ဒေါက်တာ အိဖြူဝင်းရခိုင်ဒေသမှာ ဆားငန်ရေတွေဝင်ခြင်းကြောင့် စပါးစိုက်တောင်သူတွေ ကြုံတွေနေရတဲ့ စပါးအဖျင်းများခြင်း ပြဿနာတွေရဲ့ ဖြေရှင်းနည်းကို အစိမ်းရောင်လမ်းရဲ့တောင်သူတွေပါ သိရှိစေဖို့အတွက် ဖော်ပြပေးလိုက်ရပါတယ်ရှင့်။
မေး : ကျွန်တော်တို့ဒေသ (ရခိုင်) မှာ မိုးစပါးစိုက်ပျိုးပြီး နို့ရည်စတည်သည့်အချိန်တွင် ဆားငန်ရေဝင်ရောက်ပါက စပါးနှံသည် နို့ရည်ခဲသည့်အဆင့်မရောက်ပဲ (အနှံများမငိုက်ပဲ) အဖျင်းများဖြစ်ပေါ်လာသည်မှာဘာကြောင့်လဲ၊ မည်သို့ဖြေရှင်းဆောင်ရွက်သင့်ပါသလဲ။
ဖြေ : မိုးစပါးစိုက်ပျိုးပြီး နို့ရည်စတည်သည့်အချိန်တွင် ဆားငန်ရေဝင်ရောက်ပါက စပါးနှံသည် နို့ရည်ခဲသည့်အဆင့်မရောက်ပဲ (အနှံများမငိုက်ပဲ) အဖျင်းများဖြစ်ပေါ်လာသည်မှာ ဆားငန်ရေကြောင့် အပင်အပြင်ဘက်ရှိ ပျော်ရည် (အစိုဓာတ်) သည် အပင်တွင်းရှိ ပျော်ရည်ပြင်းအားပမာဏထက် များလာကာ များရာမှ နည်းရာသို့စီးဆင်းသည့် စိမ့်ဝင်ပျံ့နှံ့ခြင်း ဖိအား (Osmotic pressure) ကြောင့် အပင်သည် အပြင်က အာဟာရဓာတ်ကို မစုပ်ယူနိုင်ရုံမက အပင်တွင်းရှိ အာဟာရဓာတ်များပါ အပြင်သို့ စိမ့်ထွက်သွားခြင်းကြောင့် နို့ရည်မခဲနိုင်ပဲ အဖျင်းများ များလာရခြင်းဖြစ်သည်။
ဖြေရှင်းသည့်နည်းလမ်းအားဆောင်ရွက်ရာတွင် ထိုဆားငန်ပျော်ရည်ကို ဆားငန်ပြင်းအားပမာဏ လျော့နည်းသွားအောင် ဆာဖြူရစ်အက်ဆစ် (sulphuric acid) ကို မှန်ကန်သော အချိုးအစားကို အသုံးပြု၍ ရေသွင်းရေထုတ်နည်းလမ်းဖြင့် လုပ်ဆောင်ပေးနိုင်သော်လည်း ထိုကဲ့သို့ နည်းလမ်းသည် ရေရှည်တွင် မြေချဉ်၍ မြေကြီးပျက်ဆီးနိုင်သည့် ပြဿနာဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည့်အတွက် ဆားငန်ရေဝင်မြေ (saline soil) များကို ဓာတုဗေဒနည်းလမ်းဖြင့် ကုစားလျှင် မထိရောက်နိုင်ကြောင်း လေ့လာသိရှိရပါသည်။
မိုးခေါင်ရေရှားဒေသများတွင် အတွေ့ရများသည့် ဆိုဒီယမ် ဆားပေါက်မြေ (sodic soil) မျာကို ကယ်ဆီယမ်ပါဝင်သော ဓာတုမြေသြဇာများကို အသုံးပြု၍ လျော့နည်းအောင် ဆောင်ရွက်နိုင်ပါသည်။
ဆိုဒီယမ်ဆားပေါက်မြေများကို ရေတွင် ပျော်ဝင်မှုအားကောင်းသော ဂျစ်ပဆန်မြေသြဇာကို သုံး၍ ဆိုဒီယမ်ပါဝင်မှု ပမာဏလျော့နည်းအောင် ကယ်လ်စီယမ်(ထုံး) ဖြင့် ဖလှယ်ထုတ်ခြင်းနည်းလမ်းဖြင့် ဆောင်ရွက်နိုင်သည်။
ထုံးတွင် ပါဝင်သော ကယ်စီယမ်သည် ရေတွင် ပျော်ဝင်မှုလျော့နည်းသောကြောင့်
- ဂျစ်ပဆန် သို့မဟုတ် ဖောစဖောရစ်အက်ဆစ်ထုတ်လုပ်မှုမှ ဘေးထွက်ပစ္စည်း (gypsum-like byproduct) – phosphogypsum,
- ကျောက်မီးသွေးစက်ရုံ၏ ဘေးထွက်ပစ္စည်း - coalgypsum,
- လက်တစ်အက်ဆစ်ထုတ်လုပ်မှုမှ ဘေးထွက်ပစ္စည်း- lactogypsum ကို အသုံးပြုပေးရမည်ဖြစ်သည်။
