နှမ်းပင်ဖိုရောဂါ ဘာကြောင့်ဖြစ်ပြီး ဘယ်လိုကာကွယ်မလဲ..

ရောဂါအမည် - နှမ်းပင်ဖိုရောဂါ (Sesame Phyllody)

ရောဂါဖြစ်စေ/သက်ရှိ - Phytoplasma

သဘာဝဖြစ်စဥ်

နှမ်းဖို ဖိုင်တိုပလာစမာသက်ရှိဟာ ရောဂါဖြစ်စေတဲ့ အဏုဇီဝသက်ရှိများမှ မော်လီကျု(Mollicutes)အုပ်စုဝင်ဖြစ်ပြီး ဆဲလ်နံရံမပါတဲ့ ဘက်တီးရီးယား (Bacteria)အမျိုးအစား ဖြစ်ပါတယ်။
ယခင်က (Mycoplasma like organisms)လို့ ခေါ်ဆိုခဲ့ကြပြီး ၁၉၉၂ ခုနှစ်နောက်ပိုင်းကစလို့ “ဖိုင်တိုပလာစမာ” လို့ ပြောင်းလဲ အမည်ပေးခဲ့တာ တွေ့ရပါတယ်။ အပင်အစာကြောစည်းနဲ့ အပင်ဖျက်ပိုးတွေရဲ့ ခန္ဓာအတွင်းမှာ ထာဝရကပ်ပါးအဖြစ် ပွားများတည်ရှိနေကြတာဖြစ်ပါတယ်။

ပင်ပြလက္ခဏာ

စိုက်ပြီး ၇ ရက်မှ ၄၅ ရက်သားအတွင်း စတင်ကျရောက်တတ်ပြီး အရင်ဦးဆုံး သိသာစေတဲ့လက္ခဏာကတော့ ရွက်ကြောများ ထင်ရှားလာပြီး ရွက်သားထူလာကာ ပုံသဏ္ဍာန် ပြောင်းလာတာဖြစ်ပါတယ်။
ဆစ်ကြားများ တိုခြင်း၊ အရွက်များ သေးငယ်ခြင်းနှင့် အပင်ပုခြင်း၊ အပင်ကြီးလာသောအခါ ပန်းခိုင်များသေး၍ အရွက်များလိမ်ကာ ဆစ်ကြားတိုလာခြင်းတွေ ဖြစ်တတ်ပါတယ်။

ရောဂါဆိုးရွားတဲ့အဆင့်မှာတော့..

ပန်းပွင့်ဖတ်များ အရွက်ကဲ့သို့ အစိမ်းရောင်ပုံပြောင်းခြင်း၊ မြုံခြင်း (Floral viresecence and phyllody)
ပန်းခိုင် အစုလိုက်ဖြစ်ခြင်း (Floral prolife-ration)၊
နှမ်းသီးတောင့် အက်ကွဲ၍ အပင်ပေါက်ခြင်း (Germination of seeds in cracked capsules)၊
ပန်းပွင့်အစိတ်အပိုင်းများတွင် အနက်ရောင်အစေးများ ထွက်ခြင်း (Dark exudates on foliage parts)၊
အဝါရောင် လိမ်တွန့်နေသော အရွက်များ ဆစ်ကြားတိုများမှ ထွက်ခြင်း (Short internodes with yellows, twisted reduced leaves)၊
အပင်ထိပ်ပိုင်း ပုံသဏ္ဌာန်မမှန်ခြင်း (Shoot apex fasciation)၊
အပင်ထိပ်ပိုင်းတွင် စုန်းတံမျက်စည်းပုံစံဖြစ်ခြင်း (Witches’ broom) စတာတွေ ဖြစ်တတ်ပါတယ်။

ရောဂါကူးစက်ပျံ့နှံပုံ

နှမ်းဖိုရောဂါဖြစ်စေသော ဖိုက်တိုပလာစမာ သက်ရှိဟာ တပင်မှတပင်၊ တနေရာမှတနေရာသို့ သစ်ရည်စုပ်ပိုးဖြုတ်ကနေတဆင့် ကူးစက်ပျံ့နှံ့ပါတယ်။
Brown leaf hopper (Orosius albicinctus)ဆိုတဲ့ ဖြုတ်ညိုကနေ အဓိကကူးစက်တာဖြစ်ပြီး ဖိုက်တိုပလာစမာ သက်ရှိကတော့ ဖြုတ်ညိုပွားများချိန်ဖြစ်တဲ့ ဇွန်၊ ဇူလိုင်လတွေဆို အခြားလက်ခံသီးနှံပင်တွေမှာ ရှိနေတတ်ပါတယ်။
ဖြုတ်ညိုဟာ ရောဂါလက်ခံပင်တွေကနေ ဖိုင်တိုပလာစမာသက်ရှိကို ရယူဖို့ဆိုရင် ၃−၄ ရက်အထိ စုပ်ယူစားသုံးဖို့ လိုအပ်ပြီး တခြားအပင်တွေမှာ ရောဂါပျံ့နှံ့စေဖို့ဆိုရင်တော့ အနည်း ဆုံး ၃၀ မိနစ်ခန့် စုပ်ယူစားသုံးနေဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။
ရောဂါပျိုးချိန်ဟာ ဖြုတ်ပိုးမှာ ၁၅−၆၃ ရက်နဲ့ နှမ်းပင်မှာဆိုရင် ၁၃−၆၁ ရက်ထိ ကြာနိုင်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ခြင်း

