ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲများ ဆုံးရှုံးမှုမဖြစ်အောင် ဘယ်လိုထိန်းသိမ်းကာကွယ်ကြမလဲ??

ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲများဆုံးရှုံးမှု (Biodiversity loss) ဖြစ်စေတဲ့ အကြောင်းရင်းခံတွေ ဖြစ်လာမယ့်အကျိုးဆက်တွေနဲ့ ထိန်းသိမ်းကာကွယ်ရမယ့်နည်းတွေကို အချက်လေးတွေနဲ့ပြောပြပေးသွားပါမယ်။

ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲ (Biodiversity) ဟုဆိုရာတွင် သစ်ပင်၊ အပင်တွေ၊ သက်ရှိလူသားများ၊ တိရစ္ဆာန်များ နှင့် ဘက်တီးရီးယားများအားလုံးပါဝင်ပါတယ်။ 

ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲများက အဘယ်ကြောင့် အရေးပါတာလဲ?

၁။ အပင်၊ သစ်ပင်မျိုးစိတ်များစွာကို အထောက်အပံ့ပေးနိုင်ခြင်း။

၂။ ပတ်ဝန်းကျင်ဂေဟစနစ် (ecosystem) ကိုထိန်းညှိပေးခြင်း။

၃။ ရေချိုရေသန့်များရရှိစေခြင်း။

၄။ လူသားတွေအတွက် အရေးကြီးလိုအပ်တဲ့ အာဟာရ (Nutrient) များအလုံအလောက်ရရှိစေခြင်း။

၅။ မြေဆီလွှာကျန်းမာရေးကို ထိန်းသိမ်းပေးခြင်း။

၆။ ညစ်ညမ်းမှုဖြစ်စေသည့် pollutant များကိုဖြိုကွဲပေးနိုင်ခြင်း။

၇။ သက်ရှိများအတွက် လုံလောက်သော အစာအာဟာရများထောက်ပံ့ပေးနိုင်ခြင်း။

၈။ ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုဖြစ်စဥ်များကို ထိန်းသိမ်းကာကွယ်ပေးခြင်း။

၉။ ရေမြေတောတောင်သဘာဝတရားများကို ရှင်သန်စေခြင်း။

၁၀။ သဘာဝဆေးမြစ်သစ်ဖုများရရှိစေခြင်း စတာတွေကြောင့် Biodiversity က အရေးပါလှပါတယ်။

ဒီလောက်အရေးပါတဲ့ Biodiversity တွေ ဘာကြောင့်ဆုံးရှုံးမှုတွေဖြစ်ပေါ်နေရတာလဲ?

UN Report တစ်ခု၏ ပြောပြချက်အရ ယနေ့ကမ္ဘာမှာ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် နှင့် ဂဟစနစ် (ecosystem) များက အကျဘက်ရောက်ရှိနေပြီး မျိုးစိတ်ပေါင်း တစ်သန်းလောက်က မျိုးသုဥ်းမည့်အန္တရာယ်နှင့် ရင်ဆိုင်နေရပါတယ်။ 

ဒါတွေက ဘာကြောင့်ဖြစ်နေရတာလဲ ဆိုတာကိုလေ့လာကြည့်ရအောင်-

၁။ မိုးခေါင်ရေရှားပါးမှုတွေကြောင့်။

၂။ ရေကြီးရေလျှံမှုတွေကြောင့်။

၃။ သစ်တောမီးလောင်ကျွမ်းမှုတွေ။

၄။ ငလျင်လှုပ်ခက်မှုတွေ။

၅။ အစာကွင်းဆက် (Food Chain) ပျက်စီးလာမှု။

၆။ မျိုးစိတ်( Species ) အသစ်များဖြစ်ပေါ်လာမှု။

၇။ တိရစ္ဆာန်နေထိုင်ကျက်စားရာ နေရာများ ရှားပါးလာမှု။

၈။ လူသားများကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသည့် လေထုညစ်ညမ်းမှု၊ ရေညစ်ညမ်းမှု၊ စွန့်ပစ်ပစ္စည်း ညစ်ညမ်းမှုတို့ကြောင့်။

၉။ သဘာဝရင်းမြစ်များကို အလွန်အကျွံထုတ်ယူသုံးစွဲမှု။

၁၀။ ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုဖြစ်စဥ်။

၁၁။ အလွန်အကျွံ အမဲလိုက်သတ်ဖြတ်မှု။ 

၁၂။ တားမြစ် မျိုးစိတ် (species) များကို သတ်ဖြတ်မှုတို့။ (ဥပမာ - ဧရာဝတီလင်းပိုင်များ)

၁၃။ ဓာတုပစ္စည်းများ၊ ပိုးသတ်ဆေးများ၊ ဓာတုလက်နက်များအသုံးများလာမှု။

၁၄။ ပြင်ပမျိုးစိတ်သစ်များ ထိုးဖောက်ပြန့်ပွားနှောင့်ယှက်ခြင်းတို့ကြောင့် ရှိရင်းစွဲမျိုးစိတ်များ ဆုံးရှုံးလာမှု။ ကျူးကျော်မျိုးစိတ်များ (invasive species) စတာတွေကြောင့် Biodiversity loss များနှင့်ရင်ဆိုင် နေကြရပါတယ်။

ဇီဝမျိူးစုံမျိုးကွဲဆုံးရှုူံးမှုတွေကြောင့် နောက်ဆက်တွဲဘာတွေဖြစ်လာနိုင်သလဲ?

