ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကြောင့် ထိခိုက်နိုင်တဲ့ ကြက်သွန်ဖြူဥ အရည်အသွေးများ

ကြက်သွန်ဖြူစိုက်ပျိုးရေးသည် အပူချိန်ပြောင်းလဲမှုသို့ တုံ့ပြန်မှုရှိပြီး ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုဖြစ်စဉ်သည်လည်း အပူချိန်အပေါ် မခန့်မှန်းနိုင်သော ပြောင်းလဲမှုဖြစ်စဉ်များကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ ကြက်သွန်ဖြူ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ခြင်းမှ ကြက်သွန်ဖြူတစ်ပေါင် ထုတ်လုပ်မှုတွင်  ဖန်လုံအိမ်ဓါတ်ငွေ့ (၀.၁၈) ကီလို သို့မဟုတ် (၀.၄ ပေါင်) ထွက်ရှိပြီး ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့ထွက်ရှိမှုသည် ဟင်းသီးဟင်းရွက်စိုက်ခင်းများနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် လျော့နည်းကြောင်းကို အချို့သုတေသနစာတမ်းများက ဖော်ပြထားပါသည်။ ထို့ပြင်နှံစားသီးနှံ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှု (ပြောင်းသီးနှံ) တွင် ကြက်သွန်ဖြူကို သီးလှည့်သီးနှံအဖြစ် ထည့်သွင်းစိုက်ပျိုးပေးခြင်းအားဖြင့် နိုက်ထရပ်အောက်ဆိုဒ်ဓာတ်ငွေ့ထွက်ပေါ်မှုကို (၄၁.၄%) လျော့နည်းပြီး ပတ်ဝန်းကျင်ညစ်ညမ်းမှုကို လျော့ကျစေကြောင်းကိုလည်း ဒန်လူနှင့် အပေါင်းပါသုတေသနပညာရှင်များ (Dan Liu, et al. 2023) က ဖော်ထုတ်ပြသခဲ့ပြီးဖြစ်ပါသည်။ 

ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကြောင့် သမားရိုးကျ ကြက်သွန်ဖြူစိုက်ပျိုးချိန်နှင့် ရိတ်သိမ်းခြင်းအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိပြီး စိုက်ချိန်ပြောင်းလဲမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ အပူချိန်နှင့် မိုးရေချိန်ပြောင်းလဲမှုပုံစံများသည် ကြက်သွန်ဖြူစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှုအပေါ်များစွာ သက်ရောက်မှုရှိသည်။ ပူနွေးသော အပူချိန်သည် ကြက်သွန်ဖြူဥ ဖြစ်ပေါ်ခြင်းကို သက်ရောက်လျက် အနံ့အရသာနည်းပြီး ဥ‌သေးဖြစ်ပေါ်မှုပေါ် လွှမ်းမိုးလျက်ရှိသည်။ တဖန် ပုံမမှန်အအေးဖြစ်ပေါ်မှုကလည်း ကြက်သွန်ဖြူဥ ကြီးထွားသည့်ပုံစံအပေါ်တွင် သက်ရောက်လျက် ရှိသည်။ ချန်ရမ်လီနှင့် အပေါင်းပါသုတေသနပညာရှင်များ (Chenyang Li, et al. 2021) က အယ်နီညိုနှင့် လာနီညာဖြစ်ပေါ်မှုသည် ကြက်သွန်ဖြူအထွက်နှုန်းကို သိသိသာသာလျော့နည်းကြောင်း သုတေသနပြု လေ့လာတွေ့ရှိထားပါသည်။ 

ကြက်သွန်ဖြူစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ခြင်းသည် အစိုဓာတ်လုံလောက်စွာရရှိမှုပေါ်မူတည်ပြီး ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှုကြောင့် ခြောက်သွေ့ခြင်းသည် သီးနှံအပေါ် သိသာသောထိခိုက်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ အစိုဓာတ်လျော့နည်းမှုသည် ဥဖြစ်ပေါ်ခြင်းကို ကန့်သတ်ပြီး အထွက်နှုန်းကို ထိခိုက်စေနိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် အစက်ချ ရေသွင်းစိုက်ပျိုးခြင်းကဲ့သို့သော ထိရောက်သော ရေစီမံခန့်ခွဲမှုသည် ရာသီဥတုကြောင့် ရေရှားပါးမှု ပြဿနာမှ ကာကွယ်တားဆီးပေးနိုင်ပါသည်။

ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကြောင့် ပိုးမွှားရောဂါကျရောက် ပြန့်နှံ့မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေပြီး ကြက်သွန်ဖြူ အထွက်နှုန်းကို ထိခိုက်စေနိုင်ပါသည်။ အပူချိန်ပူနွေးလာမှုက အချို့ပိုးမွှားများကို ပို၍ပွားများစေပြီး စိုထိုင်းဆမြင့်တက်မှုက ရောဂါဖြစ်ပေါ်မှုကို ပို၍ဆိုးရွားစေသည်။ ထို့ကြောင့် ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကြောင့် ပိုးမွှားရောဂါဖြစ်ပေါ်မှုကို ကာကွယ်တားဆီးရန် ကြိုတင်ကာကွယ်သည့် စီမံမှုများကို လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက် ပေးရမည် ဖြစ်သည်။

ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကြောင့် မိုးရေချိန်ပုံစံပြောင်းလဲခြင်း၊ အလွန်အမင်း အပူချိန်မြင့်တက်ခြင်းသည် မြေသားတည်ဆောက်ပုံ၊ အပင်အာဟာရဓာတ်အပေါ် သက်ရောက်လျက်ရှိပြီး မြေဆီဩဇာကို ထိခိုက်စေသည်။ မြေဆီဩဇာထက်သန်မှုသည် ကြက်သွန်ဖြူအထွက်နှုန်းကောင်းမွန်ရန်အတွက် မရှိမဖြစ် လိုအပ်ပြီး ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကြောင့် မြေသားပုံစံပြောင်းလဲမှုသည် အပင်အာဟာရစုပ်ယူမှုကို ထိခိုက်စေပြီး အထွက်နှုန်းနှင့် အရည်အသွေးကို ကျဆင်းစေသည်။ ထို့ပြင် ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသည့် မုန်တိုင်း၊ ဟာရီကိန်းနှင့် မိုးသည်းထန်စွာရွာသွန်းခြင်းတို့သည် သီးနှံ၏ ဥဖြစ်ပေါ်မှုအပေါ်သက်ရောက်ပြီး အထွက်နှုန်းလျော့နည်းခြင်းအားဖြင့် ဆိုးရွားစွာထိခိုက်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ ထိုကဲ့သို့ မကြာခဏနှင့် ပြင်းပြင်းထန်ထန်ဖြစ်ပေါ်ပါက ကြက်သွန်ဖြူစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှုကို ကန့်သတ်စေနိုင်ပါသည်။

ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကြောင့်

• ကြက်သွန်ဖြူဥ၏ အနံ့အရသာနှင့် အရည်အသွေးပေါ်လွှမ်းမိုးမှုရှိသည်။ ဥပမာ-ကြက်သွန်ဖြူဥဖြစ်ပေါ်စဥ်ကာလ အပူလှိုင်းကျရောက်မှုများကြောင့် အနံ့စူးရှမှုကို လျော့နည်းစေပြီး အာဟာရဓာတ်ပြောင်းလဲမှုဖြစ်ပေါ်ကာ ဆေးဘက်ဆိုင်ရာဂုဏ်သတ္တိများကို လျော့နည်းသွားစေသည်။
• ကြက်သွန်ဖြူစိုက်တောင်သူများသည် သမရိုးကျ ကြက်သွန်ဖြူစိုက်ပျိုးနည်းစနစ်မှ ပြောင်းလဲလာသောရာသီဥတုနှင့် လိုက်လျောညီထွေဖြစ်အောင်စိုက်ပျိုးမှုအတွက် စိန်ခေါ်မှုများစွာ တွေ့ကြုံရမည်ဖြစ်သည်။ ၎င်းအထဲမှာမှ စိုက်ချိန်ညှိနိုင်းခြင်း၊ ခြောက်သွေ့မှုကို ခံနိုင်ရည်ရှိသော မျိုးများရွေးချယ်စိုက်ပျိုးခြင်း၊ ထိရောက်သောရေသွင်းစိုက်ပျိုး နည်းစနစ်များအသုံးပြုခြင်းတို့သည် ကြက်သွန်ဖြူစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှုအတွက် အရေးကြီးသောအခန်းကဏ္ဍ အနေဖြင့်တည်ရှိနေပါသည်။
• ကြက်သွန်ဖြူစိုက်ပျိုးမှုအတွက် သင့်လျော်သော စိုက်ပျိုးမြေနေရာ ဒေသပြောင်းလဲမှုများ ဖြစ်ပေါ်နိုင်သည်။ အရင်က ကြက်သွန်ဖြူစိုက်ပျိုးရန်သင့်တော်သော မြေဧရိယာသည် ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကြောင့် ကြက်သွန်ဖြူဆက်လက်စိုက်ပျိုးရန်မသင့်လျော်သော မြေအနေအထားသို့ ပြောင်းလဲသွားပြီး ကြက်သွန်ဖြူအစား အခြားသင့်လျော်သော သီးနှံတစ်ခုခုပြောင်းစိုက်ပြီး ကြက်သွန်ဖြူ အတွက် စိုက်ပျိုးရန်သင့်လျော်သော မြေနေရာအသစ်များကို ရှာဖွေဖော်ထုတ်လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်ပေးရန် လိုအပ်လာပါသည်။

