မုန်ညှင်းမျိုးနွယ်ဝင်အပင်တွေမှာ ဆိုးရွားစွာကျရောက်တဲ့ သံချေးဖြူရောဂါ

တောင်သူဦးကြီးများအနေနဲ့ မိမိတို့ ဟင်းသီးဟင်းရွက်တွေရဲ့ မျက်နှာပြင်မှာ အဖြူရောင်အစက်ကလေးတွေ တွေ့မြင်ဖူးကြမှာပါ။ ၎င်းမှာ သံချေးဖြူရောဂါ ကျရောက်နေခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ သံချေးဖြူရောဂါ (white rust) မှာ Albugo candida (မှိုနှင့်တူသောသက်ရှိမျိုးစိတ်)များစွာကြောင့် ဖြစ်ပွားသည်။ မှိုသည် အလွန်သေးငယ်သော မှိုစပိုးများဖြင့် မျိုးပွာပြီး ၎င်းမှိုစပိုးများသည် သီးနှံပင် တစ်ပင်မှတစ်ပင် သို့မဟုတ် စိုက်ခင်းတစ်ခင်းမှ တစ်ခင်းသို့ မိုးရေ၊ သွင်းရေ၊ မြေမှုန်များလွင့်စင်ခြင်းဖြင့် ပြန့်ပွားပြီး အပင်တစ်ရှူးများတွင် မှိုမျှင်များဖြစ်ပေါ်စေပါတယ်။ သံချေးဖြူရောဂါသည် နိုကိုဥ၊ ဂေါ်ဖီထုပ်၊ ပန်းမုန်လာ၊ မုန်လာဥ၊ ကိုက်လန်၊ ဆလပ်၊ မုန်ညှင်း၊ ကန်ဇွန်းရွက်၊ ဟင်းနုနွယ်၊ ဆီမုန်ညှင်း၊ ပေါင်းပင်များ၊ အလှစိုက်ပန်းပင်များ စသဖြင့် သီးနှံမျိုးစုံတွင် ကျရောက်နိုင်ပါသည်။ မုန်ညှင်းမျိုးရင်းဝင်များတွင် ကျရောက်မှုများသောကြောင့် Crucifer Disease ဟုပင် ခေါ်ကြပါတယ်။ သံချေးဖြူရောဂါဆိုးရွားစွာ ကျရောက်ပါက ဟင်းသီးဟင်းရွက်များ စျေးကွက်ဝင်မှုကို လျော့ကျစေနိုင်ပါသည်။

ရောဂါလက္ခဏာများ

ရောဂါအစတွင် အရွက်၏အောက်မျက်နှာပြင်တွင် မြေဖြူရောင် မှိုစပိုးအစုလိုက်ကို တွေ့မြင်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ မျိုးစေ့ယူမည့် မုန်လာဥ၊ ဂေါ်ဖီထုပ်နှင့် ပန်းဂေါ်ဖီများတွင် ပန်းခိုင်ပုံသဏ္ဍန်ပျက်၍ မျိုးမအောင်ခြင်း ဖြစ်စေပါသည်။ တစ်ခါတရံတွင် တချို့သောအပင်များသည် ရိုးတံ၊ ပင်စည်နှင့် အမြစ်များတွင် ဖောင်းပွနေသော အဖုအကြိတ်များကို ဖြစ်ပေါ်စေပါတယ်။ ရောဂါကျရောက်ခံရသော အပင်များ၏ အရွက်များသည် ပုံမှန်ထက်သေးငယ်၍ အတွင်းဘက်သို့ တွန့်လိမ်နေနိုင်ပါသည်။ အရွက်၏ အပေါ်ဘက်မျက်နှာပြင်တွင် သေးငယ်၍ ပုံသဏ္ဍန်မမှန်သော အဝါရောင်အကွက်များကို တွေ့မြင်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ မှိုစပိုးများ ထုတ်ပြီးချိန်တွင် ထိုအဝါရောင်အကွက်များသည် ဆဲလ်သေသွားပြီ နီညိုရောင်မှ အညိုရောင်ဖြစ်လာပြီး အခြားသောရောဂါများနှင့် ခွဲခြားရန် ခက်ခဲနိုင်ပါတယ်။ သံချေးဖြူရောဂါ ဆိုးရွာစွာကျရောက်ခံရသော အရွက်များသည် ညှိုး၍ကြွေကျသွာနိုင်ပါသည်။

