ဝန်းကျင်မပျက် ထွန်ယက်စိုက်ပျိုးနည်းစနစ်ကနေ ရရှိနိုင်မည့်အကျိုးကျေးဇူးများ (အပိုင်း - ၁)

ဂေဟဗေဒစနစ်သည် အလွန့်အလွန်ရှုပ်ထွေးပြီး ကျွန်ုပ်တို့လူသားတို့ကြောင့် ကမ္ဘာမြေကြီး ပေါ်မှာရှိသော မြေအသုံးချမှုများ၊ စိုက်ပျိုးရေးကိရိယာများ၊ ရာသီဥတုနှင့် လေထုအရည်အသွေး စသည်ဖြင့် အရင်းအမြစ်များ အမြဲပြောင်းလဲလျက်ရှိသည်။ ကျွန်ုပ်တို့ကမ္ဘာမြေကြီးသည် ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှုကြောင့် စိန်ခေါ်မှုများစွာကို ရင်ဆိုင်နေရသည်။ ၎င်းထဲတွင် အဓိကအားဖြင့် မိုးရေသောက်ဧရိယာနှင့် မိုးခေါင်ရေရှားဒေသများတွင် စိုက်ပျိုးရေရှားပါးမှုကြောင့် အစားအစာ တိုးမြင့်ထုတ်လုပ်မှုအတွက် ကြီးမားသော စိန်ခေါ်မှုကို ရင်ဆိုင်နေရသည်။

ရေရှားပါးမှုနှင့်အတူ သက်ရှိအကြောင်းတရားများ (biotic factors; e.g., pest and disease) နှင့် သက်မဲ့အကြောင်း တရားများ (abiotic factors; e.g., temperature, water, light) ပြောင်းလဲမှုကြောင့် စီးပွားရေး ဆုံးရှုံးမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ ဥပမာ-ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကြောင့် ပေါင်းပေါက်ရောက်မှုပုံစံ ပြောင်းလဲသွားပြီး အစိုဓာတ်၊ အလင်းရောင်နှင့် အာဟာရဓာတ်ကို သီးနှံပင်နှင့် ယှဉ်ပြိုင်ရယူသောကြောင့် သီးနှံ၏အထွက်နှုန်းကို ထိခိုက်စေသည်။ ထို့အပြင် မိုးများပြီး ရေလွှမ်းမိုးမှုများသည်လည်း သီးနှံပင်ကို မကြာခဏဖျက်ဆီးတတ်သော သက်မဲ့အကြောင်းတရားများဖြစ်သည်။ ရာသီဥတု‌ ပြောင်းလဲမှုကြောင့် ယခင်ကျရောက်တတ်သော ဖျက်ပိုးများတွင် ဘဝစက်ဝန်းများပြောင်းလဲပြီး သီးနှံထုတ်လုပ်မှုကို ဆိုးရွားစွာထိခိုက်စေသည်။ 

ကမ္ဘာ့လေထုထဲမှာရှိသော ဓာတ်ငွေ့များသည် စိမ့်ဝင်ပျံ့နှံ့ခြင်းသဘောဖြင့် အပင်အုပ်ဆိုင်းမှုစနစ် (plant canopy system) အတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပြီး အပင်ပတ်ဝန်းကျင်ရှိ အပူချိန် (temperature)၊ အပူစွမ်းအင် (heat)နှင့် လေထု (wind) အပေါ်တွင် ပြောင်းလဲမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ ၎င်းဓာတ်ငွေ့များသည် အပင်၏ လေရှုပေါက် သို့မဟုတ် အမြစ်စနစ်အားဖြင့် အပင်အတွင်းသို့ ဝင်ရောက်သွားသည်။ သီးနှံပင်မှ အပင်အတွင်းသို့ ဝင်ရောက်လာသော ဓာတ်ငွေ့များကို တုံ့ပြန်မှုသည် ၎င်းတို့၏ ထိတွေ့မှုကြာချိန်နှင့် သီးနှံ၏ အလေ့အထပေါ်မှာ မူတည်သည်။ ထိတွေ့မှုကြာလျှင် အပင်အရွက်များ ဆိုးဆိုးရွားရွားထိခိုက်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။ ဓာတ်ငွေ့ပမာဏအနည်းငယ်ဖြစ်သော်လည်း ကြာကြာထိတွေ့မှုဖြစ်ပါက အပင်၏ ဇီဝကမ္မစနစ် ပြောင်းလဲမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေပြီး အရွယ်မတိုင်ခင် အိုမင်းရင့်ရော်ခြင်း၊ အပင်ဆဲလ်များသေဆုံးခြင်းနှင့် သီးနှံအထွက်နှုန်းထိခိုက်မှုတို့ကို ဖြစ်ပေါ်စေပါသည်။ ၎င်းအထဲတွင် အိုဇုမ်းဓာတ်ငွေ့သည် စပါး၊ ပြောင်း၊ မတ်ပဲ၊ ဂျုံနှင့် ဝါသီးနှံကဲ့သို့သော သီးနှံပင်များတွင် ကာဗွန်အသုံးချမှုပြောင်းလဲခြင်း၊ အစာချက်လုပ်မှုလျော့နည်းခြင်းနှင့် အရွက်များပိုမိုရင့်ရော်လျက် အထွက်နှုန်းကို ထိခိုက်စေသည်။ လေထုထဲတွင် ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်မြင့်မားခြင်းတွင် စီ-၃ အစာချက်လုပ်မှုစနစ်ရှိသော အပင်များ တွင် အထွက်နှုန်းတိုးမြင့်သော်လည်း သီးနှံအရည်အသွေးပိုင်းဆိုင်ရာ လျော့နည်းခြင်းတို့ကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ 

