စတော်ဘယ်ရီမှာ ကျရောက်တဲ့ ဒေါင့်ချွန်းရွက်စက်ပြောက်ရောဂါ

အင်္ဂလိပ်အမည် - Angular Leaf Spot
ရောဂါဖြစ်စေသောသက်ရှိ - Xanthomonas fragariae

ဒေါင့်ချွန်းရွက်စက်ပြောက်ရောဂါဟာ ဘက်တီးရီးယားကြောင့်ဖြစ်တဲ့ ရောဂါတစ်မျိုးဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာတဝန်းမှာရှိတဲ့ စတော်ဘယ်ရီ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှုမှာ အရေးပါတဲ့ရောဂါလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီရောဂါကို ၁၉၆၀ ခုနှစ်မှာ အမေရိကန်နိုင်ငံ မင်နီဆိုးတားပြည်နယ်နဲ့ ဖလော်ရီဒါပြည်နယ်ထဲမှာရှိနေတဲ့ စတော်ဘယ်ရီစိုက်ခင်းတွေထဲမှာ စတင်တွေ့ရှိခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီရောဂါကြောင့် စတော်ဘယ်ရီသီးတွေကို ဥရောပနဲ့ အခြားသောနိုင်ငံတွေကို တင်ပို့ရောင်းချရာမှာ ထိခိုက်ဆုံးရှုံးမှုတွေ များစွာဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပါတယ်။ ရောဂါကျရောက်မှု ဆိုးရွားမယ်ဆိုရင် အထွက်နှုန်းကို ၇၅ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ထိခိုက်စေနိုင်တဲ့ ရောဂါလည်းဖြစ်ပါတယ်။

ရောဂါကျရောက်မှုလက္ခဏာ

ရောဂါဖြစ်စေတဲ့ သက်ရှိဘက်တီးရီးယားဟာ ကြီးထွားမှုနှေးကွေးပြီး ၎င်းကျရောက်တဲ့အခါ အရွက်ရဲ့ အောက်မျက်နှာပြင်မှာ ရေစိုနာအကွက်ပုံစံကို တွေ့ရှိရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဘက်တီးရီးယားဟာ အရွက်ရဲ့ လေရှူပေါက်တွေကနေတဆင့် အပင်ထဲကိုဝင်ရောက်တာ ဖြစ်ပါတယ်။
အနာဟာဆိုရင် အစပိုင်းမှာ သေးငယ်ပြီး ပုံသဏ္ဌာန်မမှန်တဲ့ အစက်အပြောက်ပုံစံမျိုးနဲ့ အရွက်ရဲ့အောက်မျက်နှာပြင်မှာ တွေ့ရှိရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
ရောဂါဖြစ်ပွားမှု တိုးလာတာနဲ့အမျှ အစက်အပြောက်တွေဟာ တဖြည်းဖြည်းကျယ်လာပြီး အရွက်ရဲ့ အပေါ်ယံမျက်နှာပြင်မှာပါ မြင်တွေ့လာရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
အစိုဓာတ်မြင့်နေတဲ့အခါမှာတော့ အနာကနေ စေးကပ်တဲ့ ဘက်တီးရီးယားစိမ့်ထွက်ရည်တွေ ထွက်နေတာကိုလည်း တွေ့ရှိရမှာဖြစ်ပါတယ်။
ရောဂါဖြစ်ပွားမှု ကြီးထွားလာတာနဲ့အမျှ အနာဟာ တဖြည်းဖြည်းကြီးလာမှာ ဖြစ်ပြီး နောက်ပိုင်းမှာတော့ နီညိုရောင်သေနာကွက် (Necrotic) များကို တွေ့ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
ရောဂါကျရောက်မှုကို သိရှိနိုင်ဖို့ လက်တွေ့ကျတဲ့ နည်းလမ်းကတော့ အရွက်ကိုနေရောင်အောက်မှာ ထားလိုက်ရင် အရွက်ပေါ်မှာအလင်းပေါက်နိုင်တဲ့ အစက်အပြောက်တွေကို တွေ့ရှိရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဒီလိုမျိုး ပျက်စီးယိုယွင်းနေတဲ့ တစ်သျှူးတွေဟာ တဖြည်းဖြည်းနဲ့ ခြောက်သွေ့သေဆုံးသွားမှာဖြစ်ပြီး နောက်ဆုံးမှာ စုတ်ပြဲနေတဲ့ အရွက်ပုံစံကို တွေ့ရှိရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
ရောဂါကျရောက်မှု ဆိုးရွားပြင်းထန်တဲ့ စိုက်ခင်းတွေမှာဆိုရင်တော့ အရွက်ပေါ်မှာသာမက အသီးတွေပေါ်မှာပါ အနာများဖြစ်ပေါ်လာတာ တွေ့ရမှာဖြစ်ပါတယ်။

