အပင်ရောဂါဖြစ်စေသော ဗိုင်းရပ်စ်အကြောင်း သိကောင်းစရာ

အပင်ရောဂါများသည် မှို၊ ဘတ်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်စ်၊ နီမတုတ် စသည့် ရောဂါဖြစ်စေသောသက်ရှိများကြောင့် ဖြစ်ပွားပါတယ်။ အပင်ရောဂါတစ်ခုဖြစ်ပွားရန် ရောဂါဖြစ်စေသော သက်ရှိ၏ အရေအတွက်နှင့် ရောဂါဖြစ်နိုင်စွမ်းအား၊ လက်ခံပင်၏ ခံနိုင်ရည်မဲ့မှု၊ ပတ်ဝန်းကျင်အခြေအနေ၏ အားပေးမှုဟူ၍ အကြောင်းရင်း ၃ ရပ်ပြည့်စုံရန် လိုအပ်ပါသည်။ ၎င်းတို့အနက် တစ်ခုခုမပြည့်စုံပါက အပင်ရောဂါများ မဖြစ်ပွားနိုင်ပေ။

ရောဂါဖြစ်စေသောသက်ရှိများအနက်မှ ဗိုင်းရပ်စ်များသည် ပုံသဏ္ဍန်နှင့် အရွယ်အစားအမျိုးမျိုးရှိပြီး အရွယ်အစားအလွန်သေးငယ်၍ သာမန်မျက်စိဖြင့် မမြင်နိုင်ပါ။ ဗိုင်းရပ်စ်ရောဂါများသည် လျင်မြန်စွာပျံ့ပွားပြီး နှိမ်းနှင်းရန် ဆေးမရှိသောကြောင့် အချိန်မီကြိုတင်မကာကွယ်နိုင်ပါက သီးနှံအထွက်နှုန်းကို ထိခိုက်စေပြီး ဆိုးရွားစွာကျရောက်ပါက အပင်သေသည်အထိ ဖြစ်စေနိုင်ပါသည်။

သီးနှံပင်များသည် ဗိုင်းရပ်စ်များတိုက်ခိုက်ခံရသောအခါ အရွက်များ၊ အညွန့်၊ ပင်စည်နှင့် ပန်းပွင့်များအရောင်ပျက်ခြင်း၊ ပုံသဏ္ဍန်ပျက်ခြင်းတို့ ဖြစ်ပေါ်စေပါသည်။ ဗိုင်းရပ်စ်များသည် ၎င်းတို့ရှင်သန်ကြီးထွားရန်နှင့် မျိုးပွားရန် လက်ခံပင်များလိုအပ်ပါသည်။ ဗိုင်းရပ်စ်များသည် အပင်ဆဲလ်ထဲ့သို့ plasmodesmata ကိုဖြတ်၍ ဝင်ရောက်ပြီး အခြားသောအပင်အစိတ်အပိုင်းများသို့ အစာရေကြောမှတဆင့် ဝင်ရောက်ပါတယ်။ ၎င်းတို့သည် အလွန်သေးငယ်သော အပင်ရောဂါဖြစ်စေသော သက်ရှိများဖြစ်ပြီး protein coat နှင့် nucleic acid ဖြင့်ဖွဲ့စည်းထားပြီး ၎င်းသည် အပင်ဆဲလ်ထဲသို့ ဝင်ရောက်သောအခါ ၎င်း၏ protein coat ကို ချွေချပြီး မျိုးပွားပါတယ်။ ဗိုင်းရပ်စ်များသည် ၎င်းတို့ကိုယ်တိုင် တစ်နေရာမှ တစ်နေရာသို့ မကူးပြောင်းနိုင်ဘဲ လူအပါအဝင် ၎င်းတို့ကို သယ်ဆောင်ပေးသော အင်းဆက်များမှတဆင့် လက်ခံပင်တစ်ပင်မှ တစ်ပင်သို့ ပျံ့နှံ့ကြပါတယ်။ အပင်ဆဲလ်များသည် ခိုင်မာတောင့်တင်သော ဆဲလ်နံရံများဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသောကြောင့် ဗိုင်းရပ်စ်များသည် အပင်ဆဲလ်နံရံကို အလွယ်တကူ မထိုးဖောက်နိုင်သဖြင့် စုပ်စားပိုးများဖြစ်သော ပျပိုး၊ ယင်ဖြူ၊ လှေး၊ ဖြုတ်ပိုးများနှင့် နီမတုတ်၊ မွှားများမှတဆင့် ပျံ့ပွားပါတယ်။ ထို့ပြင် ဗိုင်းရပ်စ်ကျရောက်သောမျိုးစေ့၊ ကိုင်းကူးခြင်း၊ လေ၊ မိုးရေစက်များ၊ ဝတ်မှုန်ကူးခြင်း၊ အပင်ရည်များမှတစ်ဆင့် ပျံ့နှံ့နိုင်ပါတယ်။ အပင်ဗိုင်းရပ်စ်များသည် သီးနှံပင်ကို မသေစေနိုင်သော်လည်း သီးနှံအထွက်နှုန်း၊ အရည်အသွေး၊ ဈေးကွက်ဝင်မှုကို ထိခိုက်စေနိုင်ပါတယ်။

