သစ်တော + စိုက်ပျိုးရေး တွဲလိုက်ရင် ဘာအကျိုးရှိမလဲ?

အခန်း(၈) သီးနှံသစ်တောရောနှောစိုက်ပျိုးခြင်း

Chapter (8) Agroforestry

သီးနှံသစ်တောရောနှော စိုက်ပျိုးခြင်းဆိုသည်မှာ မြေဆီလွှာတစ်နေရာတည်းပင် သစ်တောပင်၊ စားသုံး သီးပင် (တနည်းအားဖြင့် နှစ်ရှည်အပင်)များနှင့် တစ်နှစ်အောက်သက်တမ်းရှိသော လယ်ယာသီးနှံ၊ ဥယျာဉ်ခြံသီးနှံ များ (သို့မဟုတ်) နှစ်ရှည်တိရစ္ဆာန်စားကျက် (Pasture)၊ ပဲပင်နှင့်မြက်ပင်များ (Legumes and Grasses) အတူ တကွရောနှောစိုက်ပျိုးခြင်း (Mixed Cropping) ဖြင့် မြေကြီးကို အကျိုးရှိရှိ အသုံးချခြင်းဖြစ်ပါသည်။

ထိုကဲ့သို့ စိုက်ပျိုးရေး (Agriculture) နှင့် သစ်တော (Forestry) ကို တွဲဖက်လုပ်ဆောင်ခြင်းဖြင့် ဇီဝ မျိုးစုံမျိုးကွဲ (Biodiversity) များစွာ တိုးတက်လာနိုင်ပြီး မြေဆီလွှာနှင့် ရေတိုက်စားမှု (Soil and Water Erosion) လျော့နည်းစေနိုင်ပါသည်။ ဤနည်းလမ်းသည် အာဖရိကနှင့် အမေရိကန်နိုင်ငံတို့တွင် အောင်မြင်စွာ ကျင့်သုံးနေ သော နည်းစနစ်ဖြစ်ပါသည်။

အရှေ့တောင်အာရှနှင့် အာရှတိုက်နိုင်ငံများတွင်လည်း တိုးတက်ကျင့်သုံးလာရာ ကျွန်တော်တို့ နိုင်ငံဒေသအလိုက် လည်း စနစ်တကျကျင့်သုံးမည်ဆိုပါက အကျိုးရှိနိုင်သော နည်းလမ်းများဖြစ်ပါသည်။ သစ်တောနှင့်ပတ်ဝန်းကျင် ဆိုင်ရာသိပ္ပံတက္ကသိုလ် ပါမောက္ခချုပ် (အငြိမ်းစား) ဒေါက်တာ စန်းဝင်းနှင့်ကျွန်တော် ရေဆင်းစိုက်ပျိုးရေး တက္ကသိုလ်တွင် အလုပ်လုပ်စဉ်က တက္ကသိုလ်နှစ်ခုပူးပေါင်း၍ ဤဘာသာ ရပ်ကို ပူးတွဲပို့ချ၍ ဘွဲ့သင်တန်းပေးရန် ဆွေးနွေးခဲ့ဖူးပါသည်။

ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံ၏ ကျင့်သုံးနေသော အဆင့်မြင့်ပညာသင် တက္ကသိုလ်များ၏မူဝါဒအရ ဝန်ကြီးဌာနမတူပါသဖြင့် ပေါင်းစည်းသင်ကြားရေးအဆိုမှာ မအောင်မြင်ခဲ့ပါ။ အခြားနိုင်ငံများ၌ တက္ကသိုလ်များသည် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် ရပြီး ဘာသာရပ်အစုံ သင်ကြားပေးသည့်စနစ် (Comprehensive University System) ဖြစ်ရာ ဘာသာရပ်အသစ်တစ်ခု၊ သင်ရိုးညွှန်းတမ်းအသစ်တစ်ခု စတင်သင်ကြားရန်မှာ တက္ကသိုလ်အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့ အဆင့်နှင့်ပင် အတည်ပြုနိုင်ပါသည်။ သို့ဖြစ်ပါ၍ ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံ၏ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးကို တိုက်ရိုက် အထောက် အကူပြုနိုင်သော ဘာသာရပ်အသစ်များ၊ သင်ရိုးညွှန်းတမ်းအသစ်များ ပြောင်းလဲသင်ကြားရေးမှာ ကြီးမားသော စိန်ခေါ်မှုတစ်ရပ် (Great Challenge) ဖြစ်ပါသည်။