၎င်းတို့ကို ပက်ဖျန်း၍ ရေတွင်ပျော်ဝင်လာသော ဆိုဒီယမ်များကို ရေသွင်းရေထုတ်နည်းလမ်းဖြင့် ဆေးကြော (irrigation with drainage system) ပေးရမည်ဖြစ်သည်။
ဂျစ်ပဆန်ပမာဏသည် မြေကြီး၏ ဆားပါဝင်မှုနှုန်း၊ မြေကြီး၏ ဇီဝရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အခြေအနေ (ဥပမာ- မြေပတ်ဝန်းကျင်၊ မြေကြီး၏ မိခင်ကျောက်သား၊ မြေသားအနုအကြမ်း၊ သွင်းရေအရည်အသွေး၊ မြေအောက်ရေအနေအထား၊ စိုက်ပျိုးသော သီးနှံ) များပေါ်တွင် မူတည်သည်။ ဂျစ်ပဆန်ကို သဘာဝမြေဆွေး၊ မြေသြဇာများနှင့် ပေါင်းစပ်အသုံးပြုလျှင် ဆားပေါက်မြေများကို ကုစားရာတွင် ပိုမိုထိရောက်ကြောင်းလေ့လာသိရှိရပါသည်။
အချုပ်အားဖြင့်ဆိုရသော်
(၁) ဆားငန်ရေဝင်သည့်အခါ ထိရောက်တဲ့နည်းလမ်းများမှာ အရည်အသွေးကောင်းပြီး လုံလောက်သော ရေပမာဏဖြင့် ဆေးကြောပေးခြင်း (irrigation with drainage system) ဖြစ်ပါသည်။
(၂) ဆားငန်ရေဝင်သော မြေများကို သဘာဝပစ္စည်း (တိရစ္ဆာန်ချေး၊ မြေဆွေး) များကို အသုံးပြု၍လည်း ဆားပမာဏလျော့နည်းအောင် ဆောင်ရွက်ပေးနိုင်ပါသည်။ သဘာဝမြေဆွေးများသည် မြေကြီးအတွင်း အော်ဂဲနစ်ကာဗွန်ပမာဏကို များပြားစေပြီး မြေသားဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ပုံ (soil’s macro-aggregation) ကို ကောင်းမွန်စေသည်။
၎င်းမြေသားတည်ဆောက်ပုံသည် အမြစ်ဇုံအတွင်းမှ ဆားများ စိမ့်ထွက်သွားပြီး မြေကြီးအတွင်း အစိုဓာတ်နှင့် အာဟာရဓာတ် စိမ့်ဝင်နိုင်မှု (soil permeability) ကိုကောင်းမွန်စေသည်။ ၎င်းအပြင် မြေကြီးမှ အငွေ့ပျံမှုကို လျော့နည်းစေပြီး မြေမျက်နှာပြင်တွင် ဆားစုပုံသည့် ပြဿနာကိုလည်း လျော့နည်းစေနိုင်ပါသည်။
ထို့ကြောင့် ဆားငန်ရေဝင်သောမြေများနှင့် ဆားပေါက်သော မြေများကို ပြုပြင်ရာတွင် ထိရောက်သော နည်းလမ်းမှာ ကောင်းမွန်သော ရေဖြင့် ရေသွင်းရေထုတ်ပြုလုပ်ပေးခြင်းနှင့် သဘာဝမြေဆွေး၊ သဘာဝမြေသြဇာများကို ထည့်သွင်းအသုံးပြုခြင်းဖြစ်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။ ထိုသို့ ဆားငန်ရေဝင်သောမြေများနှင့် ဆားပေါက်သောမြေများတွင် မြေသားတည်ဆောက်ပုံမပျက်စီးစေရန် တတ်နိုင်သမျှ ထယ်ထိုးထွန်မွှေခြင်းလုပ်ငန်းများကို လျှော့ချပေးရမည်ဖြစ်သည်။ ထယ်ထိုးထွန်မွှေခြင်းကြောင့် မြေသားတည်ဆောက်ပုံ ပျက်စီးပါက ဆားဖလှယ်ထုတ်နိုင်မှုစွမ်းအားကို လျော့ကျစေ၍ အမြစ်ဇုံတွင် ဆားစုပုံမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ကြောင်းလည်း သိရှိရပါသည်။
Reference
