အခြေခံစိုက်ပျိုးရေးသိပ္ပံပညာ အပိုင်း (၂၂)၊ အခန်း(၁၀) မျိုးစေ့သိပ္ပံနှင့်နည်းပညာ (အဆက်)

Chapter (10) Seed Science and Technology (Continued)

မျိုးစေ့အကြောင်း လေ့လာမည်ဆိုလျှင် အပင်များ ပန်းပွင့်မှုမှ စတင်လေ့လာရပါမည်။

(၁) အပင်များ၏ ပန်းပွင့်မှုနည်းလမ်းများ (Flowering Processes in Plants)

အပင်ကြီးထွားမှု (Vegetative Growth) ပိုင်းတွင် ပင်စည် (Stem)၊ အရွက် (Leaves) နှင့် အမြစ် (Roots) တို့ပါဝင်ပြီး မျိုးပွားပိုင်းဆိုင်ရာ ကြီးထွားမှု (Reproductive Growth)  ၌မူ  ပန်းပွင့် (Flower)၊ အသီး (Fruit) နှင့် မျိုးစေ့ (seed) တို့ ပါဝင်သည်။ 

အပင်များ ပန်းပွင့်ရာတွင် အပူချိန် (Temperature)၊ နေ့တာ တို၊ ရှည်မှု (Day Length) ဥပမာ -

(က) နေ့တာတိုမှ ပန်းပွင့်သည့်အပင် (Short-day Plant) 

ဥပမာ - မြန်မာနိုင်ငံဒေသ သက်ကြီးစပါးများ၊ ပဲပုတ် စသည်..

(ခ) နေ့တာရှည်မှ ပန်းပွင့်သည့်အပင်များ (Long-day Plant) 

ဥပမာ - သမပိုင်းဒေသစိုက် အုပ်သီးနှံ (Oat) ဂေါ်ဖီထုပ် (Cabbage) ၊ သကြားမုံလာ (Sugar Beet)

(ဂ) နေ့တာတိုရှည်မှု မလိုအပ်ဘဲ ပန်းပွင့်သည့်အပင် (Day-Neutral Plants)

ဥပမာ- ဝါ (Cotton)

ပန်းပွင့်ရာတွင် အဖိုဝတ်မှုံ (Anther) နှင့် အမဝတ်မှုံခံ (Stigma) တို့ပေါင်းစပ်ပြီး ဝတ်မှုံကူး (Pollination) ကာ သန္ဓေအောင် (Fertilization) ၍ မျိုးစေ့ရ (Seed Setting) ပါသည်။

(၂) မျိုးစေ့ ဖြစ်ပေါ်မှုနှင့် ကြီးထွားမှု (Seed formation and Development) 

ဝတ်မှုံကူး သန္ဓေအောင်ရာတွင်-

(က) Self Fertilization (ပင်တည်းဝတ်မှုံကူးခြင်း) 

ဥပမာ- စပါး

(ခ) Cross / Fertilization (ပင်ခြားဝတ်မှုံကူးခြင်း)

ဥပမာ- သင်္ဘောပင် (အဖိုပင်၊ အမပင်ရှိပါသည်။)

(၃) မျိုးစေ့ဓာတုဗေဒ (The Chemistry of Seeds)

မျိုးစေ့တွင် ဓာတ်သတ္တု၊ အာဟာရဓာတ်များ ပါဝင်မှု လေ့လာခြင်းအား အကျိုးကျေးဇူးများမှာ-

(က) မျိုးစေ့သည် လူနှင့်တိရိစ္ဆာန်တို့အတွက် အဓိက အစာအာဟာရဖြစ်ပါသည်။

ဥပမာ- စပါး၊ ဂျုံ၊ ပြောင်းဖူး

(ခ) မျိုးစေ့ကို ဆေးဝါးအနေဖြင့် အသုံးချနိုင်ပါသည်။

(ဂ) မျိုးစေ့တွင် ခန္တာကိုယ်တွင်း အစာချေဖျက်မှု၊ ဇီဝတွင်း ဖြစ်ပျက်မှုကို တုံ့ပြန်ပေးသော အကျိုးရှိ ဓာတ်ပြုပစ္စည်းများ (Antimetabolites) ရှိပါသည်။