၁။ အပင်သတ္တဝါနှင့်ပတ်ဝန်းကျင်ဂေဟဗေဒတို့အပေါ် သက်ရောက်နိုင်ခြင်း။ (Ecological effects)

၂။ Biodiversity တွေဆုံးရှုံးလာသည်နှင့်ကူးစက်ရောဂါများ ဖြစ်နိုင်ချေ များလာပါတယ်။ (Spread of diseases)

၃။ စိုက်ပျိုးရေးနှင့်မွေးမြူရေးများ လုပ်ကိုင်လို့မရတော့ဘဲ သီးနှံများ၊ အသားငါးများရှားပါလာခြင်း။ (Loss of livelihood)

၄။ ထို့ကြောင့် အစားအစာကွင်းဆက် (food chain) အရ ထုတ်လုပ်သူ (Producer) များရှားပါးလာသည်နှင့်အညီ Primary/ Secondary Consumer များနှင့် သားရဲကောင် (Predator) များ၏ အသက်အန္တရာယ်ပါခြိမ်းခြောက်လာခြင်း။ (Effect on food production)

၅။ တောတောင်ရေမြေသဘာဝအလှတရာများပျက်စီးယိုယွင်းလာခြင်း။ (Loss of recreational space)

၆။ လူသားတွေရဲ့ လူမှုအဖွဲ့အစည်း (society) မှာပါထိခိုက်နိုင်ပါတယ်။ သဘာဝဖြစ်စဥ်တွေ မရှိတော့တဲ့အတွက် နေရာတကာ artificial (ပကတိမဟုတ် လူလုပ်သောအတု) တွေအစားထိုးလာခြင်းကြောင့် စိတ်မလုံမခြုံခံစားရခြင်း (feel something is missing) စတဲ့ ဆိုးကျိုးများဖြစ်ပေါ်စေပါတယ်။

ဒီလိုဆိုးကျိုးတွေမဖြစ်ပေါ်အောင် ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲများ Biodiversity နှင့် ဂေဟစနစ်များ ecosystem မပျက်ဆီးအောင် ဘယ်လိုတားဆီး ထိန်းသိမ်းကြမလဲ?

၁။ တာဝန်ရှိသူများမှ ဥပဒေများပြဌာန်းခြင်း - ပြဌာန်ရုံနှင့်မလုံလောက်သေးပါဘူး။ ဥပဒေတို့နှင့်အညီ စောင့်ကြပ်အရေးယူမှုတွေလည်း ပြုလုပ်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။

၂။ ပညာပေးခြင်း - ပညာပေးခြင်း (awareness) တို့က ထိရောက်တဲ့ ဖြေရှင်းချက် (solution) တစ်ခုဖြစ်တယ်လို့ သတ်မှတ်ထားပါတယ်။

၃။ ရှားပါးမျိုးစိတ်၊ မျိုးနွယ်များကို (လုံးဝ) ကာကွယ်ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ဖို့လိုအပ်ပါတယ်။ (ဥပမာ - Afzelia xylocarpa)

၄။ တိရစ္ဆာန်များအတွက် စားကျက်မြေနေရာများ ချန်လှပ် ပေးထားရပါမယ်။

၅။ သစ်တောပြုန်းတီးမှုတွေ မဖြစ်အောင်ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ဖို့လိုအပ်ပါတယ်။

၆။ အလွန်အကျွံ အမဲလိုက်ခြင်း၊ ငါးဖမ်းခြင်းတို့ကို ထိရောက်စွာ တားမြစ်ရန်။

၇။ Species invasion မဖြစ်အောင် စောင့်ကြပ်ရပါမယ်။

၈။ ညစ်ညမ်းမှုများ (pollution) ကိုအတက်နိုင်ဆုံး လျှော့ချဖို့လိုပါမယ်။

၉။ သဘာဝရင်းမြစ်များကို စနစ်တကျ ထုတ်ယူသုံးစွဲပြီး EIA/ SIA များကို ထည့်သွင်းစဥ်းစားရပါမယ်။