Shahid, S. A., Zaman, M., and Heng, L. (2018b). “Salinity and Sodicity Adaptation and Mitigation Options,” in Guideline for Salinity Assessment, Mitigation and Adaptation Using Nuclear and Related Techniques. Editors M. Zaman, S. A. Shahid, and L. Heng (Vienna: International Atomic Energy Agency), 55–89. doi:10.1007/978-3-319-96190-3_3
Qadir, M., Oster, J. D., Schubert, S., Noble, A. D., and Sahrawat, K. L. (2007). Phytoremediation of Sodic and Saline‐Sodic Soils. Adv. Agron. 96, 197–247. doi:10.1016/s0065-2113(07)96006-x
Amezketa, E., Aragüés, R., and Gazol, R. (2005). Efficiency of Sulfuric Acid, Mined Gypsum, and Two Gypsum By-Products in Soil Crusting Prevention and Sodic Soil Reclamation. Agron. J. 97, 983–989. doi:10.2134/agronj2004.0236
Paz, A., Hristov, B., Amezketa, E., Falsone, G., Zambujo, J., Canfora, L., et al. (2020). Minipaper: Prevention, Mitigation and Adaptation Strategies for Soil Salinisation at Farm Level. Brussels: EIP-AGRI Focus Group Soil salinization. Available at: https://ec.europa.eu/eip/agriculture/sites/agri-eip/files/fg36_minipaper_preventinomitigationadaptation_2020_en.pdf.
Lakhdar, A., Rabhi, M., Ghnaya, T., Montemurro, F., Jedidi, N., and Abdelly, C. (2009). Effectiveness of Compost Use in Salt-Affected Soil. J. Hazard. Mater. 171, 29–37. doi:10.1016/j.jhazmat.2009.05.132
Gonçalo, F. F., Dias, N. D., Suddarth, S. R. P., Ferreira, J. F. S., Ray, G., Anderson, R. G., et al. (2020). Reclaiming Tropical saline-sodic Soils with gypsum and Cow Manure. Water 12, 57. doi:10.3390/w12010057
Ilan Stavi, Niels Thevs and Simone Priori, 2021. Soil Salinity and Sodicity in Drylands: A Review of Causes, Effects, Monitoring, and Restoration Measures. Front. Environ. Sci., 11 August 2021. Sec. Soil Processes vol. 9 – 2021. Available webpage: https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fenvs.2021.712831/full
ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ဟုထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။
မာလာမြိုင် ကုမ္ပဏီ ကြော်ငြာ
ဆွေးနွေးချက်များ
-
{{ comment.user.name }} - {{ formatDate(comment.created_at) }}
{{ question.title }}