နှမ်း ဆစ်နီမတုတ်ရောဂါ (sesame cyst nematode)

ဆစ်နီမတုတ်ရောဂါက နှမ်းပင်အပြင် ပဲစဉ်းငုံ၊ ပဲလွမ်း စသောပဲအမျိုးမျိုးမှာလည်း ကျရောက်လေ့ရှိပါတယ်။ ရောဂါဖြစ်စေသောသက်ရှိ Heterodera cajani ဖြစ်ပြီး ၎င်း cysts နီမတုတ်တွေက အမြစ်အတွင်းမှာ နေထိုင်စားသောက်ပါတယ်။ နီမတုတ်အမတစ်ကောင်ဟာ ဥပေါင်း (၂၀၀) ကျော်ဉနိုင်ပြီး ၎င်းဥတွေကလည်း နှစ်ပေါင်းများစွာကြာ အသက်ရှင်နိုင်ပါတယ်။ ဥမှပေါက်လာတဲ့ ဒုတိယအဆင့်သားလောင်းက နှမ်းပင်ရဲအမြစ်ထဲကို ထိုးဖောက်ဝင်ရောက်သွားပါတယ်။ အမြစ်ထဲမှာနေထိုင်ပြီး အပင်ရဲ့အစာတွေကို စုပ်ယူစားသောက်ကြပါတယ်။ အကောင်ကြီးအဆင့် ရောက်သွားတဲ့အခါမှာတော့ နီမတုတ်အမတွေဟာ အမြစ်မှာကပ်တွယ်ပြီး ဥတွေဥကြပါတယ်။ မျိုးပွားခြင်းနောက်ဆုံးအဆင့်မှာတော့ နီမတုတ်အမတွေဟာ အမြစ်အပြင်ဘက်တိုးထွက်ပြီး သေဆုံးသွားကြကာ ဥတွေရှိတဲ့ သံပုရာသီးပုံစံ Cysts အိတ်သာ ဆက်လက်ရှင်သန် ကျန်ရှိခဲ့ပါတယ်။

ဆစ်နီမတုတ်ကျရင် ဘယ်လိုလက္ခဏာတွေပြသလဲ?

- အရွက်တွေသေးပြီးဝါလာမယ်

- အပွင့်လေးတွေသေးလာမယ်

- သီးထောင့်တည်မှုလျော့ကျကာ သီးထောင့်အရွယ်အစားလည်းသေးလာမယ်

- အမြစ်ကြီးထွားမှုညံ့လာပြီး အပင်ကိုနှုတ်ကြည့်ရင် အမြစ်မှာ အဖြူရောင်(သို့)အညိုရောင်နီမတုတ်တွေ ကပ်နေတာကိုတွေ့ရမယ်

- အပင်တစ်ပင်လုံးပုနေတာကို တွေ့ရပါမယ်

ဘယ်လိုကာကွယ်နှိမ်နင်းကြမလဲ

ဆစ်နီမတုတ်တွေ ကွင်းထဲမှာ ဆိုးဆိုးဝါးဝါးကျရောက်နေရင်တော့ အမြစ်ပြတ်သုတ်သင်ဖို့ မဖြစ်နိုင်ပါဘူးဗျ။ ဒါ့ကြောင့် ကြိုတင်ကာကွယ်ခြင်းကို ဦးစားပေးလုပ်သင့်ပါတယ်။

- ရောဂါကင်းစင်ပြီး ခံနိုင်ရည်ရှိတဲ့မျိုးကို ရွေးချယ်စိုက်ပျိုးပါ။

- နှံစားသီးနှံများဖြင့် သီးလှည့်စိုက်ပေးပါ။

- မစိုက်ခင်နွေရာသီမှာ စိုက်ခင်းကို ထယ်နက်နက်ထိုးပေးပါ။

- မျိုးစေ့များကို Fensulfothion ဆေးဖြင့် လူးနယ်ပြီးမှ စိုက်ပါ။

- လယ်ယာသုံး ပစ္စည်းကိရိယာတွေကနေတဆင့် နီမတုတ်တွေ ပြန့်နှံ့နိုင်တာမို့ သုံးပြီးရင်သေချာသန့်စင်ပေးပါ။

မှတ်ချက်။ ။ နီမတုတ်အမတွေသေသွားပြီး သံပုရာသီးပုံစံ အညိုရောင်အိတ်က ဥတွေကို ကာကွယ်ပေးထားလို့ ဓာတုဆေးဖျန်းပြီးနှိမ်နင်းလည်း ထိရောက်မှုမရှိလို့ ကြိုတင်ကာကွယ်ခြင်းသာ လုပ်ဆောင်ကြပါဗျ။

