ကျွဲ၊ နွား၊ သိုး၊ ဆိတ်များတွင် ဖြစ်တတ်တဲ့ အကျိတ်နာရောဂါ

ကျွဲ၊ နွား၊ သိုး၊ ဆိတ်တွေမှာ အဖု၊ အကျိတ်တွေ ဖြစ်ပေါ်စေတဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်ရောဂါ ၃ ခုအကြောင်း တင်ပြလိုပါတယ်။ 

ရောဂါပိုး

ရောဂါသုံးမျိုးစလုံးဟာ ဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့်ဖြစ်ပွားတဲ့ ရောဂါတွေဖြစ်ပြီး Capripoxvirus (CPPV) လို့ခေါ်တဲ့ တူညီတဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်အုပ်စုထဲက ဆင်းသက်လာတဲ့ မတူညီတဲ့ ဗိုင်းရပ်စ် ၃ မျိုးကြောင့် ဖြစ်ပွားရတာပါ။ 

လူသိအများဆုံးက ကျွဲ၊ နွား တွေမှာအတွေ့ရများလာတဲ့ အကျိတ်နာရောဂါ (Lumpy Skin Disease - LSD) ပါ။ Lumpy skin disease virus (LSDV) ကြောင့် ဖြစ်ပွားပါတယ်။ 

အလားတူ သိုးတွေမှာ အကျိတ်နာဖြစ်စေတဲ့ ရောဂါကိုတော့ သိုးကျောက်ရောဂါ (Sheep pox - SP) လို့ခေါ်ပြီး၊ Sheeppox virus (SPPV) ကြောင့် ဖြစ်ပွားပါတယ်။ 

ဆိတ်တွေမှာ အကျိတ်နာဖြစ်စေတဲ့ရောဂါကိုတော့ ဆိတ်ကျောက်ရောဂါ (Goat pox - GP) လို့ခေါ်ပြီး Goatpox virus (GTPV) လို့ ခေါ်ပါတယ်။ 

CPPV ဗိုင်းရပ်စ် ၃ မျိုးစလုံးဟာ စားမြုံပြန်သတ္တဝါတွေမှာသာ ကူးစက်ဖြစ်ပွားပြီး လူကိုကူးစက်ခြင်း လုံးဝမရှိပါဘူး။ 

ဗိုင်းရပ်စ် ၃ မျိုးထဲမှာ LSDV ဟာ ကျွဲနဲ့ နွားမှာပဲ ရောဂါဖြစ်ပွားစေပါတယ်။ 

SPPV နဲ့ GTPV ဗိုင်းရပ်စ် နှစ်မျိုးကတော့ သိုး နဲ့ ဆိတ် နှစ်မျိုးစလုံးမှာ တွေ့ရနိုင်ပါတယ်။ 

ရောဂါလက္ခဏာ

CPPV ဗိုင်းရပ်စ် ၃ မျိုးစလုံးဟာ တိရစ္ဆာန်တွေရဲ့ အရေပြားပေါ်မှာ အဖု၊ အကျိတ်တွေ ဖြစ်ပေါ်စေပါတယ်။ အကျိတ်တွေဟာ အချင်း ၂ - ၅ စင်တီမီတာ လောက်အထိ ကြီးမားပါတယ်။ အရေပြားမှာသာမက ခန္ဓာကိုယ်အတွင်းပိုင်း နံရံတွေမှာလည်း အကျိတ်ဖုတွေ၊ အနာတွေ ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ပါတယ်။ 

ကိုယ်အလေးချိန် ကျဆင်းခြင်း၊ နို့ထုတ်လုပ်မှု ကျဆင်းခြင်း၊ ဖျားနာခြင်း၊ မှိုင်တွေခြင်း၊ မျက်လုံးနဲ့ နှာခေါင်းကနေ အရည်တွေ ကျဆင်းခြင်း၊ သွားရည်ကျခြင်း၊ အချို့ ခန္ဓာကိုယ်အစိတ်အပိုင်းတွေမှာ အရည်စုပြီး ရေဖျဉ်းစွဲခြင်း၊ ခြေထောက်နာခြင်း၊ သေဆုံးခြင်းတွေ ဖြစ်ပေါ်တတ်ပါတယ်။ 

SP နဲ့ GP ဟာ သိုး၊ ဆိတ်တွေမှာ ရောဂါဖြစ်နှုန်း ၂၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက်ရှိပြီး၊ ဖြစ်တဲ့ကောင်ရေစုစုပေါင်းရဲ့ ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းအထိ သေဆုံးနိုင်ချေ ရှိပါတယ်။ 

LSD ကတော့ ရောဂါဖြစ်နှုန်း ၉ - ၂၆ ရာခိုင်နှုန်းခန့် ရှိပြီး သေဆုံးနှုန်းက ၀.၅ - ၂ ရာခိုင်နှုန်း ခန့် ရှိပါတယ်။ 

