စပါးရွက်ဖုံးခြောက် ရောဂါနှင့် ကာကွယ်နှိမ်နင်းနည်းများ

စပါးရွက်ဖုံးခြောက်ရောဂါသည် Rhizoctoniasolani မှိုကြောင့်ဖြစ်သည့် မှိုရောဂါတစ်မျိုး ဖြစ်ပါသည်။ ရောဂါကျနေသော အရွက်များသည် ဆက်လက်ကြီးထွားဖွံ့ဖြိုးခြင်းမရှိပဲ ခြောက်သွေ့ပြီး လျှင်မြန်စွာ သေဆုံးတတ်သည်။ ငယ်ရွယ်သော ပင်ပွားများလည်း ပျက်စီးတတ်သည်။ အကျိုးဆက်အားဖြင့် ဤရောဂါကြောင့် စပါးပင် တစ်မြုံလုံး၏ အရွက်ဧရိယာသည် များစွာလျော့နည်းသွားသည်။ အရွက်ဧရိယာ လျော့နည်းခြင်း၊ အရွက်များ ခြောက်သေခြင်း၊ နုငယ်သော ပင်ပွားများ တိုက်ခိုက်ခံရခြင်းတို့သည် အထွက်နှုန်း လျော့နည်းစေသော အခြေခံ အကြောင်းတရားများ ဖြစ်ပေသည်။

ရွက်ဖုံးခြောက်ရောဂါသည် အပူချိန်မြင့်မားသော၊ နိုက်တြိုဂျင် ဓါတ်မြေသြဇာ ထည့်သွင်းမုှမြင့်မားသော၊ အပင်မြုံအတွင်းရှိ စိုထိုင်းဆ ၈၅-၁၀၀% အထိမြင့်မားသော ဒေသများတွင် ဖြစ်ပွားသည်။ မိုးရာသီတွင် အပင်များ ရောဂါပိုမို ကျရောက်သည်။ မျိုးစေ့နှုန်းထား ပိုမို သုံးစွဲခြင်း၊ အပင်များ စိပ်စိပ် စိုက်ခြင်း၊ အပင်မြံု သိပ်သည်း ထူထဲခြင်း၊ မြေကြီးထဲတွင် ရောဂါဖြစ်မှို ရှိနေခြင်း၊ မှို၏ နားနေအင်္ဂါရပ်(စကယ်လ်ရိုရှာ) အလုံးလေးများ ရေပြင်ပေါ်မျောနေခြင်း၊ အထွက်ကောင်း စပါးမျိုးများ စိုက်ပျိုးခြင်းတို့သည် ရောဂါ တိုးတက်ဖြစ်ပေါ်မှုကို အားပေးသည်။

ရွက်ဖုံးခြောက်ရောဂါသည် အပူချိန်မြင့်မားသော၊ နိုက်တြိုဂျင် ဓါတ်မြေသြဇာ ထည့်သွင်းမှုမြင့်မားသော၊ အပင်မြုံအတွင်းရှိ စိုထိုင်းဆ ၈၅-၁၀၀% အထိမြင့်မားသော ဒေသများတွင် ဖြစ်ပွားသည်။ မိုးရာသီတွင် အပင်များ ရောဂါပိုမို ကျရောက်သည်။ မျိုးစေ့နှုန်းထား ပိုမို သုံးစွဲခြင်း၊ အပင်များ စိပ်စိပ် စိုက်ခြင်း၊ အပင်မြံု သိပ်သည်း ထူထဲခြင်း၊ မြေကြီးထဲတွင် ရောဂါဖြစ်မှို ရှိနေခြင်း၊ မှို၏ နားနေအင်္ဂါရပ်(စကယ်လ်ရိုရှာ) အလုံးလေးများ ရေပြင်ပေါ်မျောနေခြင်း၊ အထွက်ကောင်း စပါးမျိုးများ စိုက်ပျိုးခြင်းတို့သည် ရောဂါ တိုးတက်ဖြစ်ပေါ်မှုကို အားပေးသည်။

