ငလျင်ဒဏ်ကြောင့် ပျက်စီးထိခိုက်မှုဖြစ်ပွားခဲ့သော ငါးမွေးမြူရေးကန်များအပေါ် ပြန်လည်ကုစားဆောင်ရွက်နည်းများ

ပြင်းအားကြီးသောသဘာဝအန္တရာယ်များသည် လူ့ဘောင်နှင့် သက်ရှိများ၏ ဘေးကင်းလုံခြုံမှုကို ပြင်းထန်းသောသက်ရောက်မှုဖြင့် ထိခိုက်စေသည်။ ငလျင်ဖြစ်ပွားမှုသည် မျိုးစုံသောပျက်စီးမှုများကို ဖြစ်စေနိုင်သည့်အပြင် ရေကြီးနစ်မြုပ်ခြင်း၊မြေပြိုခြင်းနှင့်အတူငါးမွေးမြူရေးကန်များကိုလည်း ပြင်းထန် စွာထိခိုက်စေနိုင်သည်။ ထိုသို့ထိခိုက်စေသော ငါးမွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများအတွက် ပြန်လည်ကုစားမှု ဆောင်ရွက်ခြင်း သည်အ‌ရေးပါလှသည်။

၁။ ထိခိုက်မှုအခြေအနေကို အရေးပေါ်သုံးသပ်ခြင်း(Emergency Assessment)

ငလျင်ဖြစ်ပွားပြီး‌နောက်တွင် ငါးမွေးမြူရေးကန်များအပေါ် အနီးကပ်သုံးသပ်ရန်လိုအပ်သည်။ ကန်နံရံများ ပျက်စီးခြင်း ရေပမာဏယုတ်လျော့သွားခြင်း၊ ငါးပျက်စီးသေဆုံးမှုနှုန်း အညစ်အကြေး ဝင်ရောက်မှု၊ မြေပြိုမှုများ စသည်ဖြင့်စစ်ဆေးမှုများပြုလုပ်ရမည်။

၂။ လုံခြုံရေးနှင့်ကန်အားထိန်းချုပ်မှု(Security & Containment)

သဘာဝဘေးအန္တရာယ်ဖြစ်ပြီးနောက်နယ်နမိတ်အတွင်းမှာ အန္တရာယ်တစ်ခုခုဆက်ပြီး ပြန့်နှံမှုမရှိ အောင်ထိန်းသိမ်းထားခြင်းဖြစ်သည်။ဥပမာ-ကန်အတွင်းရှိငါးများ ကန်ပြင်မရောက်ရှိဖို့၊ တားဆီးရန် ကန်နံရံ များကိုသဲအိတ်ဖို့ခြင်း၊ ပြုပြင်ခြင်း၊ ကာရံခြင်းနှင့် အညစ်အကြေးများကိုချက်ခြင်းဖယ်ရှားခြင်း၊ ကန်ရေသန့် ရှင်းအောင်ပြုလုပ်ခြင်း၊ ရေကြီး/ရေလွှမ်းမိုးခြင်းမဖြစ်အောင် Water Outlet ပိတ်ခြင်း၊ အရေးပေါ်ကာရံခြင်းကို ဆောင်ရွက်ခြင်းပြုလုပ်ရပါမည်။

၃။ ကန်ရေသန့်ရှင်းအောင်ပြန်လည်ဆောင်ရွက်ခြင်း(Water Quality Recovery)

ငလျင်ကြောင့်ရေညစ်ညမ်းမှုဖြစ်နိုင်သဖြင့် ကန်အရည်အသွေးဆိုင်ရာ တိုင်းတာစစ်ဆေးမှုများဖြစ်သည့်  pH ၊ Dissolved Oxygen၊ Ammonia၊ Nitrite စသည်တို့ကို စစ်ဆေးထားကာ လိုအပ်သည့် ကန်ရေပြုပြင်မှုများကို အလျင်အမြန်ဆောင်ရွက်ရန်လိုသည်။ DO လုံလောက်စွာရရှိရန် အရေးပေါ်လေသွင်းပေးခြင်း(Aeration)၊ ရေလဲလှယ်ခြင်း  (Water Exchange)တို့ပြုလုပ်ပေးခြင်းဖြင့် ကန်အတွင်းရှိ ညစ်ညမ်းမှုများကို လျှော့ချနိုင်သည်။

၄။ ငါးကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု(Fish Health Management)

ပျက်ဆီးမှုကြောင့် ထိခိုက်ဒဏ်ရာရသည့် ငါးများအား သက်သာပြီး ပြန်လည်ကျန်းမာစေရန်နှင့် ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုများပြန်လည်လုပ်ဆောင်ရန်လိုသည်။