အချုပ်အားဖြင့် ဆိုရသော် ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုဖြစ်စဉ်များကြောင့် အပူချိန်ပြောင်းလဲခြင်း၊ အစိုဓာတ်ရရှိနိုင်မှု၊ ပိုးမွှားရောဂါကျရောက်ပြန့်ပွားမှုနှင့် စိုက်ပျိုးရေးဂေဟဗေဒစနစ်တခုလုံးကို လွှမ်းမိုး လျက်ရှိပြီး ကြက်သွန်ဖြူစိုက်ပျိုးမှုအပေါ်မှာ စိန်ခေါ်မှုများစွာ ကြုံတွေ့နေရသည်။ ထိုပြောင်းလဲမှုအပေါ်မှာ လိုက်လျောညီထွေရှိပြီး စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်နိုင်စေရန် ပြောင်းလဲလာသော ရာသီဥတုကို တုံ့ပြန်ခံနိုင်ရည်ရှိသော စိုက်ပျိုးနည်းစနစ်များ ဖော်ထုတ်ခြင်းနှင့် ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေသော အကြောင်းရင်း (root causes) များကို လျော့နည်းသက်သာစေအောင် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာကြိုးစားအားထုတ်မှုများကို ပေါင်းစပ်၍ လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်ရန် လိုအပ်ပါကြောင်း ဖော်ပြအပ်ပါသည်။

ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ဟုထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။

မာလာမြိုင် ကုမ္ပဏီ ကြော်ငြာ

ပြောင်ခင်းမှာ ပေါင်းရှင်းဖို့ ဘူဒိုဇာ လာပြီ ဒိုး... ပြောင်းခင်း စိုက်နေရင်း ပေါင်းခင်းမဖြစ်သွားရအောင် မအပ်စပ်တဲ့ ပေါင်းတွေအကုန်ဒိုးဖို့ "ဘူဒိုဇာ" လာပြီဗျို့။ ပြောင်းခင်းထဲက ပေါင်းတွေကို အမြစ်ပြတ် သုတ်သင်ပေးမယ့် အစွမ်းထက်ထက် ဆေးတစ်လက် ဆိုရင် ပေါင်းမနိုင်ခင် "ပြောင်း" နိုင်ဖို့ ပြောင်းအထူး ရွေးချယ်ပေါင်းသတ်ဆေး "ဘူဒိုဇာ" နဲ့ဆိုရင် ဘယ်ပေါင်းတွေ ခံနိုင်ပါ့မလဲ? အဓိကပေါက်တတ်တဲ့ "မြေဇာ၊ မြက်ယား၊ ဆင်ငို၊ လက်သဲခွ၊ ဝမ်းဘဲစာ၊ လေးခွမြက်၊ ဝက်ကျွတ်၊ တောဟင်းနုနွယ်၊ မှိုချဥ်၊ ဟင်းဂလာ၊ ခွေးသေးပန်း၊ ဗောက်ပင်၊ ဗောက်လောက်ညို၊ ဆေးပုလဲ၊ ပရန္နဝါ၊ မြက်မုန်ညင်း" တို့ကို အမြစ်ပြတ် အထူးနှိမ်နင်းဖို့ "ဘူဒိုဇာ" ရှိရင် စိတ်သာချလိုက် ဦးကြီးတို့ရေ။ ပြောင်းဖူးပင် တစ်လသားမပြည့်မီ ပေါင်းအရွက် (၂-၄) ရွက် ထွက်ချိန်မှာ အချိန်မှန်မှန်နဲ့ မြန်မြန် သုံးထားဖို့ပဲ တိုက်တွန်းလိုက်ချင်တယ်ဗျ။ လက်မနှေးဘဲ အခုပဲ ပြောင်းခင်းထဲကပေါင်းတွေ "ဘူဒိုဇာ" နဲ့ ရှင်းလိုက်ရအောင်။

Read more

Facebook page သို့သွားရန်