၁၀။ လျှပ်စစ်စွမ်းအင်ကိုချွေတာပြီး ပြန်လည်အသုံးပြုနိုင်သော စွမ်းအင် (Renewable energy) များကို အားပေးရပါမယ်။

၁၁။ သဘာဝအရင်းအမြစ်များကို အလေအလွင့်မရှိစေဖို့လဲလိုပါတယ်။ (ဥပမာ - မြေအောက်ရေ နှင့် အစားအစာလေလွှင့်ဆုံးရှုံးမှု (food waste) များ) စတဲ့ ဖြေရှင်းချက်များကို လူသားတို့အားလုံး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ကြမယ်ဆိုလျှင် ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲများဆုံးရှုံးမှု (Biodiversity loss) နှင့် ဂေဟစနစ်ထိခိုက်မှု (ecosystem impact) တို့ကို လျှော့ချနိုင်မှာဖြစ်တယ်လို့ လေ့လာသိရှိခဲ့ရပါတယ်။

Ref: EHS Myanmar.

ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ဟုထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။

ဗွေဆော်ဦး ကြော်ငြာ

ရောဂါပိုးမွှားတွေ ဝင်မလာနိုင်ဖို့ဆို အားရှိနေမှဖြစ်မှာနော်.. ဒါက လူတွေမှာတင်မဟုတ်ပါဘူး..မွေးမြူထားတဲ့ တိရစ္ဆာန်လေးတွေမှာလည်း အလားတူပါပဲ။ ဆိုတော့ ငါး၊ ပုစွန်မွေးမြူသူတွေအတွက်လည်း.. သူတို့လေးတွေ အားရှိနေဖို့ အားဆေးလေးတွေ ကျွေးပေးဖို့ လိုပါတယ်ရှင့်။ ဒီအတွက် အခက်အခဲလေး ရှိမယ်ဆိုရင်… ‘ဗွေဆော်ဦး’ မှာရှိတဲ့ ‘Aqua Booster’ လေးက ဖြေရှင်းပေးနိုင်ပါတယ်ရှင့်။ Aqua Booster ဆိုတာ… ဘတ်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်၊ ပရိုတိုဇိုအာတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို ခံနိုင်ရည်ပိုရှိစေမဲ့ အရေးပါတဲ့ ဇီဝ ကမ္မဆိုင်ရာ အာဟာရအားတိုးဆေးမျိုးပါ။ သြဂဲနစ်အက်စစ်အမျိုးမျိုး၊ glycan နဲ့ အမိုင်နိုအက်ဆစ်များ ပေါင်းစပ်ပါဝင်ပြီး ပုစွန်တွေရဲ့ ကျန်းမာ ရေးကော ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်ကိုကော ကူညီထောက်ပံ့ပေးနိုင်ပါတယ်။ ဇီဝနည်းဖြင့် ဆွေးမြည့်ပျက်စီးပြီး ရေရှည်တည်တံ့တဲ့စွမ်းအင်မျိုးရှိတာကြောင့် ဘယ်လို ရေလုပ်ငန်း မျိုးနဲ့မဆို သင့်တော်ပြီး အမြတ်အစွန်းတိုးပွားစေနိုင်ပါတယ်။ ဘယ်လိုအကျိုးကျေးဇူးတွေ ရှိစေနိုင်လဲ… ပုစွန်များရဲ့ ကျန်းမာရေးကောင်းမွန်စေလို့ အူလမ်းကြောင်းထဲက pH ကို လျှော့ချပေးပြီး ရောဂါဖြစ်စေဘတ်တီးရီးယားများ လျော့ပါးစေ နိုင်ပြီး သဘာဝအကျိုးပြုဘက်တီးရီးယားများ တိုးပွားစေလို့ ကြီးထွားနှုန်းနှင့် ရှင်သန်နှုန်း မြင့်တက်စေခါတယ်။ ဘက်တီးရီးယားဒဏ်ကို အကောင်းဆုံးခံနိုင်ရည်ရှိစေပြီး အစာမှအသားဖြစ်စေနှုန်းနဲ့ ပရိုတင်း ချေဖျက်မှုကို မြှင့်တင်ပေးလို့ အထွက်နှုန်းကိုလည်းတိုးစေနိုင်ပါတယ်။ (ပဋိဇီဝဆေး မဟုတ်လို့ နောက်ဆက်တွဲပြဿနာများလည်းမရှိသောကြောင့် ထုတ်ကုန်တန်ဖိုးလျော့ကျစေမဲ့ ဓာတ်ကြွင်းအာနိသင်များမရှိပါ။) ကဲ...ဘာစဉ်းစားနေဦးမလဲ...ကိုယ့်ရဲ့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေကို ‘ Aqua Booster’ နဲ့ အားတွေ မြှင့်ပေးလိုက်တော့လေ...။

Read more

မှာယူရန် နှိပ်ပါ