ကူးစက်ဖြစ်ပွားနှုန်းနဲ့ သေနှုန်းနည်းတယ်ဆိုပေမယ့် စီးပွားရေးအရ ထိခိုက်မှုကတော့ ကြီးမားပါတယ်။ သေဆုံးမှုအပြင် နို့၊ အသား၊ မျိုး ထုတ်လုပ်မှုတွေ ကျဆင်းသွားခြင်း၊ ဆေးကုသရခြင်း၊ ကြိုတင်ကာကွယ်ရခြင်း၊ ကုန်သွယ်ရေး အတားအဆီးဖြစ်ခြင်းတွေကြောင့် ဆုံးရှုံးနစ်နာမှု ကြီးပါတယ်။ ရောဂါဖြစ်ပြီး မသေဘဲ ရှင်ကျန်ခဲ့မယ်ဆိုရင်လည်း တိရစ္ဆာန်တွေရဲ့ အသား၊ သားရေ၊ သိုးမွေးတွေရဲ့ အရည်အသွေး ကျဆင်းပြီး ရောင်းတန်းမဝင်တော့ပါဘူး။ 

ကူးစက်ပုံ 

ဒီရောဂါတွေရဲ့ ကူးစက်ပုံ လမ်းကြောင်းတွေကို ပြည့်ပြည့်စုံစုံ မသိရှိရသေးပါဘူး။ LSD ကတော့ သွေးစုပ်တဲ့ အင်းဆက်တွေ (ယင်ကောင်စသည်) ကနေတဆင့် ရောဂါကူးစက်နိုင်ကြောင်း တွေ့ရှိထားကြပြီး ဖြစ်ပါတယ်။  ဒါကြောင့် ခြင်၊ ယင်ပေါတဲ့ ‌ကာလမှာ ရောဂါကို ပိုတွေ့ရလေ့ရှိပါတယ်။ 

နောက်တစ်ပိုင်းမှာ ကုသနည်းနဲ့ ကြိုတင်ကာကွယ်နည်းကို ပြောပြပေးသွားပါ့မယ်။

ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ဟုထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။ 

မာလာမြိုင် ကုမ္ပဏီ ကြော်ငြာ

ပြောင်ခင်းမှာ ပေါင်းရှင်းဖို့ ဘူဒိုဇာ လာပြီ ဒိုး... ပြောင်းခင်း စိုက်နေရင်း ပေါင်းခင်းမဖြစ်သွားရအောင် မအပ်စပ်တဲ့ ပေါင်းတွေအကုန်ဒိုးဖို့ "ဘူဒိုဇာ" လာပြီဗျို့။ ပြောင်းခင်းထဲက ပေါင်းတွေကို အမြစ်ပြတ် သုတ်သင်ပေးမယ့် အစွမ်းထက်ထက် ဆေးတစ်လက် ဆိုရင် ပေါင်းမနိုင်ခင် "ပြောင်း" နိုင်ဖို့ ပြောင်းအထူး ရွေးချယ်ပေါင်းသတ်ဆေး "ဘူဒိုဇာ" နဲ့ဆိုရင် ဘယ်ပေါင်းတွေ ခံနိုင်ပါ့မလဲ? အဓိကပေါက်တတ်တဲ့ "မြေဇာ၊ မြက်ယား၊ ဆင်ငို၊ လက်သဲခွ၊ ဝမ်းဘဲစာ၊ လေးခွမြက်၊ ဝက်ကျွတ်၊ တောဟင်းနုနွယ်၊ မှိုချဥ်၊ ဟင်းဂလာ၊ ခွေးသေးပန်း၊ ဗောက်ပင်၊ ဗောက်လောက်ညို၊ ဆေးပုလဲ၊ ပရန္နဝါ၊ မြက်မုန်ညင်း" တို့ကို အမြစ်ပြတ် အထူးနှိမ်နင်းဖို့ "ဘူဒိုဇာ" ရှိရင် စိတ်သာချလိုက် ဦးကြီးတို့ရေ။ ပြောင်းဖူးပင် တစ်လသားမပြည့်မီ ပေါင်းအရွက် (၂-၄) ရွက် ထွက်ချိန်မှာ အချိန်မှန်မှန်နဲ့ မြန်မြန် သုံးထားဖို့ပဲ တိုက်တွန်းလိုက်ချင်တယ်ဗျ။ လက်မနှေးဘဲ အခုပဲ ပြောင်းခင်းထဲကပေါင်းတွေ "ဘူဒိုဇာ" နဲ့ ရှင်းလိုက်ရအောင်။

Read more

Facebook page သို့သွားရန်