ပျောက်ကွယ်လုပြီဖြစ်တဲ့ ပိုးစုန်းကြူးလေး မီးလင်းရတဲ့ လျှို့ဝှက်ချက်

ပိုးစုန်းကြူးလို့ ပြောလိုက်တာနဲ့ ကျနော်ထင်ပါတယ်.. တော်တော်များများက ငယ်ဘဝကို အမှတ်ရသွားကြပါလိမ့်မယ်။ ညနေတစောင်း မှောင်ရီပျိုးပြမှာ ပိုးစုန်းကြူး တစ်ကောင်စ နှစ်ကောင်စ မြင်လိုက်မိရင်လဲ အရင်တုန်းက အချိန်တွေကို ပြန်လွမ်းကောင်း လွမ်းမိကြပါလိမ့်မယ်။ ကြီးပျင်းလာတဲ့တလျှောက် ရံဖန်ရံခါမှ ရှားရှားပါးပါး တွေ့ရတော့တဲ့ ပိုးစုန်းကြူးကို ကျနော်တို့ ငယ်စဉ်ဘဝက ပေါပေါများများ မြင်တွေ့ခဲ့ကြဖူးပါတယ်။ ကလေးဘဝတုန်းကဆိုရင် မှိတ်တုပ် မှိတ်တုပ် ပိုးစုန်းကြူးငယ်လေးတွေကို မြင်တိုင်း အထူးတဆန်း ငေးမောဖူးကြပါလိမ့်မယ်။ အပြေးအလွှား လိုက်လံဖမ်းဆီးဖို့ ကြိုးစားဖူးကြပါလိမ့်မယ်။ မိသွားတဲ့အချိန်ကျရင်လည်း တလက်လက်နဲ့ ဖြစ်နေတဲ့ ပိုးစုန်းကြူး နောက်မြီးပိုင်းလေးကို ကြည့်ရင်း ဘာကြောင့် မီးလင်းနေရတာပါလဲလို့ တအံ့တသြ တွေးဖူးကောင်း တွေးဖူးကြပါလိမ့်မယ်။ ဒီနေ့မှာတော့ မိတ်ဆွေတို့ တွေးဖူးတဲ့ အကြောင်းအရာလေး အပါအဝင် ပိုးစုန်းကြူးတွေနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ စိတ်ဝင်စားစရာလေးတွေကို ပြောပြချင်ပါတယ်။

ပိုးစုန်းကြူးဆိုတာ ပျံသန်းနိုင်တဲ့ အင်းဆက်တစ်မျိုးပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ပိုးစုန်းကြူးမျိုးစိတ်ပေါင်း ၂၀၀၀ကျော် ရှိပြီးတော့ အာရှနဲ့ အာဖရိက တိုက်တွေရဲ့ စိုစွတ်တဲ့ ဒေသတွေမှာ တွေ့ရများပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာလိုဆိုရင်တော့ မြစ်ကမ်းပါးတွေ စပါးခင်းလိုနေရာမျိုးတွေမှာ အများဆုံး ကျက်စားတတ်ပါတယ်။ အရွယ်မရောက်ခင် ပိုးလောင်းကောင် အဆင့်မှာ ခရု၊ တီကောင်နဲ့ အင်းဆက်ငယ်တချို့ကို စားကြပြီးတော့ မျိုးစိတ်တော်တော်များများကတော့ အရွယ်ရောက် အကောင်ဘဝမှာ ဘာမှ မစားကြတော့ပါဘူး။ တချို့မျိုးစိတ်တွေလောက်သာ ဝတ်မှုန်နဲ့ ဝတ်ရည်တွေကို စားသုံးတတ်ကြပါတယ်။