မှို၏ သဘာဝ

မှိုစပိုးများသည် တစ်ရာသီမှ တစ်ရာသီ မြေကြီး၊ အပင်အကြွင်းအကျန်များ၊ ပေါင်းပင်များ၊ အလေ့ကျပင်များတွင် ရှင်သန်နေထိုင်နိုင်သည်။ ညအပူချိန် အေး၍စိုစွတ်ပြီး အနည်းငယ်ပူနွေးသောနေ့များတွင် ရောဂါဆိုးရွားစွာ ပျံ့ပွားပါသည်။ အပူချိန် ၅၀-၆၈°Fနှင့် မိုးရေချိန်များလျှင် ရောဂါဖြစ်ပွားမှုကို အားပေးပါသည်။

ကာကွယ်ကုသခြင်း

၁။ တန်းကြားကျယ်ကျယ်စိုက်ပျိုး၍ လေလာရာအရပ်ကို ဦးတည်၍ စိုက်ပျိုးပါ။

၂။ အေး၍ စိုစွတ်သောအခြေအနေသည် မှိုပွားများမှုကို အာပေးသောကြောင့် စိုက်ခင်းတွင် အစိုဓာတ်မများစေရန် သတိပြုပါ။ အပင်ကို ရေပိုလျှံစွာ မလောင်းသင့်ပါ။

၃။ အနည်းဆုံး ၃ နှစ်တစ်ကြိမ် မုန်ညှင်းမျိုးနွယ်ဝင်မဟုတ်သော အပင်များနှင့် သီးလှည့်စိုက်ပျိုးပါ။

၄။ ပေါင်းပင်များ၊ အလေ့ကျပေါက်ပင်များ၊ အပင်အကြွင်းအကျန်များကို စိုက်ခင်းမှ ဖယ်ရှားပါ။

၅။ ရောဂါကင်းစင်သော မျိုးစေ့ကို စိုက်ပျိုးပါ။

၆။ ရောဂါရအပင်အကြွင်းပင်ကျန်များကို စုပုံမီးရှို့ပါ။

၇။ ရောဂါဒဏ်ခံနိုင်ရန် ပိုတက်စီယမ်နှင့် ဖော့စဖောရပ်မြေဩဇာများကို လုံလောက်စွာ ထည့်သွင်းပါ။

၈။ မှိုသတ်ဆေးအနေဖြင့် Difenoconazole(ဒီဖီနိုကိုနာဇိုး)၊ Azoxystrobin(အဇိုဆီစထရိုဘင်)၊ Mancozeb(မန်ကိုဇက်) ဆေးတို့ဖြင့် ပက်ဖျန်းကာကွယ်နိုင်ပါသည်။

မှတ်ချက်။ ။ သံချေးဖြူရောဂါကျရောက်သော ဟင်းသီးဟင်းရွက်များသည် အာဟာရတန်ဖိုးမရှိသောကြောင့် မစားသုံးသင့်ပါ။

Reference by

https://web.extension.illinois.edu/focus/index.cfm?problem=white-rust

https://wiki.bugwood.org/HPIPM:White_Rust

https://web.extension.illinois.edu/vegproblems/white-rust.cfm

http://ipm.ucanr.edu/PMG/r108101411.html

https://apps.lucidcentral.org/pppw_v10/text/web_full/entities/cabbage_white_rust_134.htm

