ပဲပုပ်(Soybean) စိုက်ပျိုးနည်း

ပဲပုပ်အား အင်္ဂလိပ် ဘာသာအားဖြင့် “Soybean” သို့ “Soya bean” ဟုခေါ်သည်။ သိပ္ပံ အမည်မှာ Glycine max (L) Merrဖြစ်သည်။ “Soy” နှင့် “Soya”သည် ဂျပန် အသံထွက် shōyuမှ ဆင်းသက်လာသည်။ ပဲမျိုးနွယ်ဝင် အပင်ဖြစ်ပြီး မူရင်းပေါက်ရောက်ရာ ဒေသသည် အရှေ့အာရှ (တရုတ်၊ ဂျပန်၊ ကိုးရီးယား) ဟု ညွှန်းဆိုထားသည်။ ကမ္ဘာတွင် စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှု အများဆုံးနိုင်ငံမှာ အမေရိကန်၊ ဘရာဇီးနှင့် အာဂျင်တီးနား နိုင်ငံ တို့ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာ့ ပဲပုပ် အထွက်နှုန်းကောင်းသော နိုင်ငံမှာ အိမ်နီးချင်း ထိုင်းနိုင်ငံပင်ဖြစ်သည်။

ပဲပုပ်အား စားသောက်မှု ပုံစံ အမျိုးမျိုးဖြင့် ထုတ်လုပ် သုံးစွဲကြသည်။ ပဲပုပ်သည် အသားဓာတ် ကြွယ်ဝသည်။ ပဲပုပ်မှ ရရှိသော ဆီကို ချက်ပြုတ်ရန်အတွက် သုံးနိုင်သည်။ဟင်းသီးဟင်းရွက်ဆီ ထုတ်လုပ်ရာတွင် အရေးပါသောကြောင့် ကုလသမဂ္ဂ အစားအစာနှင့် စိုက်ပျိုးရေး အဖွဲ့ကပင် ပဲအစား ဆီထွက်သီးနှံ အဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည်။ လယ်မြေပေါ်တွင် စပါးရိတ်သိမ်းပြီးနောက် ပဲပုပ်သီးနှံကို လက်ကျန် အစိုဓာတ်ဖြင့် အလွယ်တကူ စိုက်ပျိုးနိုင်ပါသည်။ ပဲပင်၏ အမြစ်များသည် လေထဲမှ နိုက်ထရိုဂျင်ကို ဖမ်းယူနိုင်သည်။ ဤထဲမှ အချို့သည် မြေဆီလွှာတွင် ကျန်ရစ်သည်။ ပဲပုပ်ကို စပါးနှင့် အလှည့်ကျ စိုက်ပျိုးခြင်းဖြင့် ပိုးမွှား ရောဂါ ကျရောက်ခြင်းကို သီးနှံ နှစ်မျိုးလုံးတွင် လျော့နည်းစေသည်။

(၁) ရာသီဥတုလိုအပ်ချက်

ပဲပုပ်သည်နွေးပြီး စွတ်စိုသော ရာသီဥတုကို နှစ်သက်သည်။ ၂၆နှင့်၃၂ ဒီဂရီ စင်တီဂရိတ်သည် အပင်ဖြစ်ထွန်းမှု အကောင်းဆုံးဖြစ်ပြီး ၂၀ ဒီဂရီ စင်တီဂရိတ်အောက်နှင့် ၄၀ ဒီဂရီ စင်တီဂရိတ် အထက် အပူချိန်များသည် အပင်ဖြစ်ထွန်းမှုကို အဟန့်အတား ဖြစ်စေသည်။ မြေကြီး အပူချိန်သည် ၁၆ ဒီဂရီ စင်တီဂရိတ်တွင် အညှောင့်ပေါက်ရန် အကောင်းဆုံးဖြစ်ပြီး သန်စွမ်းသော အပင်ပေါက်များဖြစ်စေသည်။ မိုးရေချိန် ၂၄ လက်မနှင့် ၆၀လက်မ အတွင်း ကောင်းစွာ ဖြစ်ထွန်းသည်။