ကမ္ဘာ့လေထုထဲမှာရှိသော ဓာတ်ငွေ့များသည် အခြားအကြောင်းအရာ (အစိုဓာတ်၊ အပူစွမ်းအင်၊ ပိုးသတ်ဆေးအသုံးပြုမှု၊ ဆားပေါက်မှု၊ အပင်ရောဂါနှင့် ဖျက်ပိုးများ) များနှင့် ပူးတွဲ၍ အပင်များတွင် သက်ရောက်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ ဥပမာ- အိုဇုမ်းဓာတ်ငွေ့ပမာဏများခြင်း (ozone stress) ကြောင့် အပင်ရှင်သန်မှုလျော့နည်းခြင်း (lower viability) သည် အပင်ရောဂါအမျိုးမျိုးသို့ ခံနိုင်ရည်စွမ်းအားကို လျော့ကျ (more vulnerable to various pathogens) စေသည်။ 

တောင်သူသမားရိုးကျစိုက်ပျိုးနည်းစနစ်ဖြစ်သည့် မြေကြီးကို မှုန့်ညက်အောင်ပြုပြင်နည်းစနစ်တွင် ၎င်းစနစ်ကြောင့် မြေကြီး၏ ထုထည်နှင့် တည်ဆောက်ပုံကို ပျက်ပြားစေပြီး အကျိုးဆက်အားဖြင့် မြေကြီး၏ ရေထိန်းသိမ်းမှုစွမ်းအားကို လျော့ကျစေသည်။ ဤနည်းလမ်းကို ရေရှည်အသုံးပြုပါက မြေကြီးအတွင်းမှာရှိသော သဘာဝမြေဆွေး (soil organic matter) ပမာဏကို လျော့ကျစေပြီး ရေနှင့်လေတိုက်စားခြင်းကြောင့် မြေဆီလွှာပျက်ဆီးပြီး အထွက်နှုန်းကို လျော့နည်းထိခိုက်စေသည်။ 

သီးနှံဆက်တိုက်စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ခြင်း (Intensive Cropping Pattern) ကြောင့် မြေဆီဩဇာ တနေ့တခြားခမ်းခြောက်လာပြီး အထွက်နှုန်းတိုးမြင့်မှုအတွက် ဓာတ်မြေဩဇာနှင့် အခြားဓာတုဆေးဝါးများကို မှီတင်းလာရသည်။ အကျိုးဆက်အားဖြင့် ပတ်ဝန်းကျင်ထိခိုက်ပျက်ဆီးမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေပြီး အကျိုးစီးပွားကိုလည်း ပျက်ဆီးဆုံးရှုံးစေသည်။ သီးလှည့်စိုက်ပျိုးခြင်းနှင့် မြေဖုံးသီးနှံစိုက်ပျိုးခြင်းတို့သည် မြေဆီဩဇာ ပျက်ဆီးခြင်းအတွက် ပြန်လည်မွမ်းမံပေးသော မရှိမဖြစ် လိုအပ်သည့် စိုက်ပျိုးနည်းစနစ် ဖြစ်သည်။

သဘာဝဝန်းကျင်မပျက်ထွန်ယက်စိုက်ပျိုးခြင်း (conservation tillage) သည် မြေကြီးကို ရေ၊ လေတိုက်စားခြင်းမှ ကာကွယ်ပေးနိုင်ပြီး ရေထိန်းသိမ်းနိုင်စွမ်းအားဆုံးရှုံးမှုကိုလျော့နည်းစေသည်။

