ကော်ဖီသံချေးရောဂါ သတိပြုစရာ

ကော်ဖီစိုက်ပျိုးသော တောင်သူဦးကြီးများခင်ဗျာ မိမိအခင်းတွင် သံချေးရောဂါကျရောက်ခဲ့မည်ဆိုပါက အထွက်နှုန်းကျဆင်း၍ ဈေးကွက်မဝင်ဖြစ်မည်ဆိုသောကြောင့် ကော်ဖီသံချေးရောဂါအား သတိပြုကာကွယ်ရန် လိုအပ်ပါသည်။

ပျံ့နှံသောနေရာများ

ကော်ဖီသံချေးရောဂါသည် ကမ္ဘာအနှံ့ ကော်ဖီစိုက်ပျိုးသောနိုင်ငံများတွင် ပျံ့နှံ့ဖျက်ဆီးလျှက်ရှိသော ရောဂါတစ်မျိုးပါ။ ကျွန်ုပ်တို့နေထိုင်သော အာရှတိုက်တွင်လည်းပျံ့နှံ့လျှက်ရှိပါသည်။

ရောဂါလက်ခံသောကော်ဖီမျိုး

များသောအားဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကော်ဖီအများအပြားစိုက်ပျိုးသော ဒေသများမှာ အေးသော တောင်ပေါ် ဒေသများဖြစ်ပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင်စိုက်ပျိုးကြသော ကော်ဖီများအနက် သံချေးရောဂါဒဏ်ခံနိုင်ရည်မဲ့သော မျိုးနှစ်မျိုးမှာ အာရေးဘီးကားနှင့် ကာနီဖာရာမျိုးဖြစ်သည်။

ရောဂါလက္ခဏာနှင့် ပျံ့နှံ့ဖျက်ဆီးပုံ

ကော်ဖီသံချေးရောဂါဖြစ်စေသော သက်ရှိ၏သိပ္ပံအမည်မှာ Hemileia vastatrix ဖြစ်သည်။ ရောဂါကျရောက်သည်ဆိုပါက ကော်ဖီရွက်၏ အောက်ဖက်မျက်နှာပြင်တွင် လိမ္မော်ရောင်မှို၏ မျိုးပွားစပိုးများ သံချေးမှုန်များဖျန်းထားသကဲ့သို့ အကွက်လိုက် ဖြစ်ပေါ်လာသည်။ အရွက်၏ အပေါ်ဖက်မျက်နှာပြင်တွင် အစိမ်းရောင်ဧရိယာပျက်စီးကာ အဝါရောင်အကွက်အစက်များ ဖြစ်ပေါ်လာသည်။ ရောဂါကြီးရင့်လာသည်နှင့်အမျှ အောက်ဖက်မျက်နှာပြင်ရှိ မှိုမျိုးပွားစပိုးများ၏အလယ်တွင် အညိုရောင်ပြောင်းကာ အဝါရောင်ဘေးလိုင်းများဖြင့် သံချေးမှုန့်အသွင် ဖြစ်ပေါ်လာပါသည်။ အရွက်၏ အပေါ်ဖက် မျက်နှာပြင်သည်လည်း အစိမ်းရောင်ဧရိယာများ ဆုံးရှုံးလာကာ ဝါညိုရောင်အကွက်များဖုံးလွှမ်း၍ အရွက်များကြွေခြင်းနှင့် ကိုင်းများကျိုးသည့်အထိ ဖျက်ဆီးပါသည်။

ပျံ့နှံ့ပုံမှာ ကော်ဖီအရွက်၏ အောက်ဖက်မျက်နှာပြင်ရှိ မှို၏စပိုးများသည် လေအားဖြင့် ပျံ့နှံ့ပါသည်။ မှိုစပိုးများ ရှင်သန်ပေါက်ဖွားရန် ရေဓာတ်လိုအပ်ပါသည်။ ပိုးမွှားများ၏အကူအညီဖြင့်လည်း ပျံ့နှံ့နိုင်ပြီး ခြောက်သွေ့ရာသီဖြစ်ပါက စပိုးများသည် ရောဂါကျရောက်မှုခံနေရသော ကော်ဖီအရွက်များပေါ်တွင် ခိုအောင်းရှင်သန်နေနိုင်ပါသည်။