မျိုးစေ့ကို Imidacloprid(အင်ဒေါင်း) ဆေးလူးစိုက်ပျိုးပါ။
ပဲစဥ်းငုံသီးနှံနှင့်နှမ်းကို ၆ တန်း × ၁ တန်း သီးညှပ်စိုက်ပါ။
မြေပဲ၊ ဝါ၊ ပဲစိုက်ခင်းများအနီးမှာ နှမ်းစိုက်ခြင်းကို ရှောင်ပါ။
ပေါင်းမြက်များကို အချိန်မီ ရှင်းလင်းပါ။
ဆောင်းရာသီထက် နွေရာသီ(သို့)ပူအိုက်ရာသီတွင် ဖြုတ်ညိုများ ပွားနှုန်းမြင့်မားလို့ ဖြုတ်ကာကွယ်ဆေးကို အပင်တလသားအတွင်း ဖျန်းပေးဖို့လိုပါတယ်။

( စိုက်ပြီး ၁၀ ရက်သားမှ စ၍ ဖြုတ်ကာကွယ်ဆေး (Avetameprid/ Thiamethoxan./ Carbosulfan/BPMC(ဗိုက်တာဂရို..) ၇ - ၁၀ ရက်ခြား ပိုးအခြေအနေကြည့်ဖျန်းပါ)

ရောဂါလက္ခဏာ စတင်တွေ့ရှိပါက လတ်တလောကုသရန် Tetracycline-HCL 500ppm( antibiotic) ၇ ရက်ခြား ၃ ကြိမ် ဖျန်းပေးပါ။

စေတနာများစွာဖြင့်

ပျံလွှား(ပုလဲ)

Ref >>Dr Nann Kyu and SESAMUM :: MAJOR DISEASE :: PHYLLODY

ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ဟုထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။

ဗွေဆော်ဦး ကြော်ငြာ

ကိုယ်မွေးထားတဲ့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ မြန်မြန်ကြီး၊ များများရှင်စေချင်တယ်ဆိုရင်... အားဆေးကောင်းလေးတွေ ရှိနေပါတယ်ရှင့်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ အားရှိသန်မာထွားကျိုင်းသွားစေမဲ့ Aqua Calcium, Aqua Booster, Aqua Mix ဆိုတဲ့ ဆေးလေးတွေပါနော်.. Aqua Calcium ဆိုတာက.. နာမည်နဲ့လိုက်အောင်ပဲ ငါး၊ ပုစွန်တွေအတွက်လိုအပ်တဲ့ ကယ်လ်ဆီယမ်များ ခဲပျစ်ပါဝင်နေတဲ့ အရည်မျိုးဖြစ်ပြီး ဗီတာမင်စီလည်း ပါဝင်ပါတယ်ရှင့်..။ ဒါလေးထည့်ပေးလိုက်ရင် ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကြီးထွားနှုန်း၊ အရွယ်အစားနဲ့ အသက်ရှင်နှုန်းတို့ကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ကန်ထဲမှာလည်း နိုက်ထရိတ်များလျော့ကျအောင် ဆောင်ရွက်ပေးမှာပါနော်..။ Aqua Booster ဆိုတာကတော့… ဘတ်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်၊ ပရိုတိုဇိုအာတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို ခံနိုင်ရည်ပိုရှိစေမဲ့ အရေးပါတဲ့ ဇီဝကမ္မဆိုင်ရာ အာဟာရအားတိုးဆေးမျိုးပါ။ သူ့မှာက သြဂဲနစ်အက်စစ်အမျိုးမျိုး၊ glycan နဲ့ အမိုင်နိုအက်ဆစ်များ ပေါင်းစပ်ပါဝင်နေလို့ ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကျန်းမာရေးကော ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်ကိုကော ကူညီထောက်ပံ့ပေးနိုင်ပါတယ်ရှင့်။ ဒါ့အပြင် အာဟာရစုပ်ယူနိုင်စွမ်းမြင့်စေပြီး အစာခြေအင်ဇိုင်းများကို လှုံ့ဆော်ပေးသလို ဘက်တီးရီးယားဒဏ်ကို လည်း ခံနိုင်ရည်ရှိစေလို့ ကြီးထွားနှုန်းနဲ့ ရှင်သန်နှုန်း မြင့်တက်စေမှာပါနော်။ နောက်တစ်ခု... Aqua Mix ကကောဆိုရင်တော့.. သူက ကယ်ဆီယမ်၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်နှင့် ပိုတက်ဆီယမ် ပါဝင်တဲ့ အရောအ‌နှောဖြစ်လို့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေရဲ့ အသက်ရှင် နှုန်းကို တိုးမြင့်စေပြီး အစာခြေစနစ်ကိုလည်း တိုးတက်စေပါတယ်။ ပြီးတော့ ကြွက်သားများ ကျုံ့ခြင်းတင်းခြင်းများကိုလျော့စေကာ အရေခွံလဲနှုန်းမြင့်စေပြီး အခွံများကို ပိုမာကြော လာစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါတင်ပဲလားဆိုတော့...မဟုတ်သေးဘူး...ကြီးထွားနှုန်းလည်း ပိုကောင်းလာပြီး ဖမ်းဆီးချိန်မှာ အသွေးအရောင် လည်း ပိုလှနေစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်ရှင့်။ ဆိုတော့ ဒါလေးတွေကို သုံးပေးမယ်ဆိုရင်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ ရှင်သန်ကြီးထွားနှုန်းမြင့်မားလာနိုင်တာဆိုတော့... ဝင်ငွေပိုတိုးလာမယ်ဆိုတာက ပြောနေစရာတောင် လိုမှာမဟုတ်ပါဘူးနော်.. ဒါလေးတွေလိုချင်တယ်ဆိုရင်တော့ ‘ဗွေဆော်ဦး’ မှာ ရနေပါပြီရှင့်...