သင့်လျော်သောကုသမှုများဖြစ်သည့် -

(က) Saline Treatment - ဆား (NaCl) ကိုရေထဲတွင် အချိုးကျကျဖျော်ထားပြီး ငါးကိုအချိန်တိုအတွင်း (သိပ်ပြီးမကြာစေရ)စိမ်းထားခြင်းဖြင့် ပြင်ပပိုးမွှားများ ဘတ်တီးရီယား များကိုသေစေနိုင်သည်။ 

(ခ)Quarantine Pond - ထိခိုက်ဒဏ်ရာရထားသော ငါးများကိုသင့်လျှော်သည့်ကုသမှုတစ်ခုခု ဆောင်ရွက်ပြီး ယင်းတို့ချည်းသီးသန့်ခွဲ၍ စောင့်ကြည့်မှု့ဆောင်ရွက်သည့်ကန် စသည်တို့ကိုပြုလုပ်ရမည်။ သီးသန့်ထားခြင်းသည်‌ ရောဂါကူးစက်မှု့မှကာကွယ်နိုင်သည်။

ထိခိုက်ဒဏ်ရာရထားသည့် ငါးများအမြန်ဆုံးပြန်လည် ကျန်းမာသန်စွမ်းရေးအတွက် ယင်းတို့ကို  ကျွေးသောအစားသည် အာဟာရ နှင့်‌ ဗီတာမင်၊ သတ္တုဓာတ်များ ပြည့်ဝစွာ ပါဝင်ဘို့အ‌ရေးကြီးသည်။ ငါးများသာမကပုစွန်များအတွက်ပါ ရောဂါဒဏ်ခံနိုင်ရေး၊ ကျန်းမာသန်စွမ်းရေးအတွက်အဆိုပါ လိုအပ်ချက်များဖြည့် ဆည်းပေးရမည်။ ဥပမာ-ကယ်လ်ဆီယမ်၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်၊ ပိုတတ်ဆီယမ်၊ ဗီတာမင်နှင့် သြဂဲနစ်အက်စစ်များအချိုးကျ စွာပါဝင်ပေါင်းစပ်ထားသည့် အဆင့်မြင့်စံချိန်မီ ထုတ်ကုန်များကို အစာတွင်ရောစပ်ကျွေးမွေးခြင်းဖြင့် အမြန်ဆုံးကျန်းမာသန်စွမ်း ကြီးထွားနှုန်းကောင်းလာမည်မှာ မလွှဲဧကန်ဖြစ်ပါသည်။

၅။ ငါးမွေးကန်ပြန်လည်တည်ဆောက်ခြင်း။(Rehabilitation)

        ကန်နံရံများပြုပြင်ခြင်း၊ ကန်အနက်အနိမ့်အမြင့် ညီညာစေရန်မြေပြုပြင်ခြင်း၊ ရေစီးကြောင်းများပြင်ဆင်ခြင်း၊ ရေသွင်း/‌ရေထုတ်စနစ် ပြန်လည်ကောင်းမွန်အောင်ပြုလုပ်ခြင်း၊ ကန်တာဘောင်များ ကြံခိုင်အောင်ဆောင်ရွက် ခြင်းများကို အကောင်းဆုံးလုပ်ဆောင်ရန် လုပ်ငန်းစဉ်များချမှတ်ရမည်။ တာရှည်တည်မြဲစွာ ပြန်လည်ဖွံ့ဖြိုးနိုင်ရန် လိုအပ်ပါက ဒီဇိုင်းပြင်ဆင်မှုများဆောင်ရွက်ရန်လိုသည်။

၆။ အရေးပေါ်အကူအညီနှင့်လူမှုဘက်ထောက်ခံမှု(Emergency Assistance and Support)

       နယ်မြေခံဒေသဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းများ၊ NGOများ နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းများမှ အကူအညီတောင်းခံခြင်းဖြင့် သက်ဆိုင်သော အထောက်အကူပြု ပစ္စည်းကိရိယာများ၊ ငွေကြေးအကူအညီများရရှိနိုင်သည်။ ထိခိုက်ပျက်စီး ဆုံးရှုံးမှုစာရင်းများပြုစု၍ ပံ့ပိုးမှုပေးရန်တောင်းခံမှု့များလဲ တဆက်တည်းလုပ်ဆောင်သင့်ပါသည်။

၇။ သုံးသပ်ချက်(Conclusion)