(ဃ) စက်မှုလုပ်ငန်းများအတွက် ကုန်ကြမ်းများစွာလည်း ရရှိနိုင်ပါသည်။

(င) ခန္တာကိုယ်အကျိုးပြု ပရိုတင်းဓာတ် (Protein)လည်း ပါဝင်ပါသည်။

ဇယား(၁) မျိုးစေ့များရှိ ပါဝင်ဓာတ်ပစ္စည်းများ (Chemical Composition of Seeds)

တစ်ဖန် ကျွန်တော်တို့စားသော ဆန်ကြမ်း၊ ဆန်နုပေါ်မူတည်၍ ပါဝင်မှုအမျိုးအစား ပြောင်းလဲသွားနိုင်ပါသည်။

ဇယား(၂) ဆန်အမျိုးအစားအလိုက် အာဟာရဓာတ်ပါဝင်မှု  (Chemical Composition of Different Rice Grains)

လုံးတီးဆန်တွင် ပရိုတင်း ပိုမိုပါဝင်ပြီး ကစီဓာတ်နည်းပါသည်။ ဆန်ဖြူတွင် ကဆီဓာတ်များ၍ ဆီးချိုရောဂါသည်များအတွက်ဆိုလျှင် လုံးတီးဆန် (သို့မဟုတ်) ဂျုံမှပြုလုပ်သော ပေါင်မုန့်ကြမ်း၊ ပလာတာ၊ ချာပါတီ၊ နံပြားတို့ကို ပိုစားသင့်ပါသည်။ သက်သက်လွတ်စားသုံးသူများ (Vegetarian) အတွက် ပဲမျိုးစုံများ စားသုံးပေးခြင်းဖြင့် လိုအပ်သော အာဟာရဓါတ် ပရိုတင်းကို ရရှိနိုင်ပါသည်။ ကျွန်တော်၏ မိဘနှစ်ပါးမှာ အသက် (၉၈) နှစ်နှင့် အသက် (၁၀၀) နှစ် (အမေမှာ ၂၀၂၁ စက်တင်ဘာလကကွယ်လွန်သွားပါပြီ) ရှိပြီး ယနေ့အထိ မနက်စောစာ (Breakfast) စားသုံးရာတွင် အညာမှ ပဲကြီး၊ စွန်တာနီ၊ စွန်တာပြာ၊ ပဲထောပတ်၊ ပဲလွန်း၊ စားတော်ပဲ အမျိုးမျိုးတို့ကို နေ့စဉ် ပြုတ်စားသည့်အတွက် သက်ရှည်ကျန်းမာရှိကြခြင်းဖြစ်သည်ဟု ထင်ရပါသည်။

၄။ မျိုးစေ့ဆိုင်ရာဂေဟဗေဒ (Seed Ecology)

မျိုးစေ့ကြီးထွားဖွံ့ဖြိုးမှုနှင့် မျိုးပွားမှုတို့အပေါ် ပတ်ဝန်းကျင်၏ အကျိုးသက်ရောက်မှုကို လေ့လာသောပညာဖြစ်ပါသည်။ မျိုးစေ့များ နေရာအသီးသီးသို့ ပျံ့နှံ့မှု (Seed Dispersal) အကြောင်းလည်း လေ့လာသင့်ပါသည်။ အထူးသဖြင့် အလွန်သေးငယ်သော ပေါင်းမျိုးစေ့ (Weed Seeds) ပျံ့နှံ့မှုကြောင့် သီးနှံစိုက်ခင်းများတွင် ပေါင်းထူပြောမှုဖြစ်စဉ်ကို စနစ်တကျ လေ့လာသင့်ပါသည်။ ဓာတု ပေါင်းသတ်ဆေးချည်း အားကိုးနေပါက ပတ်ဝန်းကျင် ထိခိုက်မှု ဖြစ်စေနိုင်ပါလိမ့်မည်။

