အသက်တွေနဲ့ မြေကြီး

အသက်တွေ ရှိတယ် ဆိုတာ အာမခံသလားဆိုတော့ အာမခံပါတယ်လို့။ မြေကြီးထဲက အသက်တွေ ဆိုတာ မြင်နိုင်တဲ့ တီကောင်လေးတွေကနေ စလို့ သာမန်မျက်လုံးနဲ့ မမြင်နိုင်တဲ့ ဘက်တီးရီးယားလေးတွေ၊ နီမတုတ်တွေ စတဲ့ အကောင်လေးတွေပါပါတယ်။ ခု မြေကြီးထဲက အသက်တွေထဲက ဘက်တီးရီးယား တွေအကြောင်းကို လေ့လာကြည့်ကြရအောင်။ ဘက်တီးရီးယား သူက အရမ်းသေးငယ်ပြီးတော့ ဆဲလ်တစ်လုံးပဲ ပါတဲ့ သက်ရှိဖြစ်ပါတယ်။ မြင်သာအောင် ပုံပမာနှိုင်းရရင်လေ မောင်ရေ အော် ဟဲ့ သီချင်းတွေ နဲ့ရောကုန်ပါပြီ။

ပေတံပေါ်က တစ်လက်မကို အပုံ ၁ သိန်း ရအောင်ပုံပြီး ၄ ပုံလောက်ပဲ ရှိတဲ့ အရွယ်အစားနဲ့ ဘက်တီးရီးယားတွေ မြေကြီးထဲမှာ ရှိနေကြတယ်။ မြေကောင်းဆို တစ်ၕကကို နွား ၂ ကောင်စာလောက်က ဘက်တီးရီးယားတွေ ဖြစ်ပါတယ်တဲ့။ သူတို့ကို အုပ်စုခွဲရင် အုပ်စု ၄ ခုရှိတယ်။

(၁) ပထမဆုံး အုပ်စုက အဆွေးသမားတွေ အမြစ်ကထုတ်လိုက်တဲ့ လူတွေထည့်လိုက်တဲ့ ပစ္စည်းတွေကို ဆွေးမြေ့အောင် ကူညီပေးတဲ့ ဘက်တီးရီးယားတွေဖြစ်ပါတယ်။ သူတို့ရှိလို့လည်း မြေထဲက အစာကွင်းဆက်ကြီးက ပျက်မသွားတာလို့လည်း ပြောလို့ရပါတယ်။

(၂) ဒုတိယ အုပ်စုက အပင်တွေရဲ့ လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက် ပါတနာကြီးတွေဖြစ်ပါတယ်။ သူတို့ကို Mutualists တွေလို ခေါ်ပါတယ်။ နိုက်ထရိုဂျင်ဖမ်းပေးတဲ့ ဘက်တီးရီးယားလိုမျိုးပေါ့။

(၃) တတိယ အုပ်စုက ရောဂါဖြစ်စေတဲ့ သက်ရှိတွေပါ။ ဘက်တီးရီးယားရောဂါဖြစ်စေနိုင်တဲ့ ဘက်တီးရီးယားတွေက မြေကြီးထဲမှာ ရှိနေပြီးသားဆိုတော့ အဲ့လိုကနေ ရောဂါဖြစ်လာတတ်ပါတယ်နော်။ မြေကြီးထဲမှာ သူတို့လည်း ရှိတယ်။

(၄) Lithotrophs or chemoautotrophs တွေပါ။ နားလည်အောင် ဘယ်လိုပြောရမလဲဆိုတော့ သူတို့က နိုက်ထရိုဂျင်၊ ဆာလဖာနဲ သံဓာတ်၊ နောက် အောက်စီဂျင်တွေရဲ့ ဒြပ်ပေါင်းတွေ ဆီကနေ စွမ်းအင်တွေကို ရယူပါတယ်။ အဲ့လိုယူလို့ သူတို့က ပုလဲ လို့ သိကြတဲ့ မြေသြဇာထဲက နိုက်ထရိုဂျင် လည်ပတ်မှုကို အဆက်မပြတ်ဖြစ်ပြီးတော့ အပင်တွေနဲ့ မြေကြီးတွေ အတွက် ကောင်းတဲ့ အကျိုးဆက်တွေ ရှိလာတာပေါ့။ အရေးကြီးတဲ့ ဘက်တီးရီးယားလေးတွေ အကုန်လုံးကတော့ အရေးကြီးတာပဲ။ သူ့နေရာနဲ့သူ အရေးပါ အရာရောက်ကြတဲ့ ဘက်တီးရီးယားလေးတွေပါပဲ။

