စမုန်နက်

စမုန်ပင်သည် အအေးကြိုက်သော သီးနှံဖြစ်ပြီး၊ နှစ်ရှည်သီးနှံကို နှစ်ချင်းစိုက်ပျိုးပြီး စားသုံးနိုင်သည်။ အရွက်နှင့်ဥ (Bulb = swollen leaf base)တို့ကို စားရပြီး၊ အပင်အမြင့် ၂၄လက်မနှင့် အကျယ် ၁၂လက်မရှိသည်။ စမုန်နက်သည် မြေထဲပင်လယ်ဒေသမှ ဟင်းခတ်အမွှေးအကြိုင်ဖြစ်ပြီး အီတလီဟင်းလျာမျိုးအများစုတွင် အဓိကပါဝင်သည်။ စမုန်နက်ပင်၏ အရွက်ရော ရိုးတံကိုပါ စားသုံးရသည်။ အဓိကစားရသော အစိတ်အပိုင်းမှာ မြေကြီးတွင် ကပ်လျက်ဖြစ်ပေါ်သော အရွက်အရင်းဖြစ်သည်။ ထို အရွက်အရင်းသည် ဖြူဖပ်ဖြူရော် အရောင်ရှိပြီး ဖောင်းပွနေသည်။ ထိုအခြေအနေသို့ ရောက်ရှိစေရန် စိုက်ပျိုးပြီးနောက် ၇၅ ရက်မှ ရက် ၉၀ ခန့်ကြာသည်။ 

Fennel ဆိုသောနာမည်ဖြင့် နှစ်ရှည်ဟင်းခတ်အမွှေးကြိုင်ပင်( Herb)တစ်မျိုး (Foeniculum vulgaredulce) ရှိသည်။ ထိုမျိုးကို အရွက်နှင့် အစေ့တို့ကို သုံးစွဲရန် စိုက်ပျိုးကြသည်၊ ထိုအပင်သည် အလိုလို အစေ့များ ပြန့်ကျဲထွက်ပြီး ပူသောရာသီဥတုတွင် ပြောင်းပြန်ဖြစ်နိုင်သည်။ ဖလိုရင့်ဖဲနယ် (Florence Fennl)တွင် နွယ်ချို (Liquorice)အနံ့အနည်းငယ်ပါသည်။ ထိုအပင်၏ အရွက်နှင့် ဥတို့သည် အသားနှင့် ကြော်ရာ၌ဖြစ်စေ၊ ကင်ရာ၌ဖြစ်စေ၊ လက်သုပ်တွင် အစိမ်းအတိုင်းဖြစ်စေ စားသုံးရာ၌ အရသာ ရှိသည်။ ရေနွေးနှင့်ပေါင်းပြီး အရံဟင်း (Side dish)အဖြစ်လည်း သုံးနိုင်သည်။ သို့မဟုတ် ကန်စွန်းဥ၊ ကြက်သွန်နီတို့နှင့် ရောပြီး ညိုဖျော့ဖျော့အရောင်ရအောင် မီးကင်စားသုံးနိုင်သည်။ 

(၁) စိုက်ပျိုးခြင်း 

နွေးသောဒေသတွင် နွေဦးပေါက်အလယ်မှစ၍ နွေကုန်သည်အထိ စိုက်ပျိုးပြီး၊ ဆောင်းဦးပေါက်တွင် ရိတ်သိမ်းနိုင်သည်။ အေးသောဒေသတွင် နောက်ဆုံးရေခဲသော အချိန်မရောက်မီ ၃ပတ်ခန့်ကြိုတင်၍ ပျိုးတောင်ပြီး ပြောင်းရွေ့စိုက်ပျိုးရသည်။ 