ငလျင်ကြောင့်ထိခိုက်သော ငါးမွေးမြူးရေးကန်များသည် သဘာ၀ဘေးအန္တရာယ်ကြောင့် ဖြစ်ပွားနိုင်သော ပျက်စီးမှုများ၏တစ်ခုဖြစ်သည်။ ထိုသို့သောအခြေအနေများတွင် ချက်ချင်းပြန်လည်ကုစားမှု ဆောင်ရွက်ခြင်းသည်   သက်မွေး၀မ်းကြောင်းအတွက် အလွန်အရေးကြီးသည်။ စနစ်တကျပြန်လည်ပြုပြင်မှုများ နှင့်အတူအဆင်ပြေ ချောမွေ့စွာ ဆောင်ရွက်နိုင်ရန် စီမံချက်များသည် ကုန်ကျစရိတ်နှင့် အချိန်နှစ်ခုစလုံးအတွက် ထိရောက်မှု ရှိစေနိုင်မည်ဖြစ်ပါသည်။

ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ဟုထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။ 

မာလာမြိုင် ကုမ္ပဏီ ကြော်ငြာ

ဦးကြီးတို့ရဲ့ မြေကြီးက ရွှေသီးဖို့ပဲ ဖြစ်သင့်တာပေါ့။ ဒါပေမဲ့ စပါးခင်းထဲ ရွှေခရုရောက်လာပြီဆိုရင်တော့ မြေကြီးက ရွှေသီးဖို့ကို အနှောင့်အယှက် ကောင်းကောင်းကြီးပေးပါလိမ့်မယ်။ မြန်မာ့မျိုးရင်းခရုမဟုတ်တဲ့ တောင်အမေရိကမျိုးစိတ်ဖြစ်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံကို ကျူးကျော်လာတဲ့ မျိုးစိတ်ဖြစ်တာကြောင့် အကောင်ပွားနှုန်းကလည်း အဆမတန် မြင့်တက်လာပါတယ်။ ခရုအမ တစ်ကောင်က တစ်ခါ ဥ မယ်ဆိုရင် ဥအရေအတွက် ၁၀၀ ကနေ ၁၀၀၀ အထိ အတွဲလိုက်ဥကြပြီး တစ်နှစ်မှာ ၃ ကြိမ်အထိ မျိုးပွားနိုင်ပါတယ်။ စပါးခင်းတွေမှာ ရွှေခရုကျပြီဆိုရင် ပန်းရောင် ဥ တွေ ကို စပါးပင်တွေမှာ တွေ့ရနိုင်ပါတယ်။ ဒီရွှေခရုတွေကို ရှင်းပစ်ဖို့အတွက်ကတော့ မာလာမြိုင်ရဲ့ ခရုဘုရင် ရှိနေပါပြီ။ ခရုဘုရင်က စားသေအစွမ်းနဲ့ အဆိပ်ငွေ့အာနိသင်ရှိတာကြောင့် ရွှေခရုတွေကို အထိရောက်ဆုံး ရှင်းပေးနိုင်မှာပါ။ အစွမ်းရှိပစ္စည်းဖြစ်တဲ့ Niclosamide -olamine 83.1% WP ပါဝင်ပြီး Chloronitrophenol ဆေးအုပ်စုထဲ ပါဝင်ပါတယ်။ ရေဖျော်ဆေးမှုန့်အမျိုးအစားဖြစ်လို့ ရေ ၂၀ လီတာဝင်တဲ့ဆေးဖျန်းပုံး တစ်ပုံးမှာ ၄၀ ကနေ ၅၀ ဂရမ်အထိ အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ နှုန်းထားကိုတော့ တစ်ဧကမှာ ၁၅၀ ကနေ ၂၀၀ ဂရမ်နဲ့ တွက်ချက်ပေးထားပါတယ်။ သတိပြုရမှာတော့ ဆေးဖျန်းပြီးနောက်ပိုင်း စပါးခင်းအတွင်းမှာရှိတဲ့ ရေကို ၅ စင်တီမီတာနဲ့ ၃ ရက်ထားဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ ဆေးဖျန်းပြီး ၅၂ ရက်ကြာမှ ရိတ်သိမ်းသင့်ပါတယ်။ ခရုဘုရင်နဲ့ဆို စပါးခင်းကို ဒုက္ခပေးတဲ့ ရွှေခရုတွေကို ရှင်းလင်းနိုင်ပြီး မြေကြီးက ရွှေသီးနိုင်ပြီပေါ့ဗျာ။

Read more

Facebook Page သို့သွားရန်