(၂) မြေအမျိုးအစားနှင့်မြေပြုပြင်ခြင်း

မြေအမျိုးမျိုးတွင် စိုက်ပျိုးနိုင်ပြီးမြေဆွေး ပါဝင်မှုများသော၊ ဖွယ်သော မြေများတွင် ပိုမို ဖြစ်ထွန်းသည်။ မြေချဉ်ငံ ကိန်းအားဖြင့် ၅.၅ နှင့် ၇.၅ အကြား ဖြစ်သည်။ မြေချဉ်ငံကိန်းသည် ၆-၇ ကြားရှိပါက အကောင်းဆုံး ဖြစ်သည်။ မြေချဉ်ငံကိန်း ၇.၅ ထက်များသောမြေများတွင် အပင် အညှောင့်ပေါက်ခြင်း ညံ့ဖျင်းမည် ဖြစ်သည်။ မြေချဉ်ငံကိန်း ၅.၅ ထက်နည်းပါက စိုက်ခင်းအား ထုံး (မဖောက်ထုံး) ထည့်ပေးရန် လိုအပ်ပါသည်။ ရေဝပ်သောမြေများသည် အပင်ကို ဒုက္ခပေးတတ်သောကြောင့် ရေဆင်းကောင်းအောင် သေချာဆောင်ရွက်ပေးရမည်။ မြေပြင်ချိန်တွင် နွားချေး(သို့) သဘာဝမြေဆွေးများအား ၁ဧကတွင် လှည်း (၁၀)စီးနှုန်း ထည့်သွင်းပေးပါ။ မြေခံ အနေဖြင့် ယူရီးယား ၇ ပိဿ (သို့) (၁၂)ကီလို၊ တီစူပါ (၁၅- ၂၃) ပိဿ (သို့) (၂၅-၃၈)ကီလို၊ ပိုတက်(၁၅) ပိဿ (သို့) (၂၅)ကီလို ထည့်သွင်းပါ။

(၃) စိုက်ပျိုးခြင်း

ဒေသနှင့်ကိုက်ညီသော အထွက်နှုန်းကောင်းသော မျိုးများကို အသုံးပြုပါ။ အပင်ပေါက် ၈၅ ရာခိုင်နှုန်းအထက်ရှိသော မျိုးများကို အသုံးပြုပါ။ အခြားပဲမျိုးများ ကဲ့သို့ပင် (၁)ဧကစာ မျိုးစေ့ (၁)တင်းအား ရိုင်ဇိုဘီယမ် (ရိုင်ဇိုဘီယမ်ဂျာပွန်နီကန်) နှင့် မစိုက်ပျိုးမီ လူးနယ်ပေးရမည်။ ရိုင်ဇိုဘီယမ် လူးနယ်ထားသော မျိုးများကို အရိပ်အောက်တွင် အခြောက်ခံပါ။ ထို့နောက် ၂၄နာရီ (၁ရက်) အတွင်း စိုက်ပျိုးပါ။ ပဲပုပ်အား ပင်ကြား၄လက်မနှင့် တန်းကြား၇လက်မ(သို့) ၁၅လက်မ(သို့) လက်မ၃၀ထားကာ စိုက်ပျိုးကြသည်။ တန်းကြားအား ၇လက်မ (သို့) ၁၅ လက်မထားပြီး စိုက်ပျိုး ထုတ်လုပ်မှုတွင် အထွက်နှုန်း သိသာစွာ ကွာခြားခြင်း မရှိဟု သိရသည်။ အစေ့ အရွယ်အစား၊ စိုက်ချိန်၊ စိုက်ပျိုးသည့်စနစ်၊ အပင်ပေါက်နှုန်းပေါ် မူတည်၍ မျိုးနှုန်းထားကွာခြားနိုင်သည်။ ပုံမှန် အားဖြင့် (၁)ဧကစာ အတွက် မျိုးစေ့ (၁၂)ပြည်မှ (၁၆) ပြည်ထိ အသုံးပြုကြပါသည်။ မျိုးစေ့များကိုမြေအတွင်း (၁)လက်မနှင့် (၃)လက်မကြားတွင် ချစိုက်ပါ။ (၃)လက်မ ထက် နက်ပါက အပင်ပေါက် မကောင်းနိုင်ပါ။ ပဲပုပ်အား သက်တမ်းအလိုက် သက်လျင်မျိုး ၇၅ရက်မှ ၈၄ရက်၊ သက်လတ်မျိုး ၈၅ရက်-၉၄ရက်၊ သက်ကြီးမျိုး ၉၅ရက် အထက်ဟူ၍ သတ်မှတ်ထားသည်။ ရေဆင်း ၅၊ ရေဆင်း ၆ နှင့် ရေဆင်း ၁၁ မျိုးများကို ဒေသအနှံ့အပြားတွင် စိုက်ပျိုးလျက်ရှိပါသည်။

