စပါးပင်စည်ပုပ်ရောဂါ

စပါးပင်စည်ပုပ်ရောဂါသည် Sclerotium oryzae ဟုခေါ်သော မှိုကြောင့်ဖြစ်သည်။ ဤရောဂါသည် စပါးပင်ပေါ်တွင် အနာပြောက်ဖြစ်ပေါ်ခြင်း၊ ဆန်ဖြူများဖြစ်ပေါ်ခြင်းနှင့် အဆန်မပြည့်ခြင်းများကို ဖြစ်စေသည်။

ဖြစ်ပွားသည့်အကြောင်းရင်းနှင့် ဖြစ်ပွားသည့်နေရာ

ရောဂါဖြစ်မှို၏ အပင်ကို ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်နိုင်သည့် အင်္ဂါဖြစ်သော စကယ်(လ)ရိုရှားအလုံးလေးများကို မြေကြီးအပေါ်ယံအလွှာ၌ တွေ့ရသည်။ ၎င်းတို့သည် လေသွေ့ခြောက်နေသောမြေကြီးအတွင်း၊ စိုထိုင်းနေသောမြေကြီးအတွင်းနှင့် ရေပိုက်မှကျသော ရေထဲတွင် အသက်ရှင်သန်နိုင်သည်။ မြေကြီးတွင်မြုပ်နေသော ကောက်ရိုးထဲတွင်လည်း အသက်ရှင်သန်နိုင်သည်။ သွင်းရေနှင့် မျောပါလာသော စကယ်(လ)ရိုရှားများသည် စပါးပင်များကိုတိုက်ခိုက်နိုင်သည်။ အပင်ယိုင်လဲခြင်းကြောင့် (သို့မဟုတ်) အင်းဆက်ထိုးဖေါက်စားသောက်ခြင်းကြောင့် အပင်ပေါ်တွင် ဒါဏ်ရာရှိနေပါက ရောဂါကျရောက်မှုနှုန်း မြင့်မားသည်။ စပါးနှံတွင်ရှိသော အစိုဓါတ်နှင့် ထည့်သွင်းသော နိုက်ထရိုဂျင်ဓါတ်မြေသြဇာတို့သည် ရောဂါတိုးတက်ဖြစ်ပေါ်မှုကို လွှမ်းမိုးသည်။

ရောဂါအမျိုးအမည်ခွဲခြားဖေါ်ထုတ်ခြင်း / လက်ခံပင်ပြလက္ခဏာ

• အပြင်ရွက်ဖုံးပေါ်တွင် ပုံသဏ္ဍန်မမှန်သော အမဲရောင် အနာပြောက်များကို ရေမျက်နှာပြင်နှင့်နီးသည့်နေရာ၌ တွေ့ရသည်။

• ရောဂါရင့်လာသည်နှင့်အမျှ အနာပြောက်များ ကျယ်ပြန့်လာသည်။

• ရောဂါကျနေသော စပါးပင်စည်ထဲတွင် သေးငယ်သောအဖြူရောင်နှင့် အမဲရောင်စကယ်(လ)ရိုရှားများစွာနှင့် မှိုမျှင်များကိုတွေ့ရသည်။

• ပင်စည်နှင့် ရွက်ဖုံးပုပ်ဆွေးပြီး ရောဂါကျစပါးပင်များသည် ယိုင်လဲခြင်း၊ အနှံများတွင်အဆန်မပြည့်ခြင်းနှင့် ဆန်ဖြူဖြစ်ခြင်းများကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။

• ရောဂါပြင်းထန်စွာကျလျှင် ပင်ပွားများသေဆုံးနိုင်သည်။

ရောဂါ၏ အရေးကြီးမှု

စပါးခင်းတွင် ဤရောဂါကို အနှံထွက်ချိန်နှင့် အဆန်တည်စအချိန်များတွင် တွေ့နှိုင်သည်။ ၎င်းသည် နိုင်ငံများစွာတွင် ကြီးမားသောဆုံးရှုံးမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ ဥပမာ - ဂျပန်နိုင်ငံတွင် စပါးစိုက်ဧရိယာ ဟက်တာပေါင်း ၅၁,၀၀၀ မှ ၁၂၂,၀၀၀ အထိ ဤရောဂါကျရောက်ခဲ့ရာ တစ်နှစ်ဆုံးရှုံးမှုမှာ ၁၆၀၀၀ မှ ၃၅၀၀၀ တန်အထိ ရှိကြောင်းသိရသည်။ ဗီယက်နမ်၊ ဖိလစ်ပိုင်၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့တွင် ၃၀% မှ ၈၀% အထိဆုံးရှုံးမှုရှိကြောင်း သိရသည်။

ကာကွယ်နှိမ်နင်းနည်းများ

(၁) ရောဂါဒါဏ်ခံနိုင်ရည်ရှိသော မျိုးများစိုက်ပါ။ သက်ဆိုင်ရာ စိုက်ပျိုးရေးဦးစီးဋ္ဌာနရုံးများသို့ ဆက်သွယ်ပြီး မျိုးများစုံစမ်းပါ။

(၂) စပါးရိတ်သိမ်းပြီးလျှင် ရိုးပြတ်၊ ကောက်ရိုးနှင့် ပင်ကြွင်းပင်ကျန်များကို မီးရှိူ့ပါ။ (သို့မဟုတ်) ကောက်ရိုးကို မြေဆွေးပြုလုပ်ပါ။

