မွေးမြူရေးအစာတွေ ဘာလို့ဈေးတက်သလဲ၊ ဘယ်လိုစိန်ခေါ်မှုတွေ ရင်ဆိုင်နေရသလဲ

မွေးမြူရေးအစာထုတ်လုပ်ကဏ္ဍ၏ စိန်ခေါ်မှုများက ပြည်သူလူထု စားနပ်ရိက္ခာဖူလုံမှုကို ထိခိုက်လာစေနိုင်မလား - ၁

မွေးမြူရေးအစာထုတ်လုပ်မှုကဏ္ဍတွင် ကြီးမားသည့်အခက်အခဲများနှင့် ရင်ဆိုင်နေရမှုက စားနပ် ရိက္ခာဖူလုံမှုကို ထိခိုက်လာခြင်းမရှိစေဖို့ဆိုလျှင် ဝိုင်းဝန်းဖြေရှင်းကြဖို့လိုအပ်မည်ဟု သက်ဆိုင်ရာလုပ်ငန်းနယ်ပယ်မှ ပညာရှင်များနှင့်မွေးမြူသူများက ဆိုသည်။

ပြီးခဲ့သည့် မေလ ၂၅ ရက်မှ ၂၇ ရက်အတွင်း ရန်ကုန်ကွန်ဗင်းရှင်းစင်တာတွင် ပြုလုပ်ခဲ့သည့် AgriTech Myanmar 2023 စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးပြပွဲအတွင်း “Feed – Farm – Food” ခေါင်းစဉ်ဖြင့် စကားဝိုင်း ဆွေးနွေးပွဲတစ်ခုကိုလည်း ထည့်သွင်းပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ယင်းဆွေးနွေးပွဲတွင်ပါဝင်သည့် မွေးမြူရေးနှင့် အစာထုတ်လုပ်ရေးပညာရှင်များ၊ အစာစပ်စက်ရုံလုပ်ငန်းရှင်များနှင့် မွေးမြူသူများက အထက်ဆိုခဲ့ပါအချက်ကို ထည့်သွင်းဆွေးနွေးခဲ့ကြခြင်း ဖြစ်သည်။

ငွေပင်လယ်မီဒီယာက စီစဉ်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံမွေးမြူရေးလုပ်ငန်းအဖွဲ့ချုပ်၊ မြန်မာနိုင်ငံ ဟင်းသီး ဟင်းရွက်၊ သစ်သီးဝလံ၊ ပန်းမန်စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်တင်ပို့ရောင်းချသူများအသင်းတို့က ပံ့ပိုးကူညီထားသည့် အဆိုပါ AgriTech Myanmar 2023 ပြပွဲတွင် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးပြခန်းများ ဖွင့်လှစ်ပြသခဲ့သည့်အပြင် ပညာရပ်ဆိုင်ရာ ဟောပြောပွဲများ၊ စကားဝိုင်းဆွေးနွေးပွဲများကိုပါ ထည့်သွင်းကျင်းပခဲ့ရာ “Feed – Farm – Food” စကားဝိုင်းဆွေးနွေးပွဲလည်း တစ်ခုအပါအဝင် ဖြစ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

အဆိုပါ စကားဝိုင်းဆွေးနွေးပွဲတွင် မြန်မာနိုင်ငံမွေးမြူရေးအစာထုတ်လုပ်တင်ပို့ရောင်းချသူများအသင်း ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါက်တာလှလှသိန်း၊ ကောင်းထက် မွေးမြူရေးအစာထုတ်လုပ်ရေးမှ ဦးသိန်းမြင့်၊ ငါးမွေးမြူရေးနှင့် ငါးစာ ထုတ်လုပ်ရေးပညာရှင် ဒေါက်တာမေမြတ်နိုးလွင်နှင့် အောင်မြေသစ် မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းစုမှ ဒေါ်အေးအေးသွင်တို့က ဆွေးနွေးခဲ့ကြခြင်း ဖြစ်သည်။

