စတော်ဘယ်ရီသီးတွေ သေးရတဲ့အကြောင်း..

စတော်ဘယ်ရီဆိုတာ လူကြိုက်များတဲ့ အသီးတစ်မျိုးဖြစ်ပြီး အစားအသောက်တွေထဲမှာ ပုံစံမျိုးစံနဲ့ ထည့်သွင်းပြုလုပ် စားသုံးကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။ တခါတရံ ဈေးနဲ့ကုန်တိုက်တွေမှာရောင်းချနေတဲ့ စတော်ဘယ်ရီသီးတွေနဲ့ ကျွန်တော်တို့စိုက်ခင်းထဲမှာ ရှိနေတဲ့ စတော်ဘယ်ရီသီးတွေရဲ့ အရွယ် အစားက သိသိသာသာ ကွာခြားနေတာမျိုး သတိထားမိလိမ့်မယ် ထင်ပါတယ်။

စတော်ဘယ်ရီသီးရဲ့ အရွယ်အစားသေးငယ်တဲ့ ပြဿနာဟာ စိုက်ပျိုးနေတဲ့ တောင်သူအတော်များများ မကြာခဏကြုံတွေ့ရလေ့ရှိတဲ့ အခြေအနေတစ်ခုပါ။ အရွယ်အစားကွာခြားတာနဲ့အမျှ ရောင်းချရာမှာ ဈေးနှုန်းရရှိမှုကလည်း ကွာခြားသွားမှာဖြစ်တာကြောင့် ဒီလက္ခဏာဟာ အရေးပါပြီး အမှန်တကယ် ဂရုပြုရမယ့်အချက် ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါဆိုရင် စတော်ဘယ်ရီတွေကို အရွယ်အစား သေးငယ်‌စေတဲ့ အကြောင်းအရင်းတွေက ဘာတွေဖြစ်နိုင်မလဲ၊ အဲ့ဒါတွေကို ပြုပြင်ကိုင်တွယ်လို့ရော ရနိုင်မလား ဆိုတာကို ယခုဆောင်းပါးမှာ မျှဝေပေးသွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

အပူဒဏ် (Heat Stress)

သီးနှံတွေမှာ ဖိစီးမှု၊ ဒဏ် (Stress) ခံရတာမျိုးတွေဆိုတာ ရှိတတ်ပါတယ်။ ဥပမာအနေနဲ့ သခွားပင်တွေမှာ အပူဒဏ် (Heat Stress) ခံရတာ များတဲ့အခါ အခါးဓာတ်ကို ထုတ်ပေးပြီး သခွားသီးတွေ ခါးလာတာမျိုး ဖြစ်ပါတယ်။

စတော်ဘယ်ရီပင်တွေဟာလည်း အပူဒဏ်ခံရတာများတဲ့အခါမှာ ကြီးထွားဖွံ့ဖြိုးမှုကို အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေပြီး အသီးတွေရဲ့ အရွယ်အစားပေါ် သက်ရောက်မှုရှိတာ ဖြစ်ပါတယ်။ အပင်တွေမှာ ဖြစ်ပေါ်လေ့ရှိတဲ့ ဒဏ် (Stress) တွေဟာ ရာသီဥတုနဲ့ အများဆုံး ဆက်စပ်မှုရှိတာဖြစ်လို့ ထိန်းချုပ်ရတာတော့ ခက်ခဲနိုင်ပါတယ်။ ဒီလိုမျိုး အပူဒဏ်ခံရမှုဟာ စတော်ဘယ်ရီလို သမပိုင်းရာသီဥတုကို ကြိုက်နှစ်သက်တဲ့ သီးနှံတွေအတွက်တော့ အများဆုံးဖြစ်လေ့ရှိတဲ့ လက္ခဏာတစ်ခုပါ။ ဒါ့ကြောင့် မိမိဒေသရဲ့ အပူချိန်ပေါ်မူတည်ပြီး အပူဒဏ်ကို ခံနိုင်ရည်ရှိတဲ့ မျိုးတွေစိုက်ပျိုးဖို့၊ ဆောင်းရာသီမှာ စိုက်ပျိုးဖို့ စဉ်းစားသင့်ပါတယ်။ နောက်ပြီး အပင်ခြေရင်းမှာ ကောက်ရိုး၊ သစ်ရွက်ခြောက် စတာတွေ ဖုံးပေးခြင်းဖြင့် အပူဒဏ်ကို အထိုက်အလျောက် ခံနိုင်ရည်ရှိမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