ထွန်းရာဇာ

Ref; https://www.plantwise.org/KnowledgeBank/datasheet/27023#ImpactSection

https://nematode.unl.edu/pest7.htm

(ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ကို ထည့်ပေးရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်)

ဗွေဆော်ဦး ကြော်ငြာ

ကိုယ်မွေးထားတဲ့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ မြန်မြန်ကြီး၊ များများရှင်စေချင်တယ်ဆိုရင်... အားဆေးကောင်းလေးတွေ ရှိနေပါတယ်ရှင့်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ အားရှိသန်မာထွားကျိုင်းသွားစေမဲ့ Aqua Calcium, Aqua Booster, Aqua Mix ဆိုတဲ့ ဆေးလေးတွေပါနော်.. Aqua Calcium ဆိုတာက.. နာမည်နဲ့လိုက်အောင်ပဲ ငါး၊ ပုစွန်တွေအတွက်လိုအပ်တဲ့ ကယ်လ်ဆီယမ်များ ခဲပျစ်ပါဝင်နေတဲ့ အရည်မျိုးဖြစ်ပြီး ဗီတာမင်စီလည်း ပါဝင်ပါတယ်ရှင့်..။ ဒါလေးထည့်ပေးလိုက်ရင် ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကြီးထွားနှုန်း၊ အရွယ်အစားနဲ့ အသက်ရှင်နှုန်းတို့ကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ကန်ထဲမှာလည်း နိုက်ထရိတ်များလျော့ကျအောင် ဆောင်ရွက်ပေးမှာပါနော်..။ Aqua Booster ဆိုတာကတော့… ဘတ်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်၊ ပရိုတိုဇိုအာတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို ခံနိုင်ရည်ပိုရှိစေမဲ့ အရေးပါတဲ့ ဇီဝကမ္မဆိုင်ရာ အာဟာရအားတိုးဆေးမျိုးပါ။ သူ့မှာက သြဂဲနစ်အက်စစ်အမျိုးမျိုး၊ glycan နဲ့ အမိုင်နိုအက်ဆစ်များ ပေါင်းစပ်ပါဝင်နေလို့ ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကျန်းမာရေးကော ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်ကိုကော ကူညီထောက်ပံ့ပေးနိုင်ပါတယ်ရှင့်။ ဒါ့အပြင် အာဟာရစုပ်ယူနိုင်စွမ်းမြင့်စေပြီး အစာခြေအင်ဇိုင်းများကို လှုံ့ဆော်ပေးသလို ဘက်တီးရီးယားဒဏ်ကို လည်း ခံနိုင်ရည်ရှိစေလို့ ကြီးထွားနှုန်းနဲ့ ရှင်သန်နှုန်း မြင့်တက်စေမှာပါနော်။ နောက်တစ်ခု... Aqua Mix ကကောဆိုရင်တော့.. သူက ကယ်ဆီယမ်၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်နှင့် ပိုတက်ဆီယမ် ပါဝင်တဲ့ အရောအ‌နှောဖြစ်လို့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေရဲ့ အသက်ရှင် နှုန်းကို တိုးမြင့်စေပြီး အစာခြေစနစ်ကိုလည်း တိုးတက်စေပါတယ်။ ပြီးတော့ ကြွက်သားများ ကျုံ့ခြင်းတင်းခြင်းများကိုလျော့စေကာ အရေခွံလဲနှုန်းမြင့်စေပြီး အခွံများကို ပိုမာကြော လာစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါတင်ပဲလားဆိုတော့...မဟုတ်သေးဘူး...ကြီးထွားနှုန်းလည်း ပိုကောင်းလာပြီး ဖမ်းဆီးချိန်မှာ အသွေးအရောင် လည်း ပိုလှနေစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်ရှင့်။ ဆိုတော့ ဒါလေးတွေကို သုံးပေးမယ်ဆိုရင်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ ရှင်သန်ကြီးထွားနှုန်းမြင့်မားလာနိုင်တာဆိုတော့... ဝင်ငွေပိုတိုးလာမယ်ဆိုတာက ပြောနေစရာတောင် လိုမှာမဟုတ်ပါဘူးနော်.. ဒါလေးတွေလိုချင်တယ်ဆိုရင်တော့ ‘ဗွေဆော်ဦး’ မှာ ရနေပါပြီရှင့်...