ဆွေးနွေးပွဲ၏ ရည်ရွယ်ချက်များကတော့ မြန်မာ့မွေးမြူရေးအစာ ထုတ်လုပ်မှုကဏ္ဍ၏ အခြေအနေကို ခြုံငုံသုံးသပ်နိုင်ရန်၊ မွေးမြူရေးအစာထုတ်လုပ်ရေးကဏ္ဍတွင် ရင်ဆိုင်ကြုံတွေ့နေရသည့် စိန်ခေါ်မှုများကို ဖော်ထုတ်တင်ပြနိုင်ရန်နှင့် မွေးမြူထုတ်လုပ်ရေးကဏ္ဍကြီးတစ်ရပ်လုံး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအတွက် အစာထုတ်လုပ်ရေးကဏ္ဍတွင် ပြုပြင်ဆောင်ရွက်သင့်သည့်အချက်များအား အကြံပြုနိုင်ရန် စသည်တို့အတွက်ဖြစ်သည်။

ဆွေးနွေးသူများအနေဖြင့် မည်သူတစ်ဦးတစ်ယောက်ချင်းစီကိုမှ အပြစ်ပုံချပြောဆိုရန်မဟုတ်ဘဲ မူဝါဒချမှတ်သူများ၊ လုပ်ငန်းရှင်များ၊ အသေးစားထုတ်လုပ်သူများ၊ စားသုံးသူပြည်သူများအတွက် အပြုသဘောဆောင်သည့် အကြံပြုချက်များ ရှာဖွေဖော်ထုတ်နိုင်ရန် ရည်ရွယ်ဆွေးနွေးကြခြင်း ဖြစ်သည်။

အဆိုပါစကားဝိုင်းမှ ဆွေးနွေးချက်များအား စာဖတ်သူများနှင့် မွေးမြူရေးနယ်ပယ်တွင်လုပ်ကိုင်နေသူများလည်း လေ့လာသိရှိနိုင်ရန်အတွက် “မွေးမြူရေးအစာထုတ်လုပ်ကဏ္ဍ၏ စိန်ခေါ်မှုများက ပြည်သူ လူထု စားနပ်ရိက္ခာဖူလုံမှုကို ထိခိုက်လာစေနိုင်မလား” ခေါင်းစဉ်ဖြင့် Green Way သတင်းအဖွဲ့က စုစည်းသုံးသပ်ထားမှုကို အပိုင်း ၃ ပိုင်း ခွဲခြားတင်ပြသွားမည် ဖြစ်ပါသည်။

ယခုအပိုင်း (၁) တွင်တော့ အစာဈေးနှုန်းမြင့်တက်လာမှု အခြေအနေနှင့် အစာထုတ်လုပ်ရေးကဏ္ဍအနေဖြင့် ရင်ဆိုင်နေရသည့် စိန်ခေါ်မှုများကို စုစည်းဖော်ပြသွားပါမည်။

မြင့်တက်လာသော တိရစ္ဆာန်အစာဈေးနှုန်း

မွေးမြူရေးကဏ္ဍတွင် အစာဖိုးကုန်ကျစရိတ်သည် ထုတ်လုပ်မှုကုန်ကျစရိတ် စုစုပေါင်း၏ ၇၀ ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်ရာ အစာဈေးနှုန်းပြောင်းလဲမှုက မွေးမြူထုတ်လုပ်ရေးအပေါ် ကြီးမားစွာ သက် ရောက်မှုရှိကြောင်း ဆွေးနွေးသူပညာရှင်များက သုံးသပ်သည်။ သို့သော် မြန်မာနိုင်ငံ၏‌ မွေးမြူရေးနှင့် ရေလုပ်ငန်းကဏ္ဍတွင် အစာဈေးနှုန်းမြင့်တက်မှုမှာ အလွန်မြင့်မားလျက်ရှိနေခြင်းက အခက်အခဲတစ်ရပ်ဖြစ်နေသည်။

အစာဈေးနှုန်းကြီးမြင့်မှုမှာ ယေဘုယျအားဖြင့် တစ်ကမ္ဘာလုံးတွင်ဖြစ်ပွားနေသည့် စိန်ခေါ်မှုတစ်ရပ်ဖြစ်ကြောင်း၊ ကိုဗစ်-၁၉ ကမ္ဘာ့ကပ်ရောဂါကြောင့် ကုန်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်းများ ပြတ်တောက်ခြင်း၊ ရုရှား - ယူကရိန်း စစ်ပွဲ ကြောင့် အစာကုန်ကြမ်း ရှားပါးလာခြင်းနှင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင် စု၏ ငွေကြေးဖောင်းပွမှုပြဿနာများ စသည်တို့ကြောင့်ဖြစ်သည်ဟု ဆွေးနွေးသူများကဆိုသည်။