အအေးဒဏ် (Cold Stress)

စတော်ဘယ်ရီပင်တွေဟာ အအေးဒဏ် (Cold Stress) ခံရတဲ့ အခါမှာလည်း ပန်းပွင့်နှုန်း ကျဆင်းသွားတာ၊ အသီးတွေ သေးငယ်သွားတာနဲ့ အထွက်နှုန်းလျော့သွားတာမျိုးတွေ ဖြစ်တတ်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် နေ့အချိန်မှာပါ အအေးဒဏ်ကို ခံရမယ်ဆိုရင် အင်းဆက်တွေ ဝတ်မှုန်ကူးခြင်းနဲ့ အခြားသော ပြဿနာများပါ ကြုံတွေ့ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ အအေးဒဏ်ခံရလေ့ရှိတဲ့ နေရာတွေမှာ စိုက်ပျိုးမယ်ဆိုရင်တော့ အမိုးအကာတွေ ပြုလုပ်ပြီး စိုက်ပျိုးတာ ပိုသင့်တော်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ နေ့ခင်းဘက်မှာ အင်းဆက်တွေ ဝတ်မှုန်ကူးနိုင်ဖို့အတွက် အလွယ်တကူ ဖြုတ်ယူဖယ်ရှားနိုင်တဲ့ အမိုးအကာတွေဖြစ်မယ်ဆိုရင်တော့ အကောင်းဆုံးပါပဲ။

ရေမလုံလောက်ခြင်း

မိုးနည်းတဲ့ ဒေသတွေမှာ စတော်ဘယ်ရီစိုက်ပျိုးမယ်ဆိုရင် ရေများများပေးနိုင်ဖို့က အရေးကြီးပါတယ်။ စတော်ဘယ်ပင်ဟာ သဘာဝအရ ခြောက်သွေ့မှုဒဏ်ကို ခံနိုင်ရည်ရှိတဲ့ အပင်ဖြစ်ပေမဲ့ အရွယ်အစားကြီးမားတဲ့ စတော်ဘယ်ရီသီးတွေ ရရှိချင်တယ်ဆိုရင်တော့ မြေဆီလွှာကို လုံးဝ ခြောက်သွေ့မသွားစေဖို့ သတိပြုရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ရေရရှိမှု မလုံလောက်တဲ့အခါမှာ အသီးတွေ ကြုံလှီပြီး ရှုံ့တွလာတာမျိုး တွေ့ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလိုအခြေအနေမှာ ရေကို အလေအလွင့်မရှိဘဲ အသုံးချချင်တယ်ဆိုရင်တော့ အစက်ချရေပေးသွင်းတဲ့ စနစ်မျိုးကို စဉ်းစားသင့်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ကောက်ရိုး၊ သစ်ရွက်ခြောက်၊ မြက်ခြောက် စတာတွေကို အသုံးပြုပြီးတော့လည်း အစိုဓာတ်ထိန်းပေးထားနိုင်ပါတယ်။

မြေဩဇာပြဿနာ

စတော်ဘယ်ရီသီးတွေ သေးတယ်ဆိုတာ မြေဩဇာနည်းလွန်းခြင်း၊ များလွန်းခြင်းကြောင့်လည်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ဥပမာအနေနဲ့ နိုက်ထရိုဂျင်ဓာတ်တွေ များလွန်းတဲ့အခါ အပင်ပိုင်းကြီးထွားမှု အားကောင်းသွားပြီး ပန်းပွင့်နဲ့ အသီးဖြစ်ပေါ်မှုမှာ အားနည်းသွားတာမျိုး ဖြစ်တတ်ပါတယ်။ ဆန့်ကျင်ဘက်အနေနဲ့ နိုက်ထရိုဂျင်ဓာတ် နည်းတဲ့အခါမှာလည်း အပင်ဟာ အရွက်နဲ့ အဖူးတွေဖြစ်ပေါ်လာဖို့ စွမ်းအင်မလုံလောက်တာမျိုး ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