ပိုစုန်းကြူးတွေ မီးလင်းရတဲ့အကြောင်းကို ပြောရမယ်ဆိုရင် မိတ်လိုက်ဖို့အတွက် အချက်ပြကြတာပါ။ မီးဘယ်လိုလင်းလဲ ဆိုရင်တော့ သူတို့ရဲ့ အမြီးပိုင်းထဲက ဆဲလ်တွေထဲမှာ လူစီဖာရင်(Luciferin) လိုခေါ်တဲ့ ထူးခြားတဲ့ ဓာတုပစ္စည်းလေးတစ်ခုပါ ပါတယ်။ ဒီဓာတုပစ္စည်းလေးက အောက်ဆီဂျင်နဲ့ ဓာတ်ပြုသွားတဲ့အခါမှာ ကျနော်တို့ မြင်နေရတဲ့ မှိတ်တုပ် မှိတ်တုပ် အလင်းရောင်လေး ထွက်ပေါ်လာပါတယ််။ ဒီအလင်းရောင်လေးက စွမ်းအင်ကနေ အလင်းကို ၁၀၀ %နီးပါး ပြောင်းနိုင်တဲ့ ဖြစ်စဉ်ဖြစ်ပြီးတော့ အပူထုတ်လွှတ်မှု မရှိပါဘူး။ နှိုင်းယှဉ်ပြီးပြောရရင် လူလုပ် မီးလုံးတွေက စွမ်းအင်ကို အလင်းရောင်အဖြစ် ၁၀ % ပဲ ပြောင်းနိုင်ပြီးတော့ ၉၀% နှုန်းလောက်က အပူအဖြစ် ဆုံးရှုံးသွားရပါတယ်။ LED မီးဆိုရင်တော့ ၄၀% အလင်းအဖြစ်ပြောင်းပြီး ၆၀ % ဝန်းကျင် အပူအဖြစ် ဆုံးရှုံးပါတယ်။ မှိတ်တုပ် မှိတ်တုပ် အလင်းရောင်လေးအကြောင်း ပြန်ဆက်ရရင် ဒီအလင်းရောင်လေးက ပရမ်းပတာ လက်ချင်တိုင်းလက်နေတာမျိုး မဟုတ်ပါဘူး။ သူ့တို့ရဲ့မျိုးစိတ်ကို လိုက်ပြီး တမူထူးခြားတဲ့ အချက်ပြပုံစံတွေ ရှိပါတယ်။ ဒီမှိတ်တုပ် မှိတ်တုပ် မီးလေးက အချင်းချင်းဆက်သွယ်တဲ့ ဘာသာစကားလို့ ဆိုရမှာပါ။ မိတ်လိုက်ရာသီမှာဆိုရင် အထီးလုပ်တဲ့ကောင်က မြေပြင်နဲ့ ခပ်နိမ့်နိမ့်မှာ ကပ်ပျံပြီး မှိတ်တုပ် မှိတ်တုပ် မီးလေးနဲ့ အချက်ပြပါတယ်။ ပိုးစုန်းကြူးအမက မြက်ပင်တွေ သစ်ရွက်တွေကြားမှာ နားနေပြီး သူတို့သဘောကျတဲ့ မျိုးစိတ်တူ အထီးကောင်ကို တွေ့ရင် မှိတ်တုပ် မှိတ်တုပ် မီးလေးနဲ့ အချက်ပြန်ပြပါတယ်။ ဒီနည်းနဲ့ပဲ မိတ်လိုက်ပြီး မျိုးပွားကြပါတယ်။

ဒီနေရာမှာ တစ်ချက်မေးခွန်းထုတ်စရာရှိတာက ဒီမှိတ်တုပ် မှိတ်တုပ် အလင်းရောင်ကြောင့် အင်းဆက်စားတဲ့ အကောင်ပလောင်တွေဖြစ်တဲ့ ဖားနဲ့ ညဖက်ထွက်တဲ့ ငှက်တချို့က ပိုးစုန်းကြူးတွေကို အလွယ်တကူ မြင်နိုင်ပြီး ဖမ်းယူစားသောက်တာမျိုး မလုပ်ဘူးလားဆိုတာပါ။ ဟုတ်ပါတယ်.. မစားပါဘူး။ ဝေးဝေးကနေတောင် ရှောင်သွားပါသေးတယ်။ ပိုးစုန်းကြူးတွေမှာ အဆိပ်ရှိတဲ့ ဓာတုပစ္စည်းတစ်မျိုး(lucibufagins) ပါရှိပါတယ်။ ဒီကောင်က ခါးတဲ့ အရသာရှိပြီးတော့ အော့အန် စေနိုင်တဲ့ အစွမ်းသတ္တိ ရှိပါတယ်။ ဆိုတော့ ဒီမှိတ်တုပ် မှိတ်တုပ်မီးလေးက အင်းဆက်စားကောင်တွေအတွက် “ဝေးဝေးရှောင် ဝေးဝေးရှောင်” ဆိုတဲ့ သတိပေး သင်္ကေတလိုမျိုး ဖြစ်နေတာပါ။