မြန်မာ့မွေးမြူရေးကဏ္ဍတွင်မူ ကမ္ဘာ့အစာဈေးနှုန်းမြင့်မားမှုအပြင် ပြည်တွင်း၏ ထူးခြားသောအခြေအနေများကြောင့်လည်း အစာဈေးနှုန်းကြီးမြင့်မှုဒဏ်ကို ပိုမိုခံစားနေရခြင်းဖြစ်သည်ဟု ဆွေးနွေးသူများက သုံးသပ်သည်။

ကမ္ဘာ့ပြဿနာကို ဖြေရှင်းနိုင်ခြင်းမရှိသည့်တိုင် မြန်မာနိုင်ငံတွင်းက ဖြေရှင်းနိုင်မည့် အချက် အလက်များကိုတော့ ဖော်ထုတ်ရန်လိုအပ်ပြီး သက်ဆိုင်ရာအဆင့်တိုင်းက ဝိုင်းဝန်းဖြေရှင်းပါက အထိုက်အလျောက် အဆင်ပြေလာနိုင်သည်ဟုလည်း ဆွေးနွေးသူများက ရှုမြင်သုံးသပ်ခဲ့ကြသည်ကို တွေ့ရသည်။

အစာစပ်စက်ရုံများအတွက် စိန်ခေါ်မှုများ

အစာစပ်စက်ရုံများအတွက် အဓိကအကျဆုံးစိန်ခေါ်မှုမှာ စက်ရုံလည်ပတ်ရန်အတွက် စွမ်းအင် အလုံအလောက် ရရှိရေးဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။ လျှပ်စစ်မီး ပြတ်တောက်မှုများကြောင့် ဒီဇယ်ဆီသုံး မီးစက်များကို အဓိက အားထားကာ စက်ရုံများကို လည်ပတ်နေရခြင်း ဖြစ်သည်။ လျှပ်စစ်မီးရရှိချိန်တွင်လည်း စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများအနေဖြင့် အများပြည်သူ လျှပ်စစ်မီးလိုအပ်ချိန်တွင် ဝန်အား လျှော့ချသုံးစွဲရန် လမ်းညွှန်ချက်များ ရှိနေရာ စက်ရုံများ၏ အဓိက စွမ်းအင်ရင်းမြစ်မှာ လောင်စာဆီ ဖြစ်လာသည်။

ယင်းသို့ လောင်စာဆီလိုအပ်ချက် ကြီးမြင့်လာမှုနှင့်အတူ လောင်စာဆီဈေးနှုန်း မြင့်မားမှုကလည်း စိန်‌ခေါ်မှုကို ပိုမိုပြင်းထန်စေသည်။ လောင်စာဆီအတွက် ကုန်ကျစရိတ်များကြောင့် အစာထုတ်လုပ်မှုစရိတ်ကို သိသိသာသာ မြင့်တက်စေပြီး အစာဈေးနှုန်းကြီးမြင့်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ လက်ရှိတွင် လောင်စာဆီဖြင့် စက်ရုံများလည်ပတ်ကာ အခြေအနေကို ထိန်းသိမ်းထားဆဲ ဖြစ်သော်လည်း ယင်းအခြေအနေကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းရန် လောင်စာဆီဈေးနှုန်း ထပ်မံမြင့်မားခြင်းမရှိစေရေးနှင့် လောင်စာဆီပြတ်လပ်မှု မရှိစေရေး အထူးလိုအပ်သည်ဟု အကြံပြုခဲ့ကြသည်။

ငွေကြေးလဲလှယ်မှုနှုန်းထားများနှင့် ပို့ကုန်/သွင်းကုန် မူဝါဒ အပြောင်းအလဲ တချို့ကြောင့်လည်းကောင်း၊ နိုင်ငံခြားငွေသုံးစွဲမှု စိစစ်ထိန်းချုပ်မှုအချို့ကြောင့်လည်းကောင်း၊ ပြည်ပမှ အစာကုန်ကြမ်း ဝယ်ယူတင်သွင်းရာတွင်လည်း စိန်ခေါ်မှုအချို့ ရှိနေပြီး ကုန်ကြမ်းဈေးနှုန်းကို မြင့်တက်စေကာ နောက်ဆက်တွဲအဖြစ် အစာဈေးနှုန်းမြင့်မားမှုကို ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်ကိုပါ သတိပြုသင့်သည်ဟု သက်ဆိုင်ရာပညာရှင်များက အကြံပြုဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။