နောက်ပြီး စတော်ဘယ်ရီဟာ နွေဦးလိုအချိန်မျိုးမှာ အာဟာရဓာတ် အများဆုံးလိုအပ်တာ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲ့ဒီအချိန်မှာ အာဟာရဓာတ် အလုံအလောက်မရှိရင် အသီးထွက်ရှိဖို့ အခက်အခဲဖြစ်နိုင်ပြီး ထွက်ရှိလာခဲ့ရင်လည်း သေးငယ်တဲ့ အသီးတွေကိုပဲ ပမာဏအနည်းငယ် ရရှိနိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ စတော်ဘယ်ရီပင်တွေကို မြေဩဇာကျွေးတဲ့အခါ အာဟာရဓာတ်တွေကို ဖြေးဖြေးချင်း ထုတ်လွှတ် ပေးတဲ့ သဘာဝမြေဩဇာ (Slow-release organic fertilizer) တွေကို အသုံးပြုသင့်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် သဘာဝမြေဆွေး ပြုလုပ်ပြီးတော့လည်း စတော်ဘယ်ရီပင်တွေမှာ ထည့်ပေးခြင်းဖြင့် အာဟာရဓာတ်မျိုးစုံကို အညီအမျှရရှိစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

အပင်သက်တမ်း

စတော်ဘယ်ရီဟာ အပင်သက်တမ်းကြာလာတာနဲ့အမျှ အပင်သားတက် (Runner) တွေထွက်ရှိလာမှာ ဖြစ်ပြီး အပင်ငယ်လေးတွေ ထပ်မံပေါက်လာမှာဖြစ်ပါတယ်။ အပင်ပိုင်းကြီးထွားဖို့ အားယူရတာနဲ့အမျှ တဖြည်းဖြည်းနဲ့ အထွက်နှုန်းနည်းကာ အသီးတွေလည်း သေးငယ်လာမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် စတော်ဘယ်ရီစိုက်ပျိုးတဲ့သူတွေအနေနဲ့ ကြီးမားတဲ့အသီးတွေ ရရှိဖို့နဲ့ အထွက်နှုန်းကောင်းဖို့အတွက် နှစ်စဉ် အပင်တွေကို ဖယ်ရှားပြီး ပင်မ အမြစ်ဆုံ (Crown) ကနေ ပြန်လည်စိုက်ပျိုးကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။ တချို့ကတော့ ၂ - ၃ နှစ်လောက်ထားပြီးမှ အသစ်ပြန်လည်စိုက်ပျိုး ကြတာလည်း ရှိပါတယ်။

ပေါင်းပြဿနာ

ပေါင်းမြက်တွေရှိနေခြင်းဟာလည်း စတော်ဘယ်ရီပင်ရဲ့ ကြီးထွားမှုကို ဟန့်တားနိုင်ပြီး အသီးအရွယ်အစားပေါ်မှာလည်း သက်ရောက်မှုရှိနိုင်တာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် စတော်ဘယ်ရီစိုက်ခင်းတွေမှာ သဘာဝနည်းလမ်းတွေကို အသုံးပြုပြီးတော့ ပေါင်းမြက်တွေကို ပုံမှန်ရှင်းလင်းပေးသင့်ပါတယ်။

ဝတ်မှုန်ကူးခြင်း ပြဿနာ

စတော်ဘယ်ရီသီး အပါအဝင် အချို့သော သီးနှံတွေမှာ မကြာခဏတွေ့ရလေ့ရှိတဲ့ အသီး အရွယ်အစားသေးငယ်တာ၊ အသီးပုံပျက်နေတာမျိုးတွေဟာ ဝတ်မှုန်ကူးပေးတဲ့ အင်းဆက်တွေ အလုံအလောက်မရှိခြင်းရဲ့ ရလဒ်ဖြစ်ပါတယ်။

အထူးသဖြင့် ရာသီဥတုတွေ ဆိုးရွားလာခြင်းတွေကြောင့် ဝတ်မှုန်ကူးခြင်းအပေါ်မှာ သက်ရောက်မှုတွေ ရှိလာတာဖြစ်ပါတယ်။ ဝတ်မှုန်ကူးခြင်း မလုံလောက်တဲ့အခါ အသီးအရွယ်အစား ကြီးလွန်း၊ သေးလွန်းတာမျိုးတွေလည်း ဖြစ်တတ်ပြီး တစ်ခါတရံ ထူးဆန်းတဲ့ ပုံပန်းသဏ္ဌာန်များပါ ထွက်ပေါ်လာတတ်ပါတယ်။ ဒီပြဿနာတွေကို အထိုက်အလျောက် ဖြေရှင်းနိုင်ဖို့ စတော်ဘယ်ရီပင်တွေနဲ့ တွဲဖက်ပြီးစိုက်ပျိုးနိုင်သလို အကျိုးပြုအင်းဆက်တွေ လာရောက်ကျက်စားအောင် ဆွဲဆောင်နိုင်မဲ့ အပင်တွေကို စိုက်ပျိုးထားသင့်ပါတယ်။