ဗိုင်းရပ်စ်ကျရောက်မှု လက္ခဏာများ

အပင်ဗိုင်းရပ်စ်ရောဂါများသည် ပတ်ဝန်းကျင်အပူချိန်ကိုလိုက်၍ ပြောင်းလဲခြင်း၊ တချို့လက္ခဏာများမှာ မထင်ရှားခြင်းကြောင့် ရောဂါကျရောက်သည်ကို သတိမပြုမိဘဲ စိုက်ခင်းတစ်ခင်းလုံးသို့ လျင်မြန်စွာပျံ့နှံ့နိုင်သဖြင့် ကြောက်စရာကောင်းလှပါသည်။ ဗိုင်းရပ်စ်ကျရောက်မှုလက္ခဏာများမှာ ကျရောက်သော ဗိုင်းရပ်စ်အမျိုးအစား၊ အပင်အမျိုးအစားပေါ်မူတည်၍ ကွဲပြားပါတယ်။

အရွက်များတွင်တွေ့ရသော လက္ခဏာများမှာ အရွက်များ ရောင်မညီကွက်ကြားဖြစ်ခြင်း(moasic)၊ အရွက်များ စိမ်းဝါရောင်ပြောင်းခြင်း(chlorosis)၊ ဆဲလ်သေကွက်များ ဖြစ်ပေါ်ခြင်း(necrosis)၊ အရွက်ဝါခြင်း၊ ရွက်ကြောများပျောက်ခြင်း၊ အရွက်တွန့်လိပ်ခြင်းတို့ဖြစ်ပါတယ်။

ပန်းပွင့်များတွင် တွေ့ရသောလက္ခဏာများမှာ ပန်းပွင့်ပုံသဏ္ဍန်ပျက်ခြင်း၊ အရောင်ပြောင်းခြင်းတို့ဖြစ်သည်။

သစ်သီးနှင့် ဟင်းသီးဟင်းရွက်များတွင် တွေ့ရသော လက္ခဏာများမှာ အရောင်မညီကွက်ကြားဖြစ်ခြင်း၊ အပင်ကြီးထွားမှုရပ်တန့်ခြင်း၊ အရောင်ပျက်ခြင်း၊ ပုံသဏ္ဍန်ပျက်ခြင်း။ ပင်စည်များတွင် ပင်စည်ကွဲခြင်း၊ အဖုအကြိတ်များဖြစ်ခြင်းတို့ ဖြစ်ပေါ်စေပါသည်။

ဗိုင်းရပ်စ်ရောဂါကာကွယ်ထိန်းချုပ်ခြင်း

- သီးနှံပင်များသည် ကျန်းမာသန်စွမ်းပါက ဗိုင်းရပ်စ်ကို ခံနိုင်ရည်ရှိသောကြောင့် အာဟာရဓာတ်များ ပြည့်ဝစွာကျွေးရန်လိုအပ်ပါသည်။

- ဗိုင်းရပ်စ်ရောဂါကင်းစင်သော မျိုးစေ့များ၊ အပင်အစိတ်အပိုင်းများကို ရွေးချယ်စိုက်ပျိုးပါ။

- ပိုးပြေးစေသော ထောင်ချောက်သီးနှံ (ဥပမာ-ချစ်တီးပန်း) များကို စိုက်ပျိုးပါ။

- ပေါင်းပင်များသည် ဗိုင်းရပ်စ်ရောဂါဖြစ်စေသာ ဗိုင်းရပ်စ်များ၏လက်ခံပင်အဖြစ် လုပ်ဆောင်ပေးသောကြောင့် ပေါင်းရှင်းပေးပါ။

- ခံနိုင်ရည်ရှိသောမျိုးများကို ရွေးချယ်စိုက်ပျိုးပါ။

- ဗိုင်းရပ်စ်များကို သယ်ဆောင်ပေးသော ပျ၊ လှေး၊ ယင်ဖြူ စသော အင်းဆက်များကို စိုက်ခင်းအတွင်း တွေ့ရှိပါက ကြိုတင်ကာကွယ်ပါ။