ပြည်တွင်းတွင် ကောင်းစွာထုတ်လုပ်နိုင်သည့် အစာကုန်ကြမ်းများကို ပြည်ပသို့ တင်ပို့ရာတွင်လည်း ပြည်တွင်းအတွက် လုံလောက်သည့်ပမာဏကို ချန်ပြီးမှသာ တင်ပို့ပါက အစာဈေးနှုန်းကြီးမြင့်လာမှုကို အသင့်အတင့် ထိန်းချုပ်နိုင်မည်ဟု ဆိုသည်။

ဥပမာအားဖြင့် မွေးမြူရေးအစာထုတ်လုပ်ရာတွင် ပြောင်းကို ၄၀ - ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့် အထိ ထည့်သွင်းအသုံးပြုရကြောင်း၊ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြောင်းထုတ်လုပ်မှုမှာ တစ်နှစ်လျှင် မက်ထရစ်တန်ချိန် ၃ သန်း ခန့် ရှိကြောင်း၊ မွေးမြူရေးအစာထုတ်လုပ်မှုကဏ္ဍက တန်ချိန် ၁ သန်းခန့် သုံးစွဲနေပြီး၊ ပြည်ပသို့ တန်ချိန် ၂ သန်းခန့် တင်ပို့ရောင်းချကြောင်း၊ မွေးမြူရေးကဏ္ဍ၏ သုံးစွဲမှု မက်ထရစ်တန်ချိန် ၁ သန်းအပြင် အခြားသုံးစွဲမှုများလည်း ရှိနိုင်သေးကြောင်း၊ မွေးမြူရေးအစာထုတ်လုပ်သူများအနေဖြင့် ပြည်တွင်းတွင် အလုံအလောက် စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်နိုင်သည့် ပြောင်းကိုပင် ပြည်ပနိုင်ငံများနှင့် ဈေးနှုန်းယှဉ်ပြိုင်ဝယ်ယူနေရသည်ကို တွေ့ရှိရကြောင်း၊ ထို့ကြောင့် ပြည်တွင်းတွင် လုံလောက်စွာ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်သည့် ပြောင်းကုန်ကြမ်းကိုပင် ပြည်ပမှ တင်သွင်းရသကဲ့သို့ ဖြစ်နေခြင်းကလည်း ပြဿနာတစ်ရပ်ဖြစ်နေသည်ဟု သက်ဆိုင်ရာပညာရှင်များ၊ လုပ်ငန်းရှင်များက ဆွေးနွေးတင်ပြခဲ့ကြသည်။

အစာဈေးနှုန်းမြင့်မားလာသည့်အခါ မွေးမြူသူများအနေဖြင့်လည်း တွက်ချေမကိုက်တော့ရာ မွေးမြူထုတ်လုပ်မှုကို လျှော့ချလာကြသည်။ ဈေးကွက်၏ သဘောတရားအရ ဈေးနှုန်းမြင့်မားလာသည့်အတွက် ဝယ်လိုအားလျော့ကျလာခြင်းမှာ ဓမ္မတာပင် ဖြစ်သည်။ ယင်းကဲ့သို့ အစာဈေးနှုန်းကြီးမြင့်ခြင်းနှင့် အခြားအချက်အလက်များ ပေါင်းစုံမိခြင်းကြောင့် တိရစ္ဆာန်အစာဝယ်လိုအားလည်း သိသိသာသာကျဆင်းသွားသည်ဟု ဆွေးနွေးသူများက ထည့်သွင်းပြောကြားခဲ့သည်။

မြန်မာနိုင်ငံ၏ နှစ်အလိုက် မွေးမြူရေးကဏ္ဍ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု အညွှန်းကိန်းများအရ ယခုနှစ်တွင် မွေးမြူရေးအစာ မက်ထရစ် တန်ချိန် ၃.၃ သန်းခန့် ထုတ်လုပ်ရမည် ဖြစ်သော်လည်း လက်ရှိအခြေအနေအရ မက်ထရစ်တန်ချိန် ၂.၅ သန်းခန့်သာ ထုတ်လုပ်နိုင်တော့မည်ဖြစ်သည်။