ပဲပုပ်တွင် ရွက်ဖျန်းမြေသြဇာ ဖျန်းပေးပါက အထွက်နှုန်း ၁၅-၂၀ ရာခိုင်နှုန်းထိ တိုးထွက်ပါသည်။ ရွက်ဖျန်းမြေသြဇာရည်တွင် တီစူပါနှင့် ပိုတက် (P &K)ပါဝင်မှုများသော အမျိုးအစားကို အသုံးပြုသင့်ပြီး ပန်းဖြိုင်ဖြိုင်ပွင့်သည့် အချိန်ထိ ၁၅ ရက်ခြား တစ်ကြိမ်ဖျန်းပေးပါ။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ပဲပုပ်သည် ထိုမြေသြဇာ နှစ်မျိုးကို ကောင်းစွာ တုန့်ပြန်ပြီး အထွက်နှုန်းအား တိုးစေသည်။ ထို့အပြင် ရွက်ဖျန်းမြေသြဇာ အစား ယူရီးယားနှင့် လက်ချား(ဘိုရွန်)ဖျော်ရည်ကို ပန်းဖြိုင်ဖြိုင်ပွင့်ချိန်တွင် တစ်ကြိမ်တည်း အညွှန်းပါအတိုင်း (ယူရီးယား ၄ဇွန်းခွဲနှင့် လက်ချား ၁ဇွန်းအား ရေတစ်ဂါလံနှင့်ဖျော်ပါ) အသုံးပြုပါက ကုန်ကျစရိတ် သက်သာစေရုံသာမက အထွက်နှုန်းကိုလည်း ၂၀ မှ၄၀ ထိတိုးစေနိုင်ပါသည်။

(၄) ရေသွင်းခြင်း

ပဲပုပ်သည် ပုံမှန်အားဖြင့် သီးနှံသက်တမ်း ကာလတလျှောက်တွင် ရေအနည်းဆုံး ၁၆လက်မမှ ၂၂လက်မ လိုအပ်သည်။ အလွန်ခြောက်သွေ့သော အနေအထားများတွင် ရေသွင်းပေးရမည်။ အထူးသဖြင့် အပင်ပေါက်ချိန်၊ အပင် ကြီးထွားချိန်အတောင့် စတင် ဖြစ်ပေါ်ချိန်၊အစေ့ အဆန်တည်သော အချိန်သည် အလွန် အရေးကြီးသည်။ တချို့ဒေသများတွင် သီးနှံ သက်တမ်း တလျှောက် ရေ ၆ ကြိမ်မှ ၇ ကြိမ်ထိ သွင်းပေးရသည်။

(၅) ပေါင်းနှိမ်နင်းခြင်း

စိုက်ပျိုးပြီး သက်တမ်း (၄၅)ရက်ရသည် ထိပေါင်းမြက် ကင်းစင်အောင်ဆောင်ရွက်ပါ။

ကျရောက်တက်သောရောဂါများနှင့် ဖျက်ပိုးများ

၁။ပင်စည်ထိုး ယင်ကောင်၊ နှံစုပ် ဂျပိုး၊ သီးလုံးဖောက်ပိုး၊

၂။ပင်ညှိးရောဂါ၊ ခါးရိရောဂါ၊ ရွက်ပြောက်ရောဂါ၊ သံချေးရောဂါ တို့ဖြစ်သည်။

(၆) ရိတ်သိမ်းခြင်း

ပဲပုပ်များသည် စိုက်ပျိုးသော မျိုးအပေါ် မူတည်၍ စိုက်ပျိုးပြီး ရက်ပေါင်း ၅၀-၁၄၅ အတွင်း ရင့်မှည့်ကြသည်။ အရွက်များ အဝါရောင်ပြောင်းသွားပြီး အချို့မြေသို့ကြွေကျသွားသောအခါ သီးတောင့်သည်လည်း အခြောက် မြန်လာသည်။ ရိတ်သိမ်းချိန်တွင် အစေ့ အစိုဓာတ် ရာခိုင်နှုန်းသည် ၁၅ ရာခိုင်နှုန်းလောက် အနည်းဆုံး ရှိသင့်သည်။ ရိတ်သိမ်းပြီး အပင်များကို တလင်းတွင် ၃-၄ ကြိမ်နေလှမ်းပါ။ မျိုးထားလိုပါက အစိုဓာတ် (၉-၁၀) ရာခိုင်နှုန်း ကြားထားကာ သိမ်းဆည်းနိုင်ပါသည်

ကိုခွန် (စိုက်ပျိုးရေး)