မြေကြီးကိ သဘာဝမြေဆွေး ၂-၃ လက်မအထူရှိအောင် ထည့်ပေးရသည်။ စမုန်နက်အပင်သည် (ခါကျက်ဥအပင်ကဲ့သို့) မြေကိုမြှင့်ထားသောအကွက် (Raised beds)တွင် ပိုမိုဖြစ်ထွန်းသည်။ အစေ့ကို မြေတွင် ၁/၄ လက်မခန့်မြှုပ်ရပြီး၊ တစ်နေရာနှင့် တစ်နေရာ ၄ လက်မခွာပြီး တစ်တန်းနှင့်တစ်တန်း ၁၈လက်မ ခွာရသည်။ အပင်ပေါက်များ ၃-၄ လက်မမြှင့်လာသောအခါ တစ်ပင်နှင့်တစ်ပင် ၈လက်မခြားပြီး ကျန်သောအပင်များကို နှုတ်ပစ်ရသည်။ 

စမုန်နက်အပင်သည် အေးခဲသော ဒဏ်ကို မခံနိုင်ချေ။ သို့ရာတွင် ပူသောရာသီတွင် စိုက်ပျိုးပါက အနှံ(ပွင့်တံ)ထွက်သည်။ အပင်သည် မြေဩဇာကြွယ်ဝသော မြေတွင် ပိုမိုဖြစ်ထွန်းသည်။ တစ်လလျှင် တစ်ကြိမ်နှုန်း မြေဩဇာအရည်ကိ အပင်များဘေးမှ ကျွေးပေးရသည်။ ပူသောရာသီတွင် အနှံမထွက်စေရန် မြေဆီလွှာကို အေးနေစေရသည်။ ပေါင်းမြက်ရှင်းလင်းပေးရသည်။ ကောက်ရိုး ၂-၄ လက်မထူအောင် မြေဆီလွှာကို ဖုံးအုပ်ပေးရသည်။ ဥ အရွယ်အချင်း ၂လက်မ ရှိသောအခါ ထိုဥကိုဖုံးမိအောင် ကောက်ရိုးသင်ပေးရသည်။ သို့မှသာ နေရောင်မရသဖြင့် ဥအရောင်မပြောင်းဘဲ ဖြူရော်ရော် ဖြစ်နေသည်။ ဥ၏ ထိပ်ပိုင်းကို မဖုံးမိစေရချေ။ ထွက်လာသမျှ ပွင့်တံများကို ဖြတ်တောက်ပစ်ရသည်။ သို့မှသာ ဥဖြစ်စေမည့် အင်အားမျာ ကုန်ခန်းမှု သက်သာမည်ဖြစ်သည်။ 

(၂) ရိတ်သိမ်းခြင်း 

ဥအရွယ်အချင်း (၃)လက်မရှိသောအခါ ဥကို ဆွဲနုတ်ရသည်။ စမုန်နက်ပင်ကို ရေခဲသေတ္တာတွင် ထားပါက တစ်ပတ်ခန့်ခံသည်။ 

(၃) စမုန်နက်သည် ပိုးမွှားရောဂါ မကျရောက်ဟု ပြောနိုင်သည်။ ပျံလွှားငှက်မြီးပုံစံရှိသော လိပ်ပြာအနက်လောက်ကောင်သည် ရံဖန်ရံခါတွင် အရွက်ကို စားတတ်သည်။ ထိုလောက်ကောင်များကို လက်နှင့်ကောက်ယူ ဖယ်ရှားရသည်။ 

(၄) မျိုးများ 

အိုရီယွန်(Orion)မျိုးသည် အသက်ရက် ၈၀ရှိပြီး၊ အခြားမျိုးဟောင်များထက် ပို၍ကြီးပြီး အသားထူသော ဥကို ရသည်။ ဇီဖာဖင်နို(Zefa Fino)မျိုးသည် အသက်ရက် ၇၅ ရှိပြီး၊ စောစီးစွာရက်မှည့်သည့် ပွင့်တံထွက်ခဲသော မျိူးဖြစ်သည်။ ပါဖက်ရှင် (Perfection)မျိုးသည် အသက်ရက် ၇၅ ရှိပြီး၊ ဥရောပမျိုးသစ် ဖြစ်သည်။ ဇီဖာဖင်နိုမျိုးထက် ကြီးပြီး အရွက်ညီညာသည်။ 

