မြေကြီးနဲ့မှို

မှိုတွေ ဆိုလို့ အကြီးကြီးတွေ မဟုတ်ပဲ အပ်ချည်မျှင် လို အမျှင်တန်းလေးတွေနဲ့ ကြီးထွားနေတဲ့ မျက်စိနဲ့ မြင်နိုင်တဲ့ မှိုရော မမြင်နိုင်တဲ့ မှိုတွေရော မြေသားစိုင်တွေကြား ကျောက်တုံးကျောက်ခဲလေးတွေကြားမှာ ကြီးထွား ရှင်သန်နေတဲ့ မှိုလေတွေကို ဆိုလိုတာဖြစ်ပါတယ်။ တောင်သူဦးကြီးတွေ သိတဲ့ အကျိုးပြု မှိုဆိုရင် အထုပ် လေးတွေ လုပ်ရောင်းတဲ့ ထရိုင်ကိုဒါးမား လေးတွေက အကောင်းဆုံး ဥပမာဖြစ်ပါတယ်။ သူတို့က မြေကြီးထဲမှာ နေကြပြီး စိုက်ရေးပျိုးရေးမှာ ပါဝင်ကူညီကြပါတယ်။ မြေကြီးထဲမှာရှိတဲ့ မှိုကို အုပ်စု ဘယ်လောက်ခွဲလို့ရသလဲ။ အုပ်စု (၃) စု ခွဲလို့ရပါတယ်တဲ့။

အုပ်စု (၁) အဆွေးသမား သူတို့ကို အဆွေးစား မှိုတွေလို့ ခေါ်ပါတယ်။ မှိုတွေက နာမည်ကြီးတယ်လေ။ မှိုတက်ပြီး ဆွေးတယ် ဘာညာ ဆိုတာမျိုး၊ အဲ့လိုမှိုတွေက မြေကြီးထဲက အကြွင်းအကျန်တွေကို ဆွေးစေပြီးတော့ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက်ကို ပြန်ထုတ်ပေးတယ်။ အဲ့လို မှိုတွေက မြေဆီမြေနှစ်ပြန်တက်ဖို့ ပြန်ဖြည့်တင်းဖို့အတွက် အရေးကြီးပါတယ်။

အုပ်စု (၂) ကျတော့ မိုက်ကိုရိုက်ဇာမှိုတွေအုပ်စု သူတို့က အပင်တွေ အမြစ်မှာ နေပြီးတော့ အပင်က ပြန်ထုတ်တဲ့ ကာဗွန်ကို ယူတယ်။ ပြီးတော့ မြေကြီးထဲက အာဟာရတွေကို အပင်ကိုပြန်ပေးတယ်။ သူတို့က တိုက်ရိုက်ကြီး ပြန်ပေးတာတော့မဟုတ်ပဲနဲ့ အပင်နားမှာရှိတဲ့ အာဟာရတွေကို ပျော်ဝင်စေတာမျိုး ဖမ်းယူပေးတာမျိုးတွေ လုပ်ပေးပါတယ်။ နိုက်ထရိုဂျင်၊ ပိုတက်စီယမ်နဲ့ ဖော့စဖိတ်တွေ တစ်ခါတစ်လေဆိုရင် ရေတောင်ပါပါသေးတယ်။ မိုက်ကိုရိုက်ဇာမှို လို့ပြောလိုက်ရင် (၂) မျိုးခွဲတယ်။ အပင်အမြစ်တွေကို အပြင်ကနေပဲ တွယ်ကပ်ပီးတော့ သဟဇာတ ဖြစ်အောင်နေပေးတဲ့ Ectomycorrhizae၊ သူက အပင်ကြီးတွေမှာ တွေ့ရတာများပါတယ်။ နောက် အပင်အမြစ်တွေရဲ့ ဆဲလ်တွေ ထဲမှာ ကြီးထွားကြတဲ့ Endomycorrhizae ၊ သူတို့ကျတော့ အပင်ငယ်တွေမှာ တွေ့ရများပါတယ်။ မြက်ပင်၊ စိုက်တဲ့ပျိုးတဲ့ အပင်ငယ်တွေနဲ့ သဟဇာတဖြစ်အောင်နေပြီးတော့ စိုက်ပျိုးရေးမှာ အကျိုးပြုပါတယ်။

အုပ်စု (၃) ရောဂါဖြစ်စေနိုင်တဲ့ မှို၊ ကပ်ပါးမှို အမြစ်တွေကို ကပ်ပါးတွယ်ပြီးတော့ အပင်တွေကို ရောဂါဖြစ်စေနိုင်တဲ့ မှိုအုပ်စုလိုမျိုး ဥပမာဆိုရင် - Verticillium၊ Pythium၊ Rhizoctonia တွေက အပင်တွေကို ရောဂါဖြစ်နိုင်တဲ့ မှိုတွေဖြစ်ပါတယ်။ အပင်တွေကို ကပ်ပါးပြုပြီး အပင်တွေမှာ ရောဂါတွေ ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။