ရောဂါပျံ့နှံ့မှု

နေ့ဘက်မှာပူနွေးပြီး ညဘက်မှာအေးတဲ့ အခြေအနေမျိုးတွေဟာ ဒီရောဂါကို ပျံ့နှံ့ဖို့ လွယ်ကူစေပါတယ်။ နေ့အပူချိန် ၂၀ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ် ပတ်ဝန်းကျင်ဟာ ရောဂါဖြစ်ပွား ပျံ့နှံ့နိုင်ဖို့ အလားအလာကောင်းစေပါတယ်။
ရောဂါပျံ့နှံ့စေတဲ့ ပထမအချက်ကတော့ ရောဂါရနေတဲ့ အပင်တွေကို စိုက်ခင်းတစ်ခုမှ တစ်ခုသို့ ရွှေ့ပြောင်းစိုက်ပျိုးခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပါတယ်။ ဒုတိယအချက်ကတော့ အစိုဓာတ်များနေတဲ့အခြေအနေမှာ အနာကနေထွက်ရှိတဲ့ ဘက်တီးရီးယားစိမ့်ထွက်ရည်တွေကြောင့် ဖြစ်ပါတယ်။
ရောဂါဖြစ်စေတဲ့ ဘက်တီးရီးယားဟာ ခြောက်သွေ့နေတဲ့အရွက်တွေ အပေါ်မှာရော မြေအောက်မှာရှိနေတဲ့ အပင်တစ်သျှူးတွေဆီမှာပါ တနှစ်လောက်အထိ ရှင်သန်နေနိုင်ကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။
အဓိကအားဖြင့် သဘာဝမိုးရွာခြင်းနဲ့ ရေဖျန်းကိရိယာအသုံးပြုပြီးရေသွင်းခြင်း (Sprinkler irrigation) တို့ကြောင့် ရောဂါပျံ့နှံ့မှု ပိုများတာတွေ့ရပါတယ်။
နောက်ဆုံးတစ်ချက်ကတော့ စိုစွတ်အေးမြတဲ့ အခြေအနေမျိုးမှာ ဘက်တီးရီးယားစိမ့်ထွက်ရည်တွေ ထုတ်လေ့ရှိတာမို့ ၎င်းအချိန်မှာ သီးနှံတွေကို ရိတ်သိမ်း၊ ကိုင်တွယ်၊ သယ်ယူပို့ဆောင်တာတွေ လုပ်ဆောင်ခြင်းအားဖြင့်လည်း ဘက်တီးရီးယားတွေကို အလွယ်တကူ ပျံ့နှံ့စေနိုင်ပါတယ်။

ကာကွယ်နှိမ်နင်းခြင်း

ထိရောက်အောင် ကာကွယ်နိုင်ဖို့ ပထမဆုံးအချက်ကတော့ ရောဂါကင်းပြီး ကျန်းမာသန်စွမ်းတဲ့ အပင်တွေကို ရွေးချယ်စိုက်ပျိုးသင့်ပါတယ်။
နောက်တစ်ချက်ကတော့ သီးနှံတွေစိုက်ပျိုးလို့ ရေသွင်းတဲ့အခါမှာ ရေဖျန်းကိရိယာအသုံးပြုပြီးရေသွင်းခြင်း (Sprinkler irrigation) ကို လျှော့ချသင့်ပြီး ရောဂါပျံ့နှံ့မှုကို ကာကွယ်နိုင်ပါတယ်။
ဒါ့ကြောင့် စတော်ဘယ်ရီစိုက်ခင်းတွေကို ရေပေးသွင်းတဲ့အခါ အစက်ချရေပေးစနစ် (Drip irrigation) ကို အသုံးပြုသင့်ပါတယ်။ နောက်ပြီး စိုက်ခင်းမှာအသုံးပြုမယ့် ပစ္စည်းကိရိယာတွေကိုလည်း အရောင်ချွတ်ဆေးနဲ့ အရက်ပြန် အသုံးပြုပြီး စနစ်တကျသန့်စင်ပေးသင့်ပါတယ်။
ဆေးဝါးအနေနဲ့ဆိုရင်တော့ ကော့ပါး (ကြေးနီ) ဓာတ်ပါဝင်တဲ့ ဆေးတွေအသုံးပြုခြင်းဖြင့်လည်း ဒီရောဂါကို ထိရောက်စွာ ကာကွယ်နှိမ်နင်းနိုင်ပါတယ်။
ဒါပေမဲ့ ကော့ပါးပါဝင်တဲ့ဆေးတွေ အသုံးပြုမယ်ဆိုရင် သတ်မှတ်ထားတဲ့ပမာဏအတိုင်း (သို့မဟုတ်) ပမာဏအနည်းငယ်ပဲအသုံးပြုသင့်ပါတယ်။ ဘာ့ကြောင့်လဲဆိုတော့ ဒီဆေးတွေကို မကြာခဏအသုံးပြုမယ်ဆိုရင် phytotoxicity လို့ခေါ်တဲ့ အရွက်ဟောင်းတွေနီမြန်းလာတာမျိုး၊ အပင်ကြီးထွားမှုနှေးလာတာမျိုးနဲ့ အထွက်နှုန်းကျဆင်းလာတာမျိုးတွေ ဖြစ်နိုင်တာကြောင့် စနစ်တကျအသုံးပြုသင့်တာဖြစ်ပါတယ်။