၅။ မျိုးစေ့အညှောက်ပေါက်ခြင်း (Seed Germination)

မျိုးစေ့ အညှောက်ပေါက်မှုဖြစ်စဉ်မှာ စိုက်ပျိုးတောင်သူများအတွက် အလွန်အရေးကြီးပါသည်။ ဥပမာ-မျိုးစပါးများ အညှောက်ပေါက်ရာခိုင်နှုန်းနည်းပါက စိုက်ခင်းအတွင်း မလိုလားအပ်ပဲ မျိုးစေ့များ ပိုသုံးရခြင်း၊ အပင်အညှောက်ပေါက်မညီညာ၍ ပေါင်းပင်များ ပိုမိုရှင်သန်လာလို့ အထွက်နည်းရခြင်းတို့ ဖြစ်စေနိုင်ပါသည်။ နိုင်ငံတကာတွင် ထိုကိစ္စများကို အစိုးရ၊ ပုဂ္ဂလိက မျိုးစေ့ စစ်ဆေးပေးသော ဓာတ်ခွဲခန်းများ (Seed Testing Laboratories) ကပြုလုပ်ပြီး အာမခံပေးကြပါသည်။

မျိုးစေ့စစ်ဆေးခြင်း (Seed Testing) သည် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ပြီးသောနိုင်ငံများတွင် သီးနှံများမစိုက်ပျိုးမီ မျိုးစေ့အရည်အသွေးကို နည်းပေါင်းစုံစစ်ဆေးရသော မရှိမဖြစ် လိုအပ်သည့် စနစ်တစ်ခုဖြစ်ပါသည်။ ပထမဆုံးမျိုးစေ့စစ်ဆေး ဓာတ်ခွဲခန်း (First Seed Laboratory) ကို ဂျာမဏီနိုင်ငံတွင် ၁၈၆၉-ခုနှစ် ကတည်းက စတင်ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်ဟူ၍ သမိုင်းအထောက်အထား တွေ့ရှိခဲ့ပါသည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံတွင် ၁၈၇၆-ခုနှစ်၌ ကွန်နက်တီကပ်စိုက်ပျိုးရေးသုတေသနဌာန (Connecticut Agricultural Experiment Station) တွင်စတင်ခဲ့ပါသည်။ ကနေဒါနိုင်ငံတွင် အော့တဝါမြို့ (Ottawa) ၌ ၁၉၀၂-ခုနှစ်မှ စတင်ခဲ့ပါသည်။

အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာမျိုးစေ့စစ်ဆေးရေးအဖွဲ့ (International Seed Testing Association - ISTA) အောက်တွင် နိုင်ငံအများစုမှာ အဖွဲ့ဝင်အဖြစ်ပါဝင်ပြီး အစိုးရ၊ ပုဂ္ဂလိက ဓာတ်ခွဲခန်းပေါင်း ၂၃၀ ရှိပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံမှ အဖွဲ့ဝင်အဖြစ်ပါဝင်နိုင်ခြင်း မရှိသေးပါ။ အမေရိကန် မျိုးစေ့ဓာတ်ခွဲခန်းများ၏ မျိုးစေ့စစ်ဆေးပေးသောနမူနာ ၈၀-ရာခိုင်နှုန်းမှာ ပုဂ္ဂလိက မျိုးစေ့ကုမ္ပဏီများမှ ဖြစ်ပါသည်။ သူတို့မျိုးစေ့များကို ပြည်တွင်းသာမက နိုင်ငံအားလုံးသို့တင်ပို့ရောင်းချပါသည်။ နယ်သာလန်နိုင်ငံသည်လည်း သီးနှံမျိုးစေ့များကို တကမ္ဘာလုံးသို့ တင်ပို့ ရောင်းချပြီး နိုင်ငံဝင်ငွေ ဒေါ်လာ ဘီလီယံပေါင်းများစွာ ရှာဖွေပေးလျက်ရှိသော မျိုးစေ့လုပ်ငန်းကြီး (Big Seed Industry) ဖြစ်ပါသည်။