ရောဂါ အမျိုးအမည်ခွဲခြား ဖေါ်ထုတ်ခြင်း / လက်ခံပင်ပြ လက္ခဏာ

ရောဂါလက္ခဏာများသည် စပါးခင်းတွင် ပင်ပွားထွက်ချိန်မှ နို့ရည်တည်ချိန်အတွင်း တွေ့ရလေ့ရှိသည်။ ရွက်ဖုံးပေါ်တွင် ဘဲဥပုံ၊လုံးရှည်ပုံရှိ အစိမ်းရောင်သန်းသော မီးခိုးရောင် ရောဂါပြောက်များကို အရွယ်အစား အားဖြင့် ၁ မှ ၃ စင်တီမီတာအထိ တွေ့ရသည်။ ရောဂါပြောက်များကို မြေကြီး(သို့မဟုတ်)ရေမျက်နှာပြင် အပေါ်နားလေးမှ စတင် တွေ့ရသည်။ ရောဂါအတွက် ရာသီဥတု အခြေအနေပေးလျှင် အစပျိုးဖြစ်ပေါ်လာသည့် ရောဂါပြောက်များမှ ရွက်ဖုံးအပေါ်ပိုင်းနှင့် အရွက်များဆီသို့ ကူးစက် ကျယ်ပြန့်သွားပြီး ဘေးပတ်ဝန်းကျင် အပင်များ၏ ပင်ပွားများဆီသို့ ဆက်လက် ပျံ့နှံ့သွားသည်။

အရွက်ပေါ်တွင် ပုံသဏ္ဍန် မမှန်သော ရောဂါပြောက်များကိုတွေ့ရပြီး အလယ်တွင် မီးခိုးဖြူရောင်ရှိကာ ရင့်လာသည်နှင့်အမျှ အညိုရောင် အနားရစ် ဖြစ်ပေါ်လာသည်။ သမပိုင်းဒေသများတွင် များသောအားဖြင့် မှို၏ စကယ်လ်ရိုရှာများကြောင့် ရောဂါ စတင် ဝင်ရောက်သည်။ ရောဂါကျစပါးခင်း၌ တစ်မီတာ ပတ်လည်အတွင်း စကယ်လ်ရိုရှာပေါင်း ၂-သန်းခန့် ထုတ်နိုင်သည်။

အပူပိုင်းဒေသများတွင် ရောဂါ စတင်ဖြစ်ပွါးမှုအတွက် စကယ်လ်ရိုရှာ၏ အခန်းကဏ္ဍသည် ရှင်းလင်း ထင်ရှားခြင်းမရှိပေ။ မည်သည့်နေရာတွင်မဆို ရောဂါဖြစ်စေသော မှိုသည် လေထဲသို့ပြန့်လွင့်နိုင်သော မှိုစပိုးများ ထုတ်ခြင်းမရှိပေ။

တစ်ခါတစ်ရံ ရောဂါဖြစ် မှို၏ စကယ်လ်ရိုရှာများကို ရောဂါပြောက်ပေါ်တွင် တွေ့နိုင်ပြီး အလွယ်တကူ ခြွေယူနိုင်သည်။ ရောဂါဖြစ်မှိုသည် ပင်ကြွင်းပင်ကျန်များ၌သော်လည်းကောင်း၊ မြေကြီးထဲ၌ စကယ်လ်ရိုရှာများ အဖြစ်သော်လည်းကောင်း၊ အပင်တစ်ရှူးများနှင့် မြေကြီးထဲတွင် မှိုမျှင်စုအဖြစ်သော်လည်းကောင်း စပါးပြန်စိုက်ချိန် ရာသီအထိ ရှင်သန်နေနိုင်သည်။ စိုက်ခင်းထဲတွင် အပင်တစ်ရှူးများပေါ်တွင် ပေါက်ပွားနေသည့် မှိုမျှင်များမှလည်းကောင်း၊ ရေပေါ်တွင်မျောနေသည့်် စကယ်လ်ရိုရှာများမှ လည်းကောင်းပြန့်နှံ့ပြီး ရောဂါ ဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်မှုအသစ်ကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ ရွက်ဖုံးခြောက် ရောဂါလက္ခဏာသည် ပင်စည်ပုတ် ရောဂါနှင့်သော်လည်းကောင်း၊ ပင်စည်ထိုးပိုး ကျရောက်မှုနှင့်သော်လည်းကောင်း ဆင်တူနိုင်သည်။ ဤရောဂါဟု သေချာစေရန်အတွက် ရွက်ဖုံးပေါ်ရှိ ရောဂါပြောက်ကို စစ်ဆေးနိုင်သည်။ ၎င်းရောဂါပြောက်သည် အစတွင် ရေစိုနာ အသွင်ရှိပြီး အစိမ်းရောင်သန်းသော မီးခိုးရောင်သို့ပြောင်းလာကာ နောက်တွင် အလယ်၌ မီးခိုးရောင်သန်းသော အဖြူရောင်သို့ ပြောင်းလာပြီး အညိုရောင်အနားရစ် ပေါ်လာသည်။ အပင်ပေါ်တွင် စကယ်လ်ရိုရှာ ဖြစ်ပေါ်မှုကိုလည်း စစ်ဆေးကြည့်နိုင်သည်။