- ဗိုင်းရပ်စ်များသည် လယ်ယာသုံး ပစ္စည်းများမှတစ်ဆင့် ပြန့်ပွားနိုင်သောကြောင့် တခြားစိုက်ခင်းတွင် အသုံးမပြုခင် သန့်ရှင်းအောင် ဆေးကြောပေးပါ။

Reference by

https://www.bighaat.com/blogs/kb/viral-diseases-in-plants-and-its-control

https://www.apsnet.org/edcenter/disandpath/viral/introduction/Pages/PlantViruses.aspx

https://www.rhs.org.uk/advice/profile?PID=188

https://ausveg.com.au/biosecurity-agrichemical/crop-protection/overview-pests-diseases-disorders/viral-diseases/

ဗွေဆော်ဦး ကြော်ငြာ

ကိုယ်မွေးထားတဲ့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ မြန်မြန်ကြီး၊ များများရှင်စေချင်တယ်ဆိုရင်... အားဆေးကောင်းလေးတွေ ရှိနေပါတယ်ရှင့်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ အားရှိသန်မာထွားကျိုင်းသွားစေမဲ့ Aqua Calcium, Aqua Booster, Aqua Mix ဆိုတဲ့ ဆေးလေးတွေပါနော်.. Aqua Calcium ဆိုတာက.. နာမည်နဲ့လိုက်အောင်ပဲ ငါး၊ ပုစွန်တွေအတွက်လိုအပ်တဲ့ ကယ်လ်ဆီယမ်များ ခဲပျစ်ပါဝင်နေတဲ့ အရည်မျိုးဖြစ်ပြီး ဗီတာမင်စီလည်း ပါဝင်ပါတယ်ရှင့်..။ ဒါလေးထည့်ပေးလိုက်ရင် ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကြီးထွားနှုန်း၊ အရွယ်အစားနဲ့ အသက်ရှင်နှုန်းတို့ကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ကန်ထဲမှာလည်း နိုက်ထရိတ်များလျော့ကျအောင် ဆောင်ရွက်ပေးမှာပါနော်..။ Aqua Booster ဆိုတာကတော့… ဘတ်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်၊ ပရိုတိုဇိုအာတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို ခံနိုင်ရည်ပိုရှိစေမဲ့ အရေးပါတဲ့ ဇီဝကမ္မဆိုင်ရာ အာဟာရအားတိုးဆေးမျိုးပါ။ သူ့မှာက သြဂဲနစ်အက်စစ်အမျိုးမျိုး၊ glycan နဲ့ အမိုင်နိုအက်ဆစ်များ ပေါင်းစပ်ပါဝင်နေလို့ ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကျန်းမာရေးကော ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်ကိုကော ကူညီထောက်ပံ့ပေးနိုင်ပါတယ်ရှင့်။ ဒါ့အပြင် အာဟာရစုပ်ယူနိုင်စွမ်းမြင့်စေပြီး အစာခြေအင်ဇိုင်းများကို လှုံ့ဆော်ပေးသလို ဘက်တီးရီးယားဒဏ်ကို လည်း ခံနိုင်ရည်ရှိစေလို့ ကြီးထွားနှုန်းနဲ့ ရှင်သန်နှုန်း မြင့်တက်စေမှာပါနော်။ နောက်တစ်ခု... Aqua Mix ကကောဆိုရင်တော့.. သူက ကယ်ဆီယမ်၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်နှင့် ပိုတက်ဆီယမ် ပါဝင်တဲ့ အရောအ‌နှောဖြစ်လို့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေရဲ့ အသက်ရှင် နှုန်းကို တိုးမြင့်စေပြီး အစာခြေစနစ်ကိုလည်း တိုးတက်စေပါတယ်။ ပြီးတော့ ကြွက်သားများ ကျုံ့ခြင်းတင်းခြင်းများကိုလျော့စေကာ အရေခွံလဲနှုန်းမြင့်စေပြီး အခွံများကို ပိုမာကြော လာစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါတင်ပဲလားဆိုတော့...မဟုတ်သေးဘူး...ကြီးထွားနှုန်းလည်း ပိုကောင်းလာပြီး ဖမ်းဆီးချိန်မှာ အသွေးအရောင် လည်း ပိုလှနေစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်ရှင့်။ ဆိုတော့ ဒါလေးတွေကို သုံးပေးမယ်ဆိုရင်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ ရှင်သန်ကြီးထွားနှုန်းမြင့်မားလာနိုင်တာဆိုတော့... ဝင်ငွေပိုတိုးလာမယ်ဆိုတာက ပြောနေစရာတောင် လိုမှာမဟုတ်ပါဘူးနော်.. ဒါလေးတွေလိုချင်တယ်ဆိုရင်တော့ ‘ဗွေဆော်ဦး’ မှာ ရနေပါပြီရှင့်...