(၄) မြန်မာ့ဆေးကျမ်းအလို 

စမုန်နက်စေ့သည် သည်းခြေနှင့်ယှဥ်၍ ဖြစ်သော အနာ၊ သလိပ်၊ ဝမ်းကိုက်သောအနာ၊ တစ်ကိုယ်လုံးအေးမြသောအနာ၊ အလွန်ပူသောအနာ၊ ဝမ်းလာသောအနာ၊ ရေငတ်သောအနာ၊ ငန်ဖမ်းသောအနာနှင့် လေကြောင့်ဖြစ်သောအနာတို့ကို နိုင်၏ ။ လေကိုထုတ်စေတတ်၏ ။ (ရှုတော်မူ) 

စမုန်နက်သည်ကား သွေး၊ သည်းခြနှင့် ယှဥ်၍သော်လည်းကောင်း၊ လေသလိပ်၊ ဝမ်းနှင့် ကိုက်ခဲသောအနာကိုလည်းကောင်း၊ ပကာသရလေကိုလည်းကောင်း၊ တစ်ကိုယ်လုံးအေးမြသော်လည်းကောင်း၊ အလွန်ပူသော်လည်းကောင်း၊ ဝမ်းလားသော်လည်းကောင်း၊ ရေငတ်သော်လည်းကောင်း၊ ငန်နာတို့ကိုလည်းကောင်း ချမ်းသာစေတတ်၏။ (ဓာတုရသ) 

ဒေါက်တာချစ် ရေးသားသော  စားဖို့ စိုက်စို့ ဈေးကွက်တိုးချဲ့ဗျို့ အတွဲ(၂) စာအုပ်မှ ထုတ်နုတ် ဖော်ပြပါသည်။

မာလာမြိုင် ကုမ္ပဏီ ကြော်ငြာ

ပြောင်ခင်းမှာ ပေါင်းရှင်းဖို့ ဘူဒိုဇာ လာပြီ ဒိုး... ပြောင်းခင်း စိုက်နေရင်း ပေါင်းခင်းမဖြစ်သွားရအောင် မအပ်စပ်တဲ့ ပေါင်းတွေအကုန်ဒိုးဖို့ "ဘူဒိုဇာ" လာပြီဗျို့။ ပြောင်းခင်းထဲက ပေါင်းတွေကို အမြစ်ပြတ် သုတ်သင်ပေးမယ့် အစွမ်းထက်ထက် ဆေးတစ်လက် ဆိုရင် ပေါင်းမနိုင်ခင် "ပြောင်း" နိုင်ဖို့ ပြောင်းအထူး ရွေးချယ်ပေါင်းသတ်ဆေး "ဘူဒိုဇာ" နဲ့ဆိုရင် ဘယ်ပေါင်းတွေ ခံနိုင်ပါ့မလဲ? အဓိကပေါက်တတ်တဲ့ "မြေဇာ၊ မြက်ယား၊ ဆင်ငို၊ လက်သဲခွ၊ ဝမ်းဘဲစာ၊ လေးခွမြက်၊ ဝက်ကျွတ်၊ တောဟင်းနုနွယ်၊ မှိုချဥ်၊ ဟင်းဂလာ၊ ခွေးသေးပန်း၊ ဗောက်ပင်၊ ဗောက်လောက်ညို၊ ဆေးပုလဲ၊ ပရန္နဝါ၊ မြက်မုန်ညင်း" တို့ကို အမြစ်ပြတ် အထူးနှိမ်နင်းဖို့ "ဘူဒိုဇာ" ရှိရင် စိတ်သာချလိုက် ဦးကြီးတို့ရေ။ ပြောင်းဖူးပင် တစ်လသားမပြည့်မီ ပေါင်းအရွက် (၂-၄) ရွက် ထွက်ချိန်မှာ အချိန်မှန်မှန်နဲ့ မြန်မြန် သုံးထားဖို့ပဲ တိုက်တွန်းလိုက်ချင်တယ်ဗျ။ လက်မနှေးဘဲ အခုပဲ ပြောင်းခင်းထဲကပေါင်းတွေ "ဘူဒိုဇာ" နဲ့ ရှင်းလိုက်ရအောင်။

Read more

Facebook page သို့သွားရန်