ခုက မြေကြီးအတွက်ကို မြေကြီးဖက်ကနေ ကြည့်တဲ့ အခါမှာ ကောင်းကျိုးပြုတဲ့ ဘက်တီးရီးယား အုပ်စုလေးတွေအကြောင်းကိုပြောမှာ။

(၁) နိုက်ထရိုဂျင်ဖမ်းပေးတဲ့ ဘက်တီးရီးယား

လေထဲက နိုက်ထရိုဂျင်တွေကို သူတို့က ဖမ်းယူပြီးတော့ အပင်တွေဆီကို ပြန်ပေးတယ်။ အပင်တွေက ထွက်တဲ့ ကာဗွန်ကို သူတို့က ပြန်ယူတယ်။ သူတို့ပေးလိုက်တဲ့ နိုက်ထရိုဂျင်ပြည့်နေတဲ့ အပင်လေးတွေက သေသွားလို့ မြေထဲရောက် သွားရင်တောင် မြေကြီးကို နိုက်ထရိုဂျင် ပြန်ဖြည့်တင်းပေးပါတယ်။

(၂) အောက်စီဂျင်ပေါင်းပေးတဲ့ ဘက်တီးရီးယားလေးတွေက အဲ့လိုပေါင်းပေးတာကြောင့် အငွေ့ပျံ့မဲ့ အမိုးနီးယမ်းက အငွေ့မပျံ့တော့ပဲ အပင်တွေ စားနိုင်တဲ့ နိုက်ထရိတ်ပုံစံအနေနဲ့ ပြောင်းပေးနိုင်သတဲ့ကွယ်။ အဲ့လိ ဘက်တီးရီးယားလေးတွေကျ သစ်တောမြေမှာ အများဆုံး တွေ့ရသတဲ့။

(၃) အငွေ့ပျံစေတဲ့ ဘက်တီးရီးယား ဒါက လေမရှိတဲ့ အခြေအနေမှာ နေထိုင်ကြတဲ့ အောက်စီဂျင်ကို မလိုတဲ့ ဘက်တီးရီးယား လေးတွေက လုပ်ပေးတာပါ။ အဲ့အလွှာမှာ ရှိတဲ့ နိုက်ထရိုဂျငိတွေကို ဓာတ်ငွေ့အဖြစ်နဲ့ မြေပေါ်ကို တက်လာစေနိုင်တာမျိုးပါ။

(၄) နောက်ဆုံးတစ်ခုကတော့ Actinomycetes သူက မှိုတွေလိုမျိုး အုပ်စုလိုက် နေကြပြီးတော့ မြေကို အနံလေးကောင်းစေတယ်။ မြေထဲက ချေဖျက်ရခက်တဲ့ အရာတွေကိုလည်း အုပ်စုလိုက် အုပ်စုလိုက်ချေဖျက်ပြီးတော့ တစ်ခါတစ်လေ ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်ပစ္စည်းတွေတောင် ထုတ်လုပ်ပေးနိုင်ပါသတဲ့။။ ကဲ ဒီလောက်ဆို မြေကြီးထဲမှာ ရှိတဲ့ ဘက်တီးရီးယား အုပ်စု (၄) ခုနဲ့ မြေကြီးအတွက် အရေးပါတဲ့ ဘက်တီးရီးယား အုပ်စု (၄) စုကို သိလောက်ပြီလို့ ထင်ပါတယ်။ နောက်များမှာ ဆုံတွေ့ကြတာပေါ့။

ထွန်းဝင်းကျော်

Reference Soil Chemistry and Soil Microbiology pdf published by Agricultural University Alumni Association (AUAA)