(၃) မှို၏စကယ်(လ)ရိုရှားများ လျော့နည်းစေရန် လယ်ကွက်ကိုရေလွှမ်းပါ။

(၄) ဓါတ်မြေသြဇာ မျှတစွာကျွေးပါ။ အကြိမ်ကြိမ်ခွဲကျွေးပါ။ မြေကြီး ချဉ်-ငန်ဓါတ်(ပီအိတ်(ချ်))မြင့်လာစေရန် ပိုတက်နှင့် ထုံးကို နှုန်းထားမြှင့်ထည့်ပါ။

(၅) မှိုသတ်ဆေး ဖန်တင်ဟိုက်ဒရောက်ဆိုဒ်ကို ပင်ပွားကာလအလယ်တွင် ပက်ဖျန်းပါ။

(၆) ရောဂါဝင်စအချိန်တွင် သိုင်အိုဖန်နိတ်မီသိုင်းကို ပက်ဖျန်းပေးခြင်းသည် စပါးပင်စည်ပုပ်ရောဂါဖြစ်ပွားမှုကို လျော့နည်းစေသည်။

(၇) အခြားသော မှိုသတ်ဆေးများဖြစ်သည့် ဖယ်ရင်(မ)ဇုမ်း နှင့် ဗေလီဒါမိုင်စင်-အေ တို့သည်လည်း ဤရောဂါကို ထိရောက်စွာကာကွယ်နှိမ်နင်းနိုင်သည်။

ဒေါက်တာ ခင်နှင်းယု

Source; IRRI Rice Knowledge Bank

ဗွေဆော်ဦး ကြော်ငြာ

ကိုယ်မွေးထားတဲ့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ မြန်မြန်ကြီး၊ များများရှင်စေချင်တယ်ဆိုရင်... အားဆေးကောင်းလေးတွေ ရှိနေပါတယ်ရှင့်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ အားရှိသန်မာထွားကျိုင်းသွားစေမဲ့ Aqua Calcium, Aqua Booster, Aqua Mix ဆိုတဲ့ ဆေးလေးတွေပါနော်.. Aqua Calcium ဆိုတာက.. နာမည်နဲ့လိုက်အောင်ပဲ ငါး၊ ပုစွန်တွေအတွက်လိုအပ်တဲ့ ကယ်လ်ဆီယမ်များ ခဲပျစ်ပါဝင်နေတဲ့ အရည်မျိုးဖြစ်ပြီး ဗီတာမင်စီလည်း ပါဝင်ပါတယ်ရှင့်..။ ဒါလေးထည့်ပေးလိုက်ရင် ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကြီးထွားနှုန်း၊ အရွယ်အစားနဲ့ အသက်ရှင်နှုန်းတို့ကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ကန်ထဲမှာလည်း နိုက်ထရိတ်များလျော့ကျအောင် ဆောင်ရွက်ပေးမှာပါနော်..။ Aqua Booster ဆိုတာကတော့… ဘတ်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်၊ ပရိုတိုဇိုအာတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို ခံနိုင်ရည်ပိုရှိစေမဲ့ အရေးပါတဲ့ ဇီဝကမ္မဆိုင်ရာ အာဟာရအားတိုးဆေးမျိုးပါ။ သူ့မှာက သြဂဲနစ်အက်စစ်အမျိုးမျိုး၊ glycan နဲ့ အမိုင်နိုအက်ဆစ်များ ပေါင်းစပ်ပါဝင်နေလို့ ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကျန်းမာရေးကော ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်ကိုကော ကူညီထောက်ပံ့ပေးနိုင်ပါတယ်ရှင့်။ ဒါ့အပြင် အာဟာရစုပ်ယူနိုင်စွမ်းမြင့်စေပြီး အစာခြေအင်ဇိုင်းများကို လှုံ့ဆော်ပေးသလို ဘက်တီးရီးယားဒဏ်ကို လည်း ခံနိုင်ရည်ရှိစေလို့ ကြီးထွားနှုန်းနဲ့ ရှင်သန်နှုန်း မြင့်တက်စေမှာပါနော်။ နောက်တစ်ခု... Aqua Mix ကကောဆိုရင်တော့.. သူက ကယ်ဆီယမ်၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်နှင့် ပိုတက်ဆီယမ် ပါဝင်တဲ့ အရောအ‌နှောဖြစ်လို့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေရဲ့ အသက်ရှင် နှုန်းကို တိုးမြင့်စေပြီး အစာခြေစနစ်ကိုလည်း တိုးတက်စေပါတယ်။ ပြီးတော့ ကြွက်သားများ ကျုံ့ခြင်းတင်းခြင်းများကိုလျော့စေကာ အရေခွံလဲနှုန်းမြင့်စေပြီး အခွံများကို ပိုမာကြော လာစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါတင်ပဲလားဆိုတော့...မဟုတ်သေးဘူး...ကြီးထွားနှုန်းလည်း ပိုကောင်းလာပြီး ဖမ်းဆီးချိန်မှာ အသွေးအရောင် လည်း ပိုလှနေစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်ရှင့်။ ဆိုတော့ ဒါလေးတွေကို သုံးပေးမယ်ဆိုရင်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ ရှင်သန်ကြီးထွားနှုန်းမြင့်မားလာနိုင်တာဆိုတော့... ဝင်ငွေပိုတိုးလာမယ်ဆိုတာက ပြောနေစရာတောင် လိုမှာမဟုတ်ပါဘူးနော်.. ဒါလေးတွေလိုချင်တယ်ဆိုရင်တော့ ‘ဗွေဆော်ဦး’ မှာ ရနေပါပြီရှင့်...