များသောအားဖြင့် ကော်ဖီသံချေးရောဂါသည် အာရေးဘီးကားကော်ဖီမျိုးကို အထူး တိုက်ခိုက်ပါသည်။ ကော်ဖီပင်အား ပူနွေးစိုစွတ် စိုထိုင်းစများသော မြေနိမ့်ပိုင်းတွင် စိုက်ပျိုးပါက ရောဂါကျရောက်မှု ပိုမိုများပြားမည်ဖြစ်သည်။ ကော်ဖီသံချေးရောဂါကျရောက်လာပါက အရွက်ကြွေခြင်း၊ အသစ်ထွက်လာသော ပင်စည်များအား ကြီးထွားမှုနှေးစေခြင်း၊ ကော်ဖီအသီးများ အချိန်မတိုင်ခင်မှည့်ခြင်း၊ ကြွေခြင်းနှင့် အပင်အသီးသီးမှုများကာ ကိုင်းကျိုးကျခြင်းနှင့် အရွက်ကြွေခြင်းကြောင့် သေစေခြင်းများဖြစ်ပေါ်စေသည်။ ကော်ဖီပင်များ သံချေးရောဂါကျရောက်လာပါက နောက်ဆက်တွဲရောဂါများ ဝင်ရောက်ရန် ပိုမိုလွယ်ကူစေပါသည်။ ဥပမာ မှည့်ပြောက်စွန်းရောဂါနှင့် အခြားသော မှိုရောဂါများ။ ကော်ဖီသံချေးရောဂါသည် ကော်ဖီခင်း၏ အထွက်နှုန်း ၃၀ မှ ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ဖျက်ဆီးနိုင်ပါသည်။

ရောဂါအား ကြိုတင်ခန့်မှန်းစစ်ဆေးခြင်း

တောင်သူဦးကြီးတို့ခင်ဗျ ကော်ဖီသံချေးရောဂါအား ကြိုတင်ခန့်မှန်း စစ်ဆေးမည်ဆိုပါက မိမိကော်ဖီခင်း၏ ကော်ဖီပင်အရွက်အောက်ဖက်တွင် လိမ္မော်ဝါရောင် မှိုစပိုးများကို မြင်တွေ့ရမည်ဖြစ်သည်။ အရွက်၏ အပေါ်ဖက်တွင်လည်း အညိုရောင်အစက်များအား အဝါရောင်ဘေးလိုင်းများဖြင့် တွေ့မြင်ရမည်ဖြစ်သည်။ ကော်ဖီခင်းအား ၃ ရက် တစ်ခါသော်လည်းကောင်း ၁ ပတ်တစ်ခါသော်လည်းကောင်း စစ်ဆေးရန်လိုအပ်သည်။

ကာကွယ်နှိမ်နင်းခြင်း

တောင်သူဦးကြီးတို့အနေဖြင့် မိမိတို့၏ကော်ဖီအခင်းအား သံချေးရောဂါကျရောက်စေသော အခြေအနေများကို သိရှိထားရန်လိုအပ်သည်။ ၎င်းအခြေအနေများမှာ မိုးရွာသွန်းမှုများပြားခြင်းနှင့် ကော်ဖီပင်တွင် အရွက်ပမာဏများပြားခြင်းများဖြစ်သည်။ ကော်ဖီသံချေးရောဂါဖြစ်စေသာ သက်ရှိသည် မှိုသတ်ဆေးနှင့် အခြားသော နှိမ်နင်းမှုများခံနိုင်ရည်ရှိရန် မျိုးရိုးဗီဇပြောင်းလဲခြင်းများ ပြုလုပ်နိုင်သောကြောင့် အောက်ပါနှိမ်နင်းခြင်းများ ပြုလုပ်ရန်လိုအပ်သည်။

ကော်ဖီပင်များအား ပင်ခြားတန်းခြားကို မျိုးအလိုက် မှန်ကန်စွာစိုက်ပျိုးခြင်းသည် အပင်တစ်ပင်နှင့်တစ်ပင် နီးကပ်မှုမရှိစေကာ စိုထိုင်းစနည်းစေသောကြောင့် မှိုစပိုးများ ပေါက်ဖွားမှုအား ကာကွယ်ခြင်း၊ အာဟာရဓာတ် မြေဩဇာ လုံလောက်မျှတစွာကျွေးခြင်း၊

ကော်ဖီခင်းတွင် အရိပ်ကျရောက်မှုမရှိစေရန် ပြုလုပ်ခြင်းနှင့် ကော်ဖီပင်ကြီးထွားမှုမြင့်မား၍ အပင်အုံ့ကာ အရိပ်ဖြစ်ပေါ်မှုအား ဖယ်ရှား၍ ကာကွယ်ခြင်း၊

ခံနိုင်ရည်ရှိသောအပင်မျိုးအား အသုံးပြုခြင်း (ဥပမာ ရူဘီစတိုမျိုးသည် အာရေးဘီးကား မျိုးထက်ပို၍ ခံနိုင်ရည်ရှိသည်။)

ကော်ဖီခင်းအား ကုန်းမြင့်ဒေသ အမြင့် ၁၇၀ မီတာ အထက်တွင် စိုက်ပျိုးမည်ဆိုပါက ဓာတုနည်းဖြင့် နှိမ်နင်းမှုအား လိုအပ်မှုမရှိသလောက်နည်းပါးသည်။ သို့သော် ဓာတုဗေဒနည်းဖြင့် နှိမ်နင်းလိုပါက ကော့ပါးဘေ့စ်ကွန်ပေါင်းအများစုနှင့် Troalzde fungicide များအား အသုံးပြုနိုင်သည်။ ကော့ပါးပါဝင်သော မှိုသတ်ဆေးများသည် ဇီဝနည်းဖြင့်အကျိုးပြုနေသော အင်းဆက်များကို သေစေနိုင်သောကြောင့် အုပ်စုများကို အသုံးပြုခြင်းသည် ပိုသင့်တော်ပါသည်။