ပတ်ဝန်းကျင်မပျက်ထွန်ယက်စိုက်ပျိုးခြင်းသည် မြေကြီးအတွင်းတွင်ရှိသော အကျိုးပြုအဏုဇီဝ (မှို၊ ဘက်တီးရီးယားနှင့် အင်းဆက်) များအတွက် သင့်တော်သောပတ်ဝန်းကျင်ကို ထောက်ပံ့ပေးပြီး အဏုဇီဝအရေအတွက်ကို တိုးပွားများပြားလာစေသည်။ ၎င်းအဏုဇီဝများသည် မြေဖုံးသီးနှံများကို မြန်မြန်ဆွေးမြည့်စေပြီး မြေကြီးအတွင်း သဘာဝမြေဆွေးနှင့် မြေဆီဩဇာတိုးမြင့်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ သုတေသနတွေ့ရှိချက်များက မြေဖုံးသီးနှံအသုံးပြုခြင်းသည် (၁၀) နှစ်ကြာတိုင်း မြေကြီး၏ သဘာဝမြေဆွေးကို (၁) ရာခိုင်နှုန်းနီးပါးတိုးမြင့်စေကြောင်း လေ့လာသိရှိရသည်။ ဝန်းကျင်မပျက် ထွန်ယက်စိုက်ပျိုးနည်း စနစ်သည် ဒေသတစ်ခုနှင့်တစ်ခု မတူညီပဲ ကွဲပြားခြားနားနိုင်သည်။ ရေရှည် စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ် နိုင်ပြီး မြေဆီဩဇာမပျက်ဆီး မခမ်းခြောက်စေရန် ဝန်းကျင်မပျက်စိုက်ပျိုး နည်းစနစ်ကို မဖြစ်မနေ ကျင့်သုံးရန်လိုအပ်ပါသည်။ ဝန်းကျင်မပျက်စိုက်ပျိုးနည်းစနစ်တွင် မြေကြီး ကို အတတ်နိုင်ဆုံး ထယ်ထိုး၊ ထွန်ယက်မှုကို နည်းနိုင်သမျှနည်းအောင် ဆောင်ရွက်ပေးရမည်။ မြေဖုံးသီးနှံ (သစ်ရွက်စိမ်းမြေဩဇာ သို့မဟုတ် သီးနှံပင်ကြွင်းပင်ကျန်) များကို အသုံးပြုပေးရမည်။ သီးနှံ တစ်မျိုးတည်းဆက်တိုက်စိုက်ပျိုးခြင်းကို ရှောင်ကျဉ်ပြီး တတ်နိုင်သမျှ သီးလှည့်စနစ်ကို ကျင့်သုံးပေးရမည်။ နေရာဒေသ၊ အချိန်အခါအလိုက် အပင်လိုအပ်ချက်ပေါ် မူတည်၍ မြေဆီဩဇာကောင်းမွန်စေရန် ထိန်းသိမ်းလုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက် ပေးရမည် ဖြစ်ပါသည်။ 

ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ဟုထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။

မာလာမြိုင် ကုမ္ပဏီ ကြော်ငြာ

ပြောင်ခင်းမှာ ပေါင်းရှင်းဖို့ ဘူဒိုဇာ လာပြီ ဒိုး... ပြောင်းခင်း စိုက်နေရင်း ပေါင်းခင်းမဖြစ်သွားရအောင် မအပ်စပ်တဲ့ ပေါင်းတွေအကုန်ဒိုးဖို့ "ဘူဒိုဇာ" လာပြီဗျို့။ ပြောင်းခင်းထဲက ပေါင်းတွေကို အမြစ်ပြတ် သုတ်သင်ပေးမယ့် အစွမ်းထက်ထက် ဆေးတစ်လက် ဆိုရင် ပေါင်းမနိုင်ခင် "ပြောင်း" နိုင်ဖို့ ပြောင်းအထူး ရွေးချယ်ပေါင်းသတ်ဆေး "ဘူဒိုဇာ" နဲ့ဆိုရင် ဘယ်ပေါင်းတွေ ခံနိုင်ပါ့မလဲ? အဓိကပေါက်တတ်တဲ့ "မြေဇာ၊ မြက်ယား၊ ဆင်ငို၊ လက်သဲခွ၊ ဝမ်းဘဲစာ၊ လေးခွမြက်၊ ဝက်ကျွတ်၊ တောဟင်းနုနွယ်၊ မှိုချဥ်၊ ဟင်းဂလာ၊ ခွေးသေးပန်း၊ ဗောက်ပင်၊ ဗောက်လောက်ညို၊ ဆေးပုလဲ၊ ပရန္နဝါ၊ မြက်မုန်ညင်း" တို့ကို အမြစ်ပြတ် အထူးနှိမ်နင်းဖို့ "ဘူဒိုဇာ" ရှိရင် စိတ်သာချလိုက် ဦးကြီးတို့ရေ။ ပြောင်းဖူးပင် တစ်လသားမပြည့်မီ ပေါင်းအရွက် (၂-၄) ရွက် ထွက်ချိန်မှာ အချိန်မှန်မှန်နဲ့ မြန်မြန် သုံးထားဖို့ပဲ တိုက်တွန်းလိုက်ချင်တယ်ဗျ။ လက်မနှေးဘဲ အခုပဲ ပြောင်းခင်းထဲကပေါင်းတွေ "ဘူဒိုဇာ" နဲ့ ရှင်းလိုက်ရအောင်။

Read more

Facebook page သို့သွားရန်