ဗွေဆော်ဦး ကြော်ငြာ

ကိုယ်မွေးထားတဲ့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ မြန်မြန်ကြီး၊ များများရှင်စေချင်တယ်ဆိုရင်... အားဆေးကောင်းလေးတွေ ရှိနေပါတယ်ရှင့်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ အားရှိသန်မာထွားကျိုင်းသွားစေမဲ့ Aqua Calcium, Aqua Booster, Aqua Mix ဆိုတဲ့ ဆေးလေးတွေပါနော်.. Aqua Calcium ဆိုတာက.. နာမည်နဲ့လိုက်အောင်ပဲ ငါး၊ ပုစွန်တွေအတွက်လိုအပ်တဲ့ ကယ်လ်ဆီယမ်များ ခဲပျစ်ပါဝင်နေတဲ့ အရည်မျိုးဖြစ်ပြီး ဗီတာမင်စီလည်း ပါဝင်ပါတယ်ရှင့်..။ ဒါလေးထည့်ပေးလိုက်ရင် ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကြီးထွားနှုန်း၊ အရွယ်အစားနဲ့ အသက်ရှင်နှုန်းတို့ကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ကန်ထဲမှာလည်း နိုက်ထရိတ်များလျော့ကျအောင် ဆောင်ရွက်ပေးမှာပါနော်..။ Aqua Booster ဆိုတာကတော့… ဘတ်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်၊ ပရိုတိုဇိုအာတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို ခံနိုင်ရည်ပိုရှိစေမဲ့ အရေးပါတဲ့ ဇီဝကမ္မဆိုင်ရာ အာဟာရအားတိုးဆေးမျိုးပါ။ သူ့မှာက သြဂဲနစ်အက်စစ်အမျိုးမျိုး၊ glycan နဲ့ အမိုင်နိုအက်ဆစ်များ ပေါင်းစပ်ပါဝင်နေလို့ ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကျန်းမာရေးကော ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်ကိုကော ကူညီထောက်ပံ့ပေးနိုင်ပါတယ်ရှင့်။ ဒါ့အပြင် အာဟာရစုပ်ယူနိုင်စွမ်းမြင့်စေပြီး အစာခြေအင်ဇိုင်းများကို လှုံ့ဆော်ပေးသလို ဘက်တီးရီးယားဒဏ်ကို လည်း ခံနိုင်ရည်ရှိစေလို့ ကြီးထွားနှုန်းနဲ့ ရှင်သန်နှုန်း မြင့်တက်စေမှာပါနော်။ နောက်တစ်ခု... Aqua Mix ကကောဆိုရင်တော့.. သူက ကယ်ဆီယမ်၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်နှင့် ပိုတက်ဆီယမ် ပါဝင်တဲ့ အရောအ‌နှောဖြစ်လို့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေရဲ့ အသက်ရှင် နှုန်းကို တိုးမြင့်စေပြီး အစာခြေစနစ်ကိုလည်း တိုးတက်စေပါတယ်။ ပြီးတော့ ကြွက်သားများ ကျုံ့ခြင်းတင်းခြင်းများကိုလျော့စေကာ အရေခွံလဲနှုန်းမြင့်စေပြီး အခွံများကို ပိုမာကြော လာစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါတင်ပဲလားဆိုတော့...မဟုတ်သေးဘူး...ကြီးထွားနှုန်းလည်း ပိုကောင်းလာပြီး ဖမ်းဆီးချိန်မှာ အသွေးအရောင် လည်း ပိုလှနေစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်ရှင့်။ ဆိုတော့ ဒါလေးတွေကို သုံးပေးမယ်ဆိုရင်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ ရှင်သန်ကြီးထွားနှုန်းမြင့်မားလာနိုင်တာဆိုတော့... ဝင်ငွေပိုတိုးလာမယ်ဆိုတာက ပြောနေစရာတောင် လိုမှာမဟုတ်ပါဘူးနော်.. ဒါလေးတွေလိုချင်တယ်ဆိုရင်တော့ ‘ဗွေဆော်ဦး’ မှာ ရနေပါပြီရှင့်...