မှိုတွေ ဘယ်မှာနေ

အဆွေးစားတဲ့ မှိုတွေက ဆွေးဖို့လိုတဲ့ သစ်သားလိုမျိုး စုပုံနေတဲ့နေရာမျိုးမှာ အများကြီးစုနေတတ်ပါတယ်။ တကယ်တမ်း အကျိုးပြုတာကျတော့ ဘက်တီးရီးယားတွေထက် မှိုတွေက ဆွေးမြေ့နိုင်စွမ်း ပိုများပါတယ်။ ပိုမြန်ပါတယ်။ အစိုဓာတ်မရှိ ခြောက်သွေ့နေတဲ့ အချိန်မှာဆိုရင် မှိုတွေကလည်း ခဏငြိမ်နေကြပြီးတော့ အစိုဓာတ်ရတဲ့ချိန်မှပြန်ပြီးတော့ လှုပ်ရှားကြပါတယ်။ သူတို့က လေရမှ အလုပ်လုပ်တဲ့ သက်ရှိတွေဖြစ်တာကြောင့် မြေအရမ်းကျပ်ပြီး လေမဝင်တာမျိုးကို မဖြစ်အောင် ဂရုစိုက်ပေးသင့်ပါတယ်နော်။ မှိုလေးတွေက သစ်တောမြေတွေမှာ အများဆုံး တွေ့ရပြီးတော့ လူတွေကို ကောင်းကျိုးပြုနေပါတယ်။ အခုဆို မြေကြီးထဲမှာ ရှိတဲ့ သက်ရှိလေးတွေထဲက မှိုလေးတွေ အကြောင်းကို သိလောက်ပြီလို့ထင်ပါတယ်။ တောင်သူဦးကြီးများ အကျိုးစီးပွား တိုးတက်အောင်မြင်ကြပါစေ။

ထွန်းဝင်းကျော်

Reference AGEC 311-Soil Chemistry and Soil Microbiology pdf, published by Agricultural University Alumni Association (AUAA).

မာလာမြိုင် ကုမ္ပဏီ ကြော်ငြာ

ပြောင်ခင်းမှာ ပေါင်းရှင်းဖို့ ဘူဒိုဇာ လာပြီ ဒိုး... ပြောင်းခင်း စိုက်နေရင်း ပေါင်းခင်းမဖြစ်သွားရအောင် မအပ်စပ်တဲ့ ပေါင်းတွေအကုန်ဒိုးဖို့ "ဘူဒိုဇာ" လာပြီဗျို့။ ပြောင်းခင်းထဲက ပေါင်းတွေကို အမြစ်ပြတ် သုတ်သင်ပေးမယ့် အစွမ်းထက်ထက် ဆေးတစ်လက် ဆိုရင် ပေါင်းမနိုင်ခင် "ပြောင်း" နိုင်ဖို့ ပြောင်းအထူး ရွေးချယ်ပေါင်းသတ်ဆေး "ဘူဒိုဇာ" နဲ့ဆိုရင် ဘယ်ပေါင်းတွေ ခံနိုင်ပါ့မလဲ? အဓိကပေါက်တတ်တဲ့ "မြေဇာ၊ မြက်ယား၊ ဆင်ငို၊ လက်သဲခွ၊ ဝမ်းဘဲစာ၊ လေးခွမြက်၊ ဝက်ကျွတ်၊ တောဟင်းနုနွယ်၊ မှိုချဥ်၊ ဟင်းဂလာ၊ ခွေးသေးပန်း၊ ဗောက်ပင်၊ ဗောက်လောက်ညို၊ ဆေးပုလဲ၊ ပရန္နဝါ၊ မြက်မုန်ညင်း" တို့ကို အမြစ်ပြတ် အထူးနှိမ်နင်းဖို့ "ဘူဒိုဇာ" ရှိရင် စိတ်သာချလိုက် ဦးကြီးတို့ရေ။ ပြောင်းဖူးပင် တစ်လသားမပြည့်မီ ပေါင်းအရွက် (၂-၄) ရွက် ထွက်ချိန်မှာ အချိန်မှန်မှန်နဲ့ မြန်မြန် သုံးထားဖို့ပဲ တိုက်တွန်းလိုက်ချင်တယ်ဗျ။ လက်မနှေးဘဲ အခုပဲ ပြောင်းခင်းထဲကပေါင်းတွေ "ဘူဒိုဇာ" နဲ့ ရှင်းလိုက်ရအောင်။

Read more

Facebook page သို့သွားရန်