မစိုက်ပျိုးမီ ရောဂါကင်းလွတ်ပြီး မျိုးကောင်းသော ကော်ဖီပင်များအား စိုက်ခြင်းသည် ရောဂါကျရောက်မှုနည်းစေပါသည်။

တောင်သူဦးကြီးများခင်ဗျာ ဓာတုဆေးများအသုံးပြုရာတွင်လည်း မိမိအသုံးပြုသောဆေးတွင် ပါဝင်သောအညွှန်းအတိုင်း အကြိမ်နှုန်း၊ ပမာဏနှင့် တပ်ဆင်ရမည့်ပစ္စည်းများ ပြည့်စုံစွာ အသုံးပြုစေလိုပါသည်။

Reference:

www.britannica.com>science>coffee

ဘုန်းဟိန်းနိုင်

ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ကို ထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။

ဗွေဆော်ဦး ကြော်ငြာ

ကိုယ်မွေးထားတဲ့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ မြန်မြန်ကြီး၊ များများရှင်စေချင်တယ်ဆိုရင်... အားဆေးကောင်းလေးတွေ ရှိနေပါတယ်ရှင့်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ အားရှိသန်မာထွားကျိုင်းသွားစေမဲ့ Aqua Calcium, Aqua Booster, Aqua Mix ဆိုတဲ့ ဆေးလေးတွေပါနော်.. Aqua Calcium ဆိုတာက.. နာမည်နဲ့လိုက်အောင်ပဲ ငါး၊ ပုစွန်တွေအတွက်လိုအပ်တဲ့ ကယ်လ်ဆီယမ်များ ခဲပျစ်ပါဝင်နေတဲ့ အရည်မျိုးဖြစ်ပြီး ဗီတာမင်စီလည်း ပါဝင်ပါတယ်ရှင့်..။ ဒါလေးထည့်ပေးလိုက်ရင် ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကြီးထွားနှုန်း၊ အရွယ်အစားနဲ့ အသက်ရှင်နှုန်းတို့ကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ကန်ထဲမှာလည်း နိုက်ထရိတ်များလျော့ကျအောင် ဆောင်ရွက်ပေးမှာပါနော်..။ Aqua Booster ဆိုတာကတော့… ဘတ်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်၊ ပရိုတိုဇိုအာတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို ခံနိုင်ရည်ပိုရှိစေမဲ့ အရေးပါတဲ့ ဇီဝကမ္မဆိုင်ရာ အာဟာရအားတိုးဆေးမျိုးပါ။ သူ့မှာက သြဂဲနစ်အက်စစ်အမျိုးမျိုး၊ glycan နဲ့ အမိုင်နိုအက်ဆစ်များ ပေါင်းစပ်ပါဝင်နေလို့ ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကျန်းမာရေးကော ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်ကိုကော ကူညီထောက်ပံ့ပေးနိုင်ပါတယ်ရှင့်။ ဒါ့အပြင် အာဟာရစုပ်ယူနိုင်စွမ်းမြင့်စေပြီး အစာခြေအင်ဇိုင်းများကို လှုံ့ဆော်ပေးသလို ဘက်တီးရီးယားဒဏ်ကို လည်း ခံနိုင်ရည်ရှိစေလို့ ကြီးထွားနှုန်းနဲ့ ရှင်သန်နှုန်း မြင့်တက်စေမှာပါနော်။ နောက်တစ်ခု... Aqua Mix ကကောဆိုရင်တော့.. သူက ကယ်ဆီယမ်၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်နှင့် ပိုတက်ဆီယမ် ပါဝင်တဲ့ အရောအ‌နှောဖြစ်လို့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေရဲ့ အသက်ရှင် နှုန်းကို တိုးမြင့်စေပြီး အစာခြေစနစ်ကိုလည်း တိုးတက်စေပါတယ်။ ပြီးတော့ ကြွက်သားများ ကျုံ့ခြင်းတင်းခြင်းများကိုလျော့စေကာ အရေခွံလဲနှုန်းမြင့်စေပြီး အခွံများကို ပိုမာကြော လာစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါတင်ပဲလားဆိုတော့...မဟုတ်သေးဘူး...ကြီးထွားနှုန်းလည်း ပိုကောင်းလာပြီး ဖမ်းဆီးချိန်မှာ အသွေးအရောင် လည်း ပိုလှနေစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်ရှင့်။ ဆိုတော့ ဒါလေးတွေကို သုံးပေးမယ်ဆိုရင်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ ရှင်သန်ကြီးထွားနှုန်းမြင့်မားလာနိုင်တာဆိုတော့... ဝင်ငွေပိုတိုးလာမယ်ဆိုတာက ပြောနေစရာတောင် လိုမှာမဟုတ်ပါဘူးနော်.. ဒါလေးတွေလိုချင်တယ်ဆိုရင်တော့ ‘ဗွေဆော်ဦး’ မှာ ရနေပါပြီရှင့်...