Plant Protection Application

ဗွေဆော်ဦး ကြော်ငြာ

ကိုယ်မွေးထားတဲ့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ မြန်မြန်ကြီး၊ များများရှင်စေချင်တယ်ဆိုရင်... အားဆေးကောင်းလေးတွေ ရှိနေပါတယ်ရှင့်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ အားရှိသန်မာထွားကျိုင်းသွားစေမဲ့ Aqua Calcium, Aqua Booster, Aqua Mix ဆိုတဲ့ ဆေးလေးတွေပါနော်.. Aqua Calcium ဆိုတာက.. နာမည်နဲ့လိုက်အောင်ပဲ ငါး၊ ပုစွန်တွေအတွက်လိုအပ်တဲ့ ကယ်လ်ဆီယမ်များ ခဲပျစ်ပါဝင်နေတဲ့ အရည်မျိုးဖြစ်ပြီး ဗီတာမင်စီလည်း ပါဝင်ပါတယ်ရှင့်..။ ဒါလေးထည့်ပေးလိုက်ရင် ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကြီးထွားနှုန်း၊ အရွယ်အစားနဲ့ အသက်ရှင်နှုန်းတို့ကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ကန်ထဲမှာလည်း နိုက်ထရိတ်များလျော့ကျအောင် ဆောင်ရွက်ပေးမှာပါနော်..။ Aqua Booster ဆိုတာကတော့… ဘတ်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်၊ ပရိုတိုဇိုအာတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို ခံနိုင်ရည်ပိုရှိစေမဲ့ အရေးပါတဲ့ ဇီဝကမ္မဆိုင်ရာ အာဟာရအားတိုးဆေးမျိုးပါ။ သူ့မှာက သြဂဲနစ်အက်စစ်အမျိုးမျိုး၊ glycan နဲ့ အမိုင်နိုအက်ဆစ်များ ပေါင်းစပ်ပါဝင်နေလို့ ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကျန်းမာရေးကော ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်ကိုကော ကူညီထောက်ပံ့ပေးနိုင်ပါတယ်ရှင့်။ ဒါ့အပြင် အာဟာရစုပ်ယူနိုင်စွမ်းမြင့်စေပြီး အစာခြေအင်ဇိုင်းများကို လှုံ့ဆော်ပေးသလို ဘက်တီးရီးယားဒဏ်ကို လည်း ခံနိုင်ရည်ရှိစေလို့ ကြီးထွားနှုန်းနဲ့ ရှင်သန်နှုန်း မြင့်တက်စေမှာပါနော်။ နောက်တစ်ခု... Aqua Mix ကကောဆိုရင်တော့.. သူက ကယ်ဆီယမ်၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်နှင့် ပိုတက်ဆီယမ် ပါဝင်တဲ့ အရောအ‌နှောဖြစ်လို့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေရဲ့ အသက်ရှင် နှုန်းကို တိုးမြင့်စေပြီး အစာခြေစနစ်ကိုလည်း တိုးတက်စေပါတယ်။ ပြီးတော့ ကြွက်သားများ ကျုံ့ခြင်းတင်းခြင်းများကိုလျော့စေကာ အရေခွံလဲနှုန်းမြင့်စေပြီး အခွံများကို ပိုမာကြော လာစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါတင်ပဲလားဆိုတော့...မဟုတ်သေးဘူး...ကြီးထွားနှုန်းလည်း ပိုကောင်းလာပြီး ဖမ်းဆီးချိန်မှာ အသွေးအရောင် လည်း ပိုလှနေစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်ရှင့်။ ဆိုတော့ ဒါလေးတွေကို သုံးပေးမယ်ဆိုရင်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ ရှင်သန်ကြီးထွားနှုန်းမြင့်မားလာနိုင်တာဆိုတော့... ဝင်ငွေပိုတိုးလာမယ်ဆိုတာက ပြောနေစရာတောင် လိုမှာမဟုတ်ပါဘူးနော်.. ဒါလေးတွေလိုချင်တယ်ဆိုရင်တော့ ‘ဗွေဆော်ဦး’ မှာ ရနေပါပြီရှင့်...