ဇယား(၃) မျိုးစေ့အများဆုံးတင်ပို့ရောင်းချသောနိုင်ငံများ၊ ၂၀၁၈  (Top Seed Exporting Countries, 2018)

နယ်သာလန်နိုင်ငံသည် တန်ဖိုးမြင့် မျိုးစေ့များထုတ်လုပ်သဖြင့် နိုင်ငံခြားငွေ အများဆုံးရသောနိုင်ငံဖြစ်နေပါသည်။ ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံအတွက် နယ်သာလန်နိုင်ငံ East-West Seed Co.  မြားနီကုမ္ပဏီမှတင်သွင်းလျက် ရှိသော မျိုးစေ့များစွာ တောင်သူများစိုက်ပျိုးနေပါသည်။ သို့သော် ထိုကုမ္ပဏီတွင်အလုပ်လုပ်လျက်ရှိနေသော စိုက်ပျိုးရေးဘွဲ့ရ ပညာရှင် ဉီးသိန်းထွန်းနှင့် ဒေါ်မာလာစိုး၏ ပြောကြားချက်အရ နိုင်ငံခြားမှမျိုးစေ့တင်သွင်းမှု၏ ၁၀-ရာခိုင်နှုန်းသာ မြန်မာပြည်တွင်စိုက်ပျိုးနိုင်သေးကြောင်း သိရှိရပါသည်။ သီးနှံအာမခံ  ကုမ္ပဏီများမှာ မရှိသလောက်ဖြစ်နေ၍ မျိုးစေ့ကောင်းများစိုက်ပျိုးရန် စိန်ခေါ်မှုတရပ်ဖြစ်နေပါသည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် မျိုးစေ့ကောင်းများစိုက်ပျိုးမှုသည် ဖရဲ၊ သခွားမွှေး၊ ခရမ်းချဉ်၊ ဂေါ်ဖီ၊ ပန်းမုံလာ စိုက်ပျိုးမှု၏ ၈၀-ရာခိုင်နှုန်း၊ ငရုတ်မိုးထောင် (၉၀%)၊ အောက်ဆွဲ (၁၀%) ၊ ကြက်ဟင်းခါး၊ ရွေဖယုံ၊ ကျောက်ဖရုံ စိုက်ပျိုးမှု တနှစ်ထက်တနှစ် တိုးတက်လာပါသည်၊ ထိုသီးနှံများ တမျိုးချင်းအလိုက် မျိုးစေ့၊ စိုက်ပျိုးရေး၊ မြေဆီသြဇာ၊ ပိုးမွှားရောဂါ၊ စျေးကွက်နှင့်ရောင်းဝယ်ရေး တစိုက်မတ်မတ်လုပ်နေသူ အရေအတွက် အလွန်ပင် နည်းနေပါသေးသည်။

ထုတ်လုပ်ပြီး သီးနှံများကို တရုတ်၊ထိုင်း၊ ဂျပန်၊ ကိုရီးယား၊ စင်ကာပူ၊ အန္ဒိယ၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နိုင်ငံများသို့တင်ပို့နိုင်သော စျေးကွက် အကြီးကြီးရှိနေပါသည်။ နေပြည်တော် အခြေစိုက် Myanmar Agri-Food Co. ကုမ္ပဏီကလည်း ပဲ၊ ရုံးပတီ၊ ဟင်းသီးဟင်းရွက်များကို အေးခဲပြုလုပ်ပြီး ဂျပန်နိုင်ငံသို့တင်ပို့နေပါသည်။ မျိုးစေ့ဥပဒေ (Seed Law)  ထွက်ရှိပြီးသော်လည်း တရားမဝင်မျိုးစေ့များ (Illegal Seeds) တင်သွင်းနေဆဲဖြစ်နေပါသေးသည်။ မျိုးစေ့မှတ်ပုံတင်စမ်းသပ်မှု ကုန်ကျစရိတ်မှာလည်း အခြား အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများထက်စာလျှင် များပြားနေပါသေးသည်။ စျေးကွက်မှာလည်း အတက်အကျမြန်လွန်းနေသဖြင့် တောင်သူအများစုမှာ စိုက်ပျိုးရန် အနည်းငယ် စိုးရိမ်နေရပါသည်။  (ဆက်ရန်)