စတော်ဘယ်ရီမှာ ကျရောက်တဲ့ ဒေါင့်ချွန်းရွက်စက်ပြောက်ရောဂါကို ကာကွယ်နှိမ်နင်းဖို့အတွက် ကော့ပါးဟိုက်ဒရောဆိုဒ်၊ ကော့ပါးအောက်စီကလိုရိုဒ်၊ ကော့ပါးဆာလ်ဖိတ်နဲ့ အခြားသော ကော့ပါးဒြပ်ပေါင်းတွေ ပါဝင်တဲ့ ဆေးတွေကိုရွေးချယ်ပြီး သတ်မှတ်နှုန်းထားအတိုင်း စနစ်တကျအသုံးပြုပြီး ကာကွယ်နှိမ်နင်းနိုင်ပါတယ်။

ဇင်ထူးနိုင်

ကိုးကားချက်

https://www.freshfruitportal.com/

ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ကို ထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။

ဗွေဆော်ဦး ကြော်ငြာ

ကိုယ်မွေးထားတဲ့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ မြန်မြန်ကြီး၊ များများရှင်စေချင်တယ်ဆိုရင်... အားဆေးကောင်းလေးတွေ ရှိနေပါတယ်ရှင့်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ အားရှိသန်မာထွားကျိုင်းသွားစေမဲ့ Aqua Calcium, Aqua Booster, Aqua Mix ဆိုတဲ့ ဆေးလေးတွေပါနော်.. Aqua Calcium ဆိုတာက.. နာမည်နဲ့လိုက်အောင်ပဲ ငါး၊ ပုစွန်တွေအတွက်လိုအပ်တဲ့ ကယ်လ်ဆီယမ်များ ခဲပျစ်ပါဝင်နေတဲ့ အရည်မျိုးဖြစ်ပြီး ဗီတာမင်စီလည်း ပါဝင်ပါတယ်ရှင့်..။ ဒါလေးထည့်ပေးလိုက်ရင် ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကြီးထွားနှုန်း၊ အရွယ်အစားနဲ့ အသက်ရှင်နှုန်းတို့ကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ကန်ထဲမှာလည်း နိုက်ထရိတ်များလျော့ကျအောင် ဆောင်ရွက်ပေးမှာပါနော်..။ Aqua Booster ဆိုတာကတော့… ဘတ်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်၊ ပရိုတိုဇိုအာတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို ခံနိုင်ရည်ပိုရှိစေမဲ့ အရေးပါတဲ့ ဇီဝကမ္မဆိုင်ရာ အာဟာရအားတိုးဆေးမျိုးပါ။ သူ့မှာက သြဂဲနစ်အက်စစ်အမျိုးမျိုး၊ glycan နဲ့ အမိုင်နိုအက်ဆစ်များ ပေါင်းစပ်ပါဝင်နေလို့ ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကျန်းမာရေးကော ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်ကိုကော ကူညီထောက်ပံ့ပေးနိုင်ပါတယ်ရှင့်။ ဒါ့အပြင် အာဟာရစုပ်ယူနိုင်စွမ်းမြင့်စေပြီး အစာခြေအင်ဇိုင်းများကို လှုံ့ဆော်ပေးသလို ဘက်တီးရီးယားဒဏ်ကို လည်း ခံနိုင်ရည်ရှိစေလို့ ကြီးထွားနှုန်းနဲ့ ရှင်သန်နှုန်း မြင့်တက်စေမှာပါနော်။ နောက်တစ်ခု... Aqua Mix ကကောဆိုရင်တော့.. သူက ကယ်ဆီယမ်၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်နှင့် ပိုတက်ဆီယမ် ပါဝင်တဲ့ အရောအ‌နှောဖြစ်လို့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေရဲ့ အသက်ရှင် နှုန်းကို တိုးမြင့်စေပြီး အစာခြေစနစ်ကိုလည်း တိုးတက်စေပါတယ်။ ပြီးတော့ ကြွက်သားများ ကျုံ့ခြင်းတင်းခြင်းများကိုလျော့စေကာ အရေခွံလဲနှုန်းမြင့်စေပြီး အခွံများကို ပိုမာကြော လာစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါတင်ပဲလားဆိုတော့...မဟုတ်သေးဘူး...ကြီးထွားနှုန်းလည်း ပိုကောင်းလာပြီး ဖမ်းဆီးချိန်မှာ အသွေးအရောင် လည်း ပိုလှနေစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်ရှင့်။ ဆိုတော့ ဒါလေးတွေကို သုံးပေးမယ်ဆိုရင်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ ရှင်သန်ကြီးထွားနှုန်းမြင့်မားလာနိုင်တာဆိုတော့... ဝင်ငွေပိုတိုးလာမယ်ဆိုတာက ပြောနေစရာတောင် လိုမှာမဟုတ်ပါဘူးနော်.. ဒါလေးတွေလိုချင်တယ်ဆိုရင်တော့ ‘ဗွေဆော်ဦး’ မှာ ရနေပါပြီရှင့်...