နောက်ထပ်စိတ်ဝင်စားစရာတစ်ခုကတော့ တခြားအကောင်တွေက ပိုးစုန်းကြူးကို မစားကြပေမဲ့ တချို့သော ပိုးစုန်းကြူးတွေကတော့ မျိုးစိတ်မတူတဲ့ ပိုးစုန်းကြူးတွေကို စားကြတာမျိုးရှိပါတယ်။ ဥပမာအနေနဲ့ ပြောရရင် ဖော့တူရစ်(Photuris)မျိုးစိတ် ပိုးစုန်းကြူးမတွေဟာ တခြားမျိုးစိတ်က ပိုးစုန်းကြူးအထီးတွေကို အယောင်ဆောင်အချက်ပြမှုတွေ ပေးပါတယ်။ အချက်ပြမှုရတဲ့ ပိုးစုန်းကြူးအထီးတွေက သူတို့နဲ့မျိုးစိတ်တူပိုးစုန်းကြူးအမ ထင်ပြီး မိတ်လိုက်ဖို့ သွားတဲ့အခါမှာ ဖမ်းစားခံရပါတော့တယ်။ ဖော့တူရစ်(Photuris) ပိုးစုန်းကြူးမတွေဟာ ဒီအထီးကောင်တွေရဲ့ အသားကိုစားပြီး ကိုယ်ပေါ်က အဆိပ်ရှိဓာတုပစ္စည်းကို စုဆောင်းကြပါတယ်။ ဒီနေရာမှာ စကားချပ်အနေနဲ့ ပိုးစုန်းကြူးအထီးတွေလို ဟန်ဆောင်အချက်ပြမှုတွေကို မယုံစားမိဖို့ စာဖတ်သူ မိတ်ဆွေတို့ကို အကြံပေးလိုက်ပါရစေ။

နိဂုံးချုပ်အနေနဲ့ပြောရရင် ချစ်စရာ စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းတဲ့ ဒီမှိတ်တုပ် မှိတ်တုပ်အကောင်လေးတွေဟာ ခေတ်မီတိုးတက်လာတာနဲ့အမျှ ရှားပါးလာပါပြီ။ နေထိုင်ကျက်စားရာဒေသ နည်းပါးလာတာ စိုက်ပျိုးရေးအတွက် ဓာတုပိုးသတ်ဆေးတွေ အသုံးပြုမှု များပြားလာတာနဲ့ လူလုပ်လျှပ်စစ်မီးတွေဟာ အဓိကအကြောင်းအရင်းတွေပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

ရှားပါးလာတာ ဘာဖြစ်လဲ.. ဘာကြောင့်ထိန်းသိမ်းသင့်သလဲ ဆိုရင်တော့ အမြင်သာဆုံးအချက်ကို ပြောရရင် ဒီကောင်လေးတွေက အရေးကြီးတဲ့ အစာကွန်ယက်မှာ ပါဝင်နေလို့ပါပဲ။ သားလောင်းကောင်အဆင့်မှာ ခရု၊ တီကောင် နဲ့ အင်းဆက်တချို့ကိုစားသလို ပိုးစုန်းကြူးဥနဲ့ သားလောင်းကောင်လေးတွေဟာ ငှက်တွေ၊ ဖားတွေ၊ ပုရွက်ဆိတ်တွေအတွက် အစာတွေပဲဖြစ်ပါတယ်။ အပေါ်မှာ ပြောခဲ့တဲ့အတိုင်း အရွယ်ရောက်ပိုးစုန်းကြူးတွေကိုတော့ စားလေ့မရှိပါဘူး။ စားခဲပါတယ်။ ပိုးစုန်းကြူးတွေဟာ ညစ်ညမ်းတဲ့ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကို ခံနိုင်ရည် မရှိကြတာမို့ ပိုးစုန်းကြူးတွေ အများအပြား မြင်တွေ့ရရင် ကျန်းမာတဲ့ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်လို့ သတ်မှတ်နိုင်ပါတယ်။

ဒါတွေအပြင် သဘာဝထဲမှာ မျိုးစိတ်တစ်ခုပျက်စီးပျောက်ကွယ်သွားရင် မမြင်နိုင်တဲ့ အကျိုးသက်ရောက်မှုတွေ အများကြီး ရှိလာနိုင်တဲ့အတွက်ကြောင့် ဘယ်မျိုးရင်းမျိုးစိတ်မဆို ပျက်စီးပျောက်ဆုံးမသွားအောင် ထိန်းသိမ်းကာကွယ်သင့်ကြောင်း တိုက်တွန်းရင်း ဆောင်းပါးလေးကို အဆုံးသတ်ပါရစေ။ အားလုံးပဲ ဘေးရန်ကင်းရှင်းကြပါစေ ခင်ဗျာ။