ဒေါက်တာမျိုးကြွယ် 

ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ဟုထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။

မာလာမြိုင် ကုမ္ပဏီ ကြော်ငြာ

ဦးကြီးတို့ရဲ့ မြေကြီးက ရွှေသီးဖို့ပဲ ဖြစ်သင့်တာပေါ့။ ဒါပေမဲ့ စပါးခင်းထဲ ရွှေခရုရောက်လာပြီဆိုရင်တော့ မြေကြီးက ရွှေသီးဖို့ကို အနှောင့်အယှက် ကောင်းကောင်းကြီးပေးပါလိမ့်မယ်။ မြန်မာ့မျိုးရင်းခရုမဟုတ်တဲ့ တောင်အမေရိကမျိုးစိတ်ဖြစ်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံကို ကျူးကျော်လာတဲ့ မျိုးစိတ်ဖြစ်တာကြောင့် အကောင်ပွားနှုန်းကလည်း အဆမတန် မြင့်တက်လာပါတယ်။ ခရုအမ တစ်ကောင်က တစ်ခါ ဥ မယ်ဆိုရင် ဥအရေအတွက် ၁၀၀ ကနေ ၁၀၀၀ အထိ အတွဲလိုက်ဥကြပြီး တစ်နှစ်မှာ ၃ ကြိမ်အထိ မျိုးပွားနိုင်ပါတယ်။ စပါးခင်းတွေမှာ ရွှေခရုကျပြီဆိုရင် ပန်းရောင် ဥ တွေ ကို စပါးပင်တွေမှာ တွေ့ရနိုင်ပါတယ်။ ဒီရွှေခရုတွေကို ရှင်းပစ်ဖို့အတွက်ကတော့ မာလာမြိုင်ရဲ့ ခရုဘုရင် ရှိနေပါပြီ။ ခရုဘုရင်က စားသေအစွမ်းနဲ့ အဆိပ်ငွေ့အာနိသင်ရှိတာကြောင့် ရွှေခရုတွေကို အထိရောက်ဆုံး ရှင်းပေးနိုင်မှာပါ။ အစွမ်းရှိပစ္စည်းဖြစ်တဲ့ Niclosamide -olamine 83.1% WP ပါဝင်ပြီး Chloronitrophenol ဆေးအုပ်စုထဲ ပါဝင်ပါတယ်။ ရေဖျော်ဆေးမှုန့်အမျိုးအစားဖြစ်လို့ ရေ ၂၀ လီတာဝင်တဲ့ဆေးဖျန်းပုံး တစ်ပုံးမှာ ၄၀ ကနေ ၅၀ ဂရမ်အထိ အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ နှုန်းထားကိုတော့ တစ်ဧကမှာ ၁၅၀ ကနေ ၂၀၀ ဂရမ်နဲ့ တွက်ချက်ပေးထားပါတယ်။ သတိပြုရမှာတော့ ဆေးဖျန်းပြီးနောက်ပိုင်း စပါးခင်းအတွင်းမှာရှိတဲ့ ရေကို ၅ စင်တီမီတာနဲ့ ၃ ရက်ထားဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ ဆေးဖျန်းပြီး ၅၂ ရက်ကြာမှ ရိတ်သိမ်းသင့်ပါတယ်။ ခရုဘုရင်နဲ့ဆို စပါးခင်းကို ဒုက္ခပေးတဲ့ ရွှေခရုတွေကို ရှင်းလင်းနိုင်ပြီး မြေကြီးက ရွှေသီးနိုင်ပြီပေါ့ဗျာ။

Read more

Facebook Page သို့သွားရန်