ကျမ်းကိုး-

1. http://www.iita.org/soybean

2. http://www.omafra.gov.on.ca/english/crops/pub811/2planting.htm

3. https://www.pioneer.com/home/site/us/agronomy/library/maximizesoybeanyield/

4. http://www.wikihow.com/GrowSoybeans

5. http://www.agrifarming.in

6. http://www.iita.org/soybean

7. https://en.wikipedia.org/wiki/Soybean

8. သိပ္ပံနည်းကျ လယ်မြေပေါ်တွင် ပဲပုပ်စိုက်ပျိုးနည်းအခြေခံ၊ စိုက်ပျိုးရေး ဦးစီးဌာန၊ ဗဟိုစိုက်ပျိုးရေးသုတေသနဌာန

ဗွေဆော်ဦး ကြော်ငြာ

ကိုယ်မွေးထားတဲ့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ မြန်မြန်ကြီး၊ များများရှင်စေချင်တယ်ဆိုရင်... အားဆေးကောင်းလေးတွေ ရှိနေပါတယ်ရှင့်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ အားရှိသန်မာထွားကျိုင်းသွားစေမဲ့ Aqua Calcium, Aqua Booster, Aqua Mix ဆိုတဲ့ ဆေးလေးတွေပါနော်.. Aqua Calcium ဆိုတာက.. နာမည်နဲ့လိုက်အောင်ပဲ ငါး၊ ပုစွန်တွေအတွက်လိုအပ်တဲ့ ကယ်လ်ဆီယမ်များ ခဲပျစ်ပါဝင်နေတဲ့ အရည်မျိုးဖြစ်ပြီး ဗီတာမင်စီလည်း ပါဝင်ပါတယ်ရှင့်..။ ဒါလေးထည့်ပေးလိုက်ရင် ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကြီးထွားနှုန်း၊ အရွယ်အစားနဲ့ အသက်ရှင်နှုန်းတို့ကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ကန်ထဲမှာလည်း နိုက်ထရိတ်များလျော့ကျအောင် ဆောင်ရွက်ပေးမှာပါနော်..။ Aqua Booster ဆိုတာကတော့… ဘတ်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်၊ ပရိုတိုဇိုအာတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို ခံနိုင်ရည်ပိုရှိစေမဲ့ အရေးပါတဲ့ ဇီဝကမ္မဆိုင်ရာ အာဟာရအားတိုးဆေးမျိုးပါ။ သူ့မှာက သြဂဲနစ်အက်စစ်အမျိုးမျိုး၊ glycan နဲ့ အမိုင်နိုအက်ဆစ်များ ပေါင်းစပ်ပါဝင်နေလို့ ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကျန်းမာရေးကော ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်ကိုကော ကူညီထောက်ပံ့ပေးနိုင်ပါတယ်ရှင့်။ ဒါ့အပြင် အာဟာရစုပ်ယူနိုင်စွမ်းမြင့်စေပြီး အစာခြေအင်ဇိုင်းများကို လှုံ့ဆော်ပေးသလို ဘက်တီးရီးယားဒဏ်ကို လည်း ခံနိုင်ရည်ရှိစေလို့ ကြီးထွားနှုန်းနဲ့ ရှင်သန်နှုန်း မြင့်တက်စေမှာပါနော်။ နောက်တစ်ခု... Aqua Mix ကကောဆိုရင်တော့.. သူက ကယ်ဆီယမ်၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်နှင့် ပိုတက်ဆီယမ် ပါဝင်တဲ့ အရောအ‌နှောဖြစ်လို့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေရဲ့ အသက်ရှင် နှုန်းကို တိုးမြင့်စေပြီး အစာခြေစနစ်ကိုလည်း တိုးတက်စေပါတယ်။ ပြီးတော့ ကြွက်သားများ ကျုံ့ခြင်းတင်းခြင်းများကိုလျော့စေကာ အရေခွံလဲနှုန်းမြင့်စေပြီး အခွံများကို ပိုမာကြော လာစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါတင်ပဲလားဆိုတော့...မဟုတ်သေးဘူး...ကြီးထွားနှုန်းလည်း ပိုကောင်းလာပြီး ဖမ်းဆီးချိန်မှာ အသွေးအရောင် လည်း ပိုလှနေစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်ရှင့်။ ဆိုတော့ ဒါလေးတွေကို သုံးပေးမယ်ဆိုရင်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ ရှင်သန်ကြီးထွားနှုန်းမြင့်မားလာနိုင်တာဆိုတော့... ဝင်ငွေပိုတိုးလာမယ်ဆိုတာက ပြောနေစရာတောင် လိုမှာမဟုတ်ပါဘူးနော်.. ဒါလေးတွေလိုချင်တယ်ဆိုရင်တော့ ‘ဗွေဆော်ဦး’ မှာ ရနေပါပြီရှင့်...