အပိုင်း - ၂ ကို ဆက်လက်ဖော်ပြပါမည်။

Green Way သတင်းအဖွဲ့မှ ရေးသားသည်။

ဆောင်းပါးများ/ သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ကို ထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။

ဗွေဆော်ဦး ကြော်ငြာ

ကိုယ်မွေးထားတဲ့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ မြန်မြန်ကြီး၊ များများရှင်စေချင်တယ်ဆိုရင်... အားဆေးကောင်းလေးတွေ ရှိနေပါတယ်ရှင့်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ အားရှိသန်မာထွားကျိုင်းသွားစေမဲ့ Aqua Calcium, Aqua Booster, Aqua Mix ဆိုတဲ့ ဆေးလေးတွေပါနော်.. Aqua Calcium ဆိုတာက.. နာမည်နဲ့လိုက်အောင်ပဲ ငါး၊ ပုစွန်တွေအတွက်လိုအပ်တဲ့ ကယ်လ်ဆီယမ်များ ခဲပျစ်ပါဝင်နေတဲ့ အရည်မျိုးဖြစ်ပြီး ဗီတာမင်စီလည်း ပါဝင်ပါတယ်ရှင့်..။ ဒါလေးထည့်ပေးလိုက်ရင် ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကြီးထွားနှုန်း၊ အရွယ်အစားနဲ့ အသက်ရှင်နှုန်းတို့ကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ကန်ထဲမှာလည်း နိုက်ထရိတ်များလျော့ကျအောင် ဆောင်ရွက်ပေးမှာပါနော်..။ Aqua Booster ဆိုတာကတော့… ဘတ်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်၊ ပရိုတိုဇိုအာတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို ခံနိုင်ရည်ပိုရှိစေမဲ့ အရေးပါတဲ့ ဇီဝကမ္မဆိုင်ရာ အာဟာရအားတိုးဆေးမျိုးပါ။ သူ့မှာက သြဂဲနစ်အက်စစ်အမျိုးမျိုး၊ glycan နဲ့ အမိုင်နိုအက်ဆစ်များ ပေါင်းစပ်ပါဝင်နေလို့ ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကျန်းမာရေးကော ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်ကိုကော ကူညီထောက်ပံ့ပေးနိုင်ပါတယ်ရှင့်။ ဒါ့အပြင် အာဟာရစုပ်ယူနိုင်စွမ်းမြင့်စေပြီး အစာခြေအင်ဇိုင်းများကို လှုံ့ဆော်ပေးသလို ဘက်တီးရီးယားဒဏ်ကို လည်း ခံနိုင်ရည်ရှိစေလို့ ကြီးထွားနှုန်းနဲ့ ရှင်သန်နှုန်း မြင့်တက်စေမှာပါနော်။ နောက်တစ်ခု... Aqua Mix ကကောဆိုရင်တော့.. သူက ကယ်ဆီယမ်၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်နှင့် ပိုတက်ဆီယမ် ပါဝင်တဲ့ အရောအ‌နှောဖြစ်လို့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေရဲ့ အသက်ရှင် နှုန်းကို တိုးမြင့်စေပြီး အစာခြေစနစ်ကိုလည်း တိုးတက်စေပါတယ်။ ပြီးတော့ ကြွက်သားများ ကျုံ့ခြင်းတင်းခြင်းများကိုလျော့စေကာ အရေခွံလဲနှုန်းမြင့်စေပြီး အခွံများကို ပိုမာကြော လာစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါတင်ပဲလားဆိုတော့...မဟုတ်သေးဘူး...ကြီးထွားနှုန်းလည်း ပိုကောင်းလာပြီး ဖမ်းဆီးချိန်မှာ အသွေးအရောင် လည်း ပိုလှနေစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်ရှင့်။ ဆိုတော့ ဒါလေးတွေကို သုံးပေးမယ်ဆိုရင်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ ရှင်သန်ကြီးထွားနှုန်းမြင့်မားလာနိုင်တာဆိုတော့... ဝင်ငွေပိုတိုးလာမယ်ဆိုတာက ပြောနေစရာတောင် လိုမှာမဟုတ်ပါဘူးနော်.. ဒါလေးတွေလိုချင်တယ်ဆိုရင်တော့ ‘ဗွေဆော်ဦး’ မှာ ရနေပါပြီရှင့်...