ကိုးကား : National Geographic

ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ဟုထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။

ဗွေဆော်ဦး ကြော်ငြာ

ကိုယ်မွေးထားတဲ့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ မြန်မြန်ကြီး၊ များများရှင်စေချင်တယ်ဆိုရင်... အားဆေးကောင်းလေးတွေ ရှိနေပါတယ်ရှင့်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ အားရှိသန်မာထွားကျိုင်းသွားစေမဲ့ Aqua Calcium, Aqua Booster, Aqua Mix ဆိုတဲ့ ဆေးလေးတွေပါနော်.. Aqua Calcium ဆိုတာက.. နာမည်နဲ့လိုက်အောင်ပဲ ငါး၊ ပုစွန်တွေအတွက်လိုအပ်တဲ့ ကယ်လ်ဆီယမ်များ ခဲပျစ်ပါဝင်နေတဲ့ အရည်မျိုးဖြစ်ပြီး ဗီတာမင်စီလည်း ပါဝင်ပါတယ်ရှင့်..။ ဒါလေးထည့်ပေးလိုက်ရင် ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကြီးထွားနှုန်း၊ အရွယ်အစားနဲ့ အသက်ရှင်နှုန်းတို့ကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ကန်ထဲမှာလည်း နိုက်ထရိတ်များလျော့ကျအောင် ဆောင်ရွက်ပေးမှာပါနော်..။ Aqua Booster ဆိုတာကတော့… ဘတ်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်၊ ပရိုတိုဇိုအာတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို ခံနိုင်ရည်ပိုရှိစေမဲ့ အရေးပါတဲ့ ဇီဝကမ္မဆိုင်ရာ အာဟာရအားတိုးဆေးမျိုးပါ။ သူ့မှာက သြဂဲနစ်အက်စစ်အမျိုးမျိုး၊ glycan နဲ့ အမိုင်နိုအက်ဆစ်များ ပေါင်းစပ်ပါဝင်နေလို့ ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကျန်းမာရေးကော ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်ကိုကော ကူညီထောက်ပံ့ပေးနိုင်ပါတယ်ရှင့်။ ဒါ့အပြင် အာဟာရစုပ်ယူနိုင်စွမ်းမြင့်စေပြီး အစာခြေအင်ဇိုင်းများကို လှုံ့ဆော်ပေးသလို ဘက်တီးရီးယားဒဏ်ကို လည်း ခံနိုင်ရည်ရှိစေလို့ ကြီးထွားနှုန်းနဲ့ ရှင်သန်နှုန်း မြင့်တက်စေမှာပါနော်။ နောက်တစ်ခု... Aqua Mix ကကောဆိုရင်တော့.. သူက ကယ်ဆီယမ်၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်နှင့် ပိုတက်ဆီယမ် ပါဝင်တဲ့ အရောအ‌နှောဖြစ်လို့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေရဲ့ အသက်ရှင် နှုန်းကို တိုးမြင့်စေပြီး အစာခြေစနစ်ကိုလည်း တိုးတက်စေပါတယ်။ ပြီးတော့ ကြွက်သားများ ကျုံ့ခြင်းတင်းခြင်းများကိုလျော့စေကာ အရေခွံလဲနှုန်းမြင့်စေပြီး အခွံများကို ပိုမာကြော လာစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါတင်ပဲလားဆိုတော့...မဟုတ်သေးဘူး...ကြီးထွားနှုန်းလည်း ပိုကောင်းလာပြီး ဖမ်းဆီးချိန်မှာ အသွေးအရောင် လည်း ပိုလှနေစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်ရှင့်။ ဆိုတော့ ဒါလေးတွေကို သုံးပေးမယ်ဆိုရင်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ ရှင်သန်ကြီးထွားနှုန်းမြင့်မားလာနိုင်တာဆိုတော့... ဝင်ငွေပိုတိုးလာမယ်ဆိုတာက ပြောနေစရာတောင် လိုမှာမဟုတ်ပါဘူးနော်.. ဒါလေးတွေလိုချင်တယ်ဆိုရင်တော့ ‘ဗွေဆော်ဦး’ မှာ ရနေပါပြီရှင့်...