ရောဂါ၏ အရေးကြီးမှု

ရွက်ဖုံးခြောက်ရောဂါသည် စပါးတွင် ဂုတ်ကျိုးရောဂါပြီးလျှင် အရေးကြီးသော ရောဂါ တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဤရောဂါသည် စပါးကို အထူးပြု၍ ဆက်တိုက်စိုက်ပျိုးသောဒေသများတွင် ပြင်းထန်စွာ ကျရောက်တတ်ပြီး ပိုအရေးကြီးလာသည်။
ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ဤရောဂါကြောင့် အထွက်နှုန်းဆုံးရှုံးမှုသည် ၂၀%ထိမြင့်မားပြီး ဟက်တာပေါင်း ၁၂၀,၀၀၀ မှ ၁၉၀,၀၀၀ အထိရောဂါတိုက်ခိုက်ခြင်း ခံခဲ့ရကြောင်း သိရသည်။ အလံရွက်ရောဂါ တိုက်ခိုက်ခြင်းခံရလျှင် အထွက်နှုန်း ၂၅%ထိ ဆုံးရှုံးကြောင်းလည်း သိရသည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံတွင် ခံနိုင်ရည်မဲ့သည့် စပါးမျိုးကို စိုက်ခဲ့စဉ်က အထွက်နှုန်း ၅၀% ထိ ဆုံးရှုံးခဲ့ကြောင်း မှတ်တမ်းများအရ သိရသည်။ အာရှတိုက် အပူပိူင်းဇုံဒေသတွင် ဤရောဂါကြောင့်အထွက်နှုန်း ၆% ထိ ဆုံးရှုံးကြောင်း သိရသည်။

ကာကွယ်နှိမ်နင်းနည်းများ

ရောဂါဒါဏ်ကို ခံနိုင်ရည်ရှိသော စပါးမျိုးများကို ရွေးချယ်စိုက်ပျိုးပါ။
(၂)ဓါတ်မြေသြဇာကို သက်ဆိုင်ရာ သီးနှံရာသီအလိုက် ထောက်ခံချက် ပေးထားသည့်အတိုင်း အသုံးပြုပါ။
(၃)လယ်ကွက်အနီးရှိ မြက်မျိုးကဲ့သို့သော ယှဉ်ပြိုင်လက်ခံပင်များကို ဖယ်ရှားပါ။ ပေါင်းပင်များကို ဂရုတစိုက် နှိမ်နင်းပါ။
(၄)ရွက်ဖုံးခြောက်ကာလ ရောဂါမဖြစ်စေရန် စိုက်ပျိုးရာသီချိန်အတွင်း စပါးခင်းမှရေကို စောစော ထုတ်ပါ။
(၅) မျိုးစေ့ကို မှိုသတ်ဆေးဖြင့် လူးနယ်စိုက်ပျိုးပါ။
(၆)မျိုးစေ့ချနှုန်းလျှော့ပြီး အပင်အကွာအဝေးကျယ်စေခြင်းဖြင့် အပင်မြုံသိပ်သည်းထူထဲမနေအောင် ပြုလုပ်ပါ။
(၇) ပဲမျိုးရင်းဝင်အပင်များနှင့် သီးလှည့်စိုက်ပါ။
(၈) ရောဂါကျအပင်များကို မီးရှီု့ဖျက်ဆီးပါ။

