပြင်ကနေ တူးဖော်လို့ မဖြစ်နိုင်ပါဘူး။ ဒါကြောင့် ဥမင်လိုဏ်ခေါင်းတွေပြုလုပ်ပြီး တူးဖော်တာ(Shaft mining)၊ အခြားဖျော်ရည်ပစ္စည်းတွေ အသုံးပြုပြီး ရရှိလာတဲ့ ပိုတက်အရည်ထုတ်လုပ်ယူတာ(Solution mining) စတဲ့နည်းစနစ်တို့နဲ့ စီးပွားဖြစ် ထုတ်လုပ်နေကြပါတယ်။

နောက် ပင်လယ်သေတွေ၊ ဆားငန်ကန်တွေကနေတော့  အငွေ့ပျံနည်းနဲ့ ထုတ်လုပ်ကြပါတယ်။ ယခုမျက်မှောက်ချိန်မှာဆိုရင် ကမ္ဘာတစ်ဝန်း တစ်နှစ်မှာ တန်ပေါင်း သန်း ၃၀ ကျော် ထုတ်လုပ်နေပါတယ်။

ပုံ - တွေ့ရများသည့် ပိုတက်စီယမ်ဓာတ်ပါဝင်သော သတ္တုများ

ပိုတက်စီယမ်ဆာလဖိတ်ကို mineral langbeinite ကနေ ထုတ်လုပ်နိုင်ပြီး ပိုတက်စီယမ်ကလိုရိုက်ကိုတော့ ဆာလဖြူရစ်အက်စစ်နဲ့ အပူချိန်မြင့်မြင့်မှာ ဓာတ်ပြုပြီး ထုတ်လုပ်နိုင်ပါတယ်။  မဂ္ဂနီဆီယမ်ဆားကို ပိုတက်စီယမ်ဆာလဖိတ်နဲ့ ပေါင်းပြီးလည်း ပိုတက်စီယမ်-မဂ္ဂနီဆီယမ်အခဲကွန်ပေါင်းအဖြစ် ထုတ်လုပ်အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။

ထုတ်လုပ်ရရှိတဲ့ အရွယ်အစားအလိုက် စံသတ်မှတ်ပြီး အခဲ၊ အမှုန့်၊ အရည်ဖျော်အနေနဲ့ ပုံစံမျိုးစုံ ဖြန့်ဖြူးနေကြပါတယ်။ အခဲကိုတော့ နိုက်ထရိုဂျင်၊ ဖော့စဖောရပ်တို့နဲ့ရောစပ်ပြီး အပင်က လိုအပ်တဲ့ အာဟာရတွေကို တစ်ပြိုင်နက်ရရှိအောင် ကွန်ပေါင်းအနေနဲ့ ပြုပြင်ထုတ်လုပ်ရောင်းချနေတာကို အပြင်မှာ တွင်တွင်ကျယ်ကျယ် တွေ့ရပါတယ်။

ပုံ - ပိုတက်စီယမ် ထုတ်လုပ်မှု ဖြစ်စဉ်  

ပုံ - နိုက်ထရိုဂျင်၊ဖော့စဖောရပ်၊ ပိုတက်စီယမ် ထုတ်လုပ်မှုဖြစ်စဉ်   

အပိုင်း (၂) မှာတော့ ' ပိုတက်စီယမ်ကို ဘယ်နိုင်ငံတွေကနေ အများဆုံးထုတ်နေသလဲ' ' မြေသြဇာတွေမှာ ပိုတက်စီယမ် ပါဝင်ကြောင်း ဘယ်လိုသိနိုင်မလဲ' 'အော်ဂဲနစ်ပိုတက်စီယမ်အရင်းအမြစ်တွေက ဘာတွေလဲ' ' စိုက်ပျိုးရေးမှာ ဘယ်လိုအသုံးပြုသလဲ' 'အပင်တွေက ဘယ်လိုရယူအသုံးပြုကြလဲ' ဆိုတာတွေကို ဆက်လက်ဖော်ပြပေးသွားပါမယ်။

ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ဟုထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။ 

မာလာမြိုင် ကုမ္ပဏီ ကြော်ငြာ

ဦးကြီးတို့ရဲ့ မြေကြီးက ရွှေသီးဖို့ပဲ ဖြစ်သင့်တာပေါ့။ ဒါပေမဲ့ စပါးခင်းထဲ ရွှေခရုရောက်လာပြီဆိုရင်တော့ မြေကြီးက ရွှေသီးဖို့ကို အနှောင့်အယှက် ကောင်းကောင်းကြီးပေးပါလိမ့်မယ်။ မြန်မာ့မျိုးရင်းခရုမဟုတ်တဲ့ တောင်အမေရိကမျိုးစိတ်ဖြစ်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံကို ကျူးကျော်လာတဲ့ မျိုးစိတ်ဖြစ်တာကြောင့် အကောင်ပွားနှုန်းကလည်း အဆမတန် မြင့်တက်လာပါတယ်။ ခရုအမ တစ်ကောင်က တစ်ခါ ဥ မယ်ဆိုရင် ဥအရေအတွက် ၁၀၀ ကနေ ၁၀၀၀ အထိ အတွဲလိုက်ဥကြပြီး တစ်နှစ်မှာ ၃ ကြိမ်အထိ မျိုးပွားနိုင်ပါတယ်။ စပါးခင်းတွေမှာ ရွှေခရုကျပြီဆိုရင် ပန်းရောင် ဥ တွေ ကို စပါးပင်တွေမှာ တွေ့ရနိုင်ပါတယ်။ ဒီရွှေခရုတွေကို ရှင်းပစ်ဖို့အတွက်ကတော့ မာလာမြိုင်ရဲ့ ခရုဘုရင် ရှိနေပါပြီ။ ခရုဘုရင်က စားသေအစွမ်းနဲ့ အဆိပ်ငွေ့အာနိသင်ရှိတာကြောင့် ရွှေခရုတွေကို အထိရောက်ဆုံး ရှင်းပေးနိုင်မှာပါ။ အစွမ်းရှိပစ္စည်းဖြစ်တဲ့ Niclosamide -olamine 83.1% WP ပါဝင်ပြီး Chloronitrophenol ဆေးအုပ်စုထဲ ပါဝင်ပါတယ်။ ရေဖျော်ဆေးမှုန့်အမျိုးအစားဖြစ်လို့ ရေ ၂၀ လီတာဝင်တဲ့ဆေးဖျန်းပုံး တစ်ပုံးမှာ ၄၀ ကနေ ၅၀ ဂရမ်အထိ အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ နှုန်းထားကိုတော့ တစ်ဧကမှာ ၁၅၀ ကနေ ၂၀၀ ဂရမ်နဲ့ တွက်ချက်ပေးထားပါတယ်။ သတိပြုရမှာတော့ ဆေးဖျန်းပြီးနောက်ပိုင်း စပါးခင်းအတွင်းမှာရှိတဲ့ ရေကို ၅ စင်တီမီတာနဲ့ ၃ ရက်ထားဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ ဆေးဖျန်းပြီး ၅၂ ရက်ကြာမှ ရိတ်သိမ်းသင့်ပါတယ်။ ခရုဘုရင်နဲ့ဆို စပါးခင်းကို ဒုက္ခပေးတဲ့ ရွှေခရုတွေကို ရှင်းလင်းနိုင်ပြီး မြေကြီးက ရွှေသီးနိုင်ပြီပေါ့ဗျာ။

Read more

Facebook Page သို့သွားရန်