(ဥပမာ - စမုန်ဖြူ၊ စမုန်စပါး၊ တောင်ကြာကလေး၊ ထပ်တရာပန်း)

ဇင်ထူးနိုင်

Ref: https://www.allaboutgardening.com/

ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ကို ထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။

ဗွေဆော်ဦး ကြော်ငြာ

ကိုယ်မွေးထားတဲ့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ မြန်မြန်ကြီး၊ များများရှင်စေချင်တယ်ဆိုရင်... အားဆေးကောင်းလေးတွေ ရှိနေပါတယ်ရှင့်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ အားရှိသန်မာထွားကျိုင်းသွားစေမဲ့ Aqua Calcium, Aqua Booster, Aqua Mix ဆိုတဲ့ ဆေးလေးတွေပါနော်.. Aqua Calcium ဆိုတာက.. နာမည်နဲ့လိုက်အောင်ပဲ ငါး၊ ပုစွန်တွေအတွက်လိုအပ်တဲ့ ကယ်လ်ဆီယမ်များ ခဲပျစ်ပါဝင်နေတဲ့ အရည်မျိုးဖြစ်ပြီး ဗီတာမင်စီလည်း ပါဝင်ပါတယ်ရှင့်..။ ဒါလေးထည့်ပေးလိုက်ရင် ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကြီးထွားနှုန်း၊ အရွယ်အစားနဲ့ အသက်ရှင်နှုန်းတို့ကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ကန်ထဲမှာလည်း နိုက်ထရိတ်များလျော့ကျအောင် ဆောင်ရွက်ပေးမှာပါနော်..။ Aqua Booster ဆိုတာကတော့… ဘတ်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်၊ ပရိုတိုဇိုအာတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို ခံနိုင်ရည်ပိုရှိစေမဲ့ အရေးပါတဲ့ ဇီဝကမ္မဆိုင်ရာ အာဟာရအားတိုးဆေးမျိုးပါ။ သူ့မှာက သြဂဲနစ်အက်စစ်အမျိုးမျိုး၊ glycan နဲ့ အမိုင်နိုအက်ဆစ်များ ပေါင်းစပ်ပါဝင်နေလို့ ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကျန်းမာရေးကော ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်ကိုကော ကူညီထောက်ပံ့ပေးနိုင်ပါတယ်ရှင့်။ ဒါ့အပြင် အာဟာရစုပ်ယူနိုင်စွမ်းမြင့်စေပြီး အစာခြေအင်ဇိုင်းများကို လှုံ့ဆော်ပေးသလို ဘက်တီးရီးယားဒဏ်ကို လည်း ခံနိုင်ရည်ရှိစေလို့ ကြီးထွားနှုန်းနဲ့ ရှင်သန်နှုန်း မြင့်တက်စေမှာပါနော်။ နောက်တစ်ခု... Aqua Mix ကကောဆိုရင်တော့.. သူက ကယ်ဆီယမ်၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်နှင့် ပိုတက်ဆီယမ် ပါဝင်တဲ့ အရောအ‌နှောဖြစ်လို့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေရဲ့ အသက်ရှင် နှုန်းကို တိုးမြင့်စေပြီး အစာခြေစနစ်ကိုလည်း တိုးတက်စေပါတယ်။ ပြီးတော့ ကြွက်သားများ ကျုံ့ခြင်းတင်းခြင်းများကိုလျော့စေကာ အရေခွံလဲနှုန်းမြင့်စေပြီး အခွံများကို ပိုမာကြော လာစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါတင်ပဲလားဆိုတော့...မဟုတ်သေးဘူး...ကြီးထွားနှုန်းလည်း ပိုကောင်းလာပြီး ဖမ်းဆီးချိန်မှာ အသွေးအရောင် လည်း ပိုလှနေစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်ရှင့်။ ဆိုတော့ ဒါလေးတွေကို သုံးပေးမယ်ဆိုရင်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ ရှင်သန်ကြီးထွားနှုန်းမြင့်မားလာနိုင်တာဆိုတော့... ဝင်ငွေပိုတိုးလာမယ်ဆိုတာက ပြောနေစရာတောင် လိုမှာမဟုတ်ပါဘူးနော်.. ဒါလေးတွေလိုချင်တယ်ဆိုရင်တော့ ‘ဗွေဆော်ဦး’ မှာ ရနေပါပြီရှင့်...