ဒေါက်တာခင်နှင်းယု

ကိုးကား- IRRI Rice Knowledge Bank

ဗွေဆော်ဦး ကြော်ငြာ

ကိုယ်မွေးထားတဲ့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ မြန်မြန်ကြီး၊ များများရှင်စေချင်တယ်ဆိုရင်... အားဆေးကောင်းလေးတွေ ရှိနေပါတယ်ရှင့်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ အားရှိသန်မာထွားကျိုင်းသွားစေမဲ့ Aqua Calcium, Aqua Booster, Aqua Mix ဆိုတဲ့ ဆေးလေးတွေပါနော်.. Aqua Calcium ဆိုတာက.. နာမည်နဲ့လိုက်အောင်ပဲ ငါး၊ ပုစွန်တွေအတွက်လိုအပ်တဲ့ ကယ်လ်ဆီယမ်များ ခဲပျစ်ပါဝင်နေတဲ့ အရည်မျိုးဖြစ်ပြီး ဗီတာမင်စီလည်း ပါဝင်ပါတယ်ရှင့်..။ ဒါလေးထည့်ပေးလိုက်ရင် ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကြီးထွားနှုန်း၊ အရွယ်အစားနဲ့ အသက်ရှင်နှုန်းတို့ကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ကန်ထဲမှာလည်း နိုက်ထရိတ်များလျော့ကျအောင် ဆောင်ရွက်ပေးမှာပါနော်..။ Aqua Booster ဆိုတာကတော့… ဘတ်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်၊ ပရိုတိုဇိုအာတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို ခံနိုင်ရည်ပိုရှိစေမဲ့ အရေးပါတဲ့ ဇီဝကမ္မဆိုင်ရာ အာဟာရအားတိုးဆေးမျိုးပါ။ သူ့မှာက သြဂဲနစ်အက်စစ်အမျိုးမျိုး၊ glycan နဲ့ အမိုင်နိုအက်ဆစ်များ ပေါင်းစပ်ပါဝင်နေလို့ ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကျန်းမာရေးကော ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်ကိုကော ကူညီထောက်ပံ့ပေးနိုင်ပါတယ်ရှင့်။ ဒါ့အပြင် အာဟာရစုပ်ယူနိုင်စွမ်းမြင့်စေပြီး အစာခြေအင်ဇိုင်းများကို လှုံ့ဆော်ပေးသလို ဘက်တီးရီးယားဒဏ်ကို လည်း ခံနိုင်ရည်ရှိစေလို့ ကြီးထွားနှုန်းနဲ့ ရှင်သန်နှုန်း မြင့်တက်စေမှာပါနော်။ နောက်တစ်ခု... Aqua Mix ကကောဆိုရင်တော့.. သူက ကယ်ဆီယမ်၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်နှင့် ပိုတက်ဆီယမ် ပါဝင်တဲ့ အရောအ‌နှောဖြစ်လို့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေရဲ့ အသက်ရှင် နှုန်းကို တိုးမြင့်စေပြီး အစာခြေစနစ်ကိုလည်း တိုးတက်စေပါတယ်။ ပြီးတော့ ကြွက်သားများ ကျုံ့ခြင်းတင်းခြင်းများကိုလျော့စေကာ အရေခွံလဲနှုန်းမြင့်စေပြီး အခွံများကို ပိုမာကြော လာစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါတင်ပဲလားဆိုတော့...မဟုတ်သေးဘူး...ကြီးထွားနှုန်းလည်း ပိုကောင်းလာပြီး ဖမ်းဆီးချိန်မှာ အသွေးအရောင် လည်း ပိုလှနေစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်ရှင့်။ ဆိုတော့ ဒါလေးတွေကို သုံးပေးမယ်ဆိုရင်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ ရှင်သန်ကြီးထွားနှုန်းမြင့်မားလာနိုင်တာဆိုတော့... ဝင်ငွေပိုတိုးလာမယ်ဆိုတာက ပြောနေစရာတောင် လိုမှာမဟုတ်ပါဘူးနော်.. ဒါလေးတွေလိုချင်တယ်ဆိုရင်တော့ ‘ဗွေဆော်ဦး’ မှာ ရနေပါပြီရှင့်...