ဤစနစ်က မြေယာအသုံးချမှုကို တစ်ချက်ခုတ်လျှင် သုံးလေးချက်ပြတ်သော နည်းစနစ်ဖြစ်ပါသည်။ ဥပမာ မြန်မာ နိုင်ငံတွင် နှစ်ရှည်ပင်အဖြစ် စိုက်ပျိုးနေသော ဆီအုန်း၊ ရာဘာ၊ သရက်ပင်၊ လိမ္မော်၊ ထန်းပင်၊ အုန်းပင် စသည် တို့ကြားတွင် ငွေရလွယ်သောသီးနှံ (Cash Crops) များဖြစ်သည့် မြေပဲ၊ နှမ်း၊ ပဲမျိုးစုံ၊ ဟင်းသီးဟင်းရွက်၊ ပန်းမန် များ သီးညှပ်စိုက်ပျိုးခြင်း (Mixed or Intercropping) တို့ ပြုလုပ်ပါက (၆)လအတွင်း ဝင်ငွေပိုမိုရနိုင်ပါသည်။ မြေကိုလှပ်မထားသည့်အတွက် မြေဆီလွှာတိုက်စားမှု (Soil Erosion) မဖြစ်နိုင်သလို မလိုလားအပ်သော ပေါင်းပင် (Weeds) များပေါက်ရောက်မှုမှလည်း ဟန့်တားနိုင်ပါသည်။

အပင်များသည် အပင်ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်အရ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက် (CO₂) ဓါတ်ငွေ့ကို စုပ်ယူပြီး အောက်စီဂျင် (O₂) ပြန်စွန့်ထုတ်ပေးသဖြင့် လူသားအပါအဝင် သက်ရှိသတ္တဝါများအားလုံးအတွက် အသက်ရှူရန်လိုအပ်သော အောက်ဆီဂျင်ကို အပင်မှ ပြန်လည်ဖြည့်စွမ်းပေးပါသည်။ အစိမ်းရောင်ရှိသော စိုက်ပျိုးမြေများအပါအဝင် သစ်တောသစ်ပင်များက ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှု (Climate Change) အတွက်လည်း များစွာအထောက်အကူ ဖြစ်စေ ပါသည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ရှေးဘုရင်များ လက်ထက်ကတည်းက ကျင့်သုံးခဲ့သော တောင်ယာစနစ် (အင်္ဂလိပ်လို Taungya System ဟုခေါ်ပါသည်) က တောင်ကုန်းတောင်စောင်းများရှိ သစ်ပင်သစ်တောများကြားတွင် ယာစပါး (Upland Rice)၊ ပြောင်းဖူးများ စိုက်ပျိုးပေးခြင်းဖြင့် မြေဆီလွှာတိုက်စားမှုလည်း လျော့နည်းစေပါသည်။ အချို့နိုင်ငံ သစ်တောများ၊ တောင်စောင်းများ၌ နှစ်ရှည်ပင်၊ နွားစားမြက် (Pasture Grass) နှင့် နွားစားပဲ (Pasture Legumes) တွဲဖက်စိုက်ပျိုးကာ ကျွဲ၊ နွား၊ ဆိတ်၊ သိုးများ မွေးမြူခြင်းဖြင့် မြက်များပဲများ၏ အမြစ်ကုတ်တွယ်အားကြောင့် မြေဆီလွှာတိုက်စားမှုလည်း လျော့နည်း၊ မွေးမြူရေးမှလည်း ဝင်ငွေရ အလွန်အကျိုးရှိသော လုပ်ငန်းဖြစ်ပါသည်။

ကမ္ဘာ့စားနပ်ရိက္ခာနှင့် စိုက်ပျိုးရေးအဖွဲ့ (Food and Agriculture Organization FAO) ၏ အဓိပ္ပါယ်ဖော်ပြချက်အရ သီးနှံသစ်တော ရောနှောစိုက်ပျိုးခြင်းပုံစံ (၃) မျိုးရှိပါသည်။ ၎င်းတို့မှာ-

(က) Agrisilvicultural System

သီးစားနှစ်ရှည်သစ်ပင်နှင့် တစ်နှစ်အောက်သက်တမ်းရှိ စားသုံးသီးနှံများ တွဲဖက်စိုက်ပျိုးခြင်း

ဥပမာ - ရှမ်းပြည်တွင် လိမ္မော်ပင်နှင့် ဂေါ်ဖီထုပ်၊ ပန်းမုန်လာများတွဲဖက်ခြင်း၊ သင်္ဘောပင်နှင့် ဟင်းသီးဟင်းရွက်များ တွဲဖက်စိုက်ပျိုးခြင်း (Alley Cropping or Home Gardening) မိမိအိမ် တွင် သီးနှံမျိုးစုံစွာ ဥယျာဉ်ခြံပြုလုပ်ထားခြင်း) စသည်တို့ဖြစ်ပါသည်။

(ခ) Silvopastoral System

သစ်တောနှင့် စားကျက်သီးနှံများတွဲဖက်စိုက်ပျိုးကာ (Grazing) လွှတ်ကျောင်းမွေးမြူရေး စနစ်ပြုလုပ်ခြင်း

ဥပမာ-ရာဘာခင်းထဲ နွားစားမြက်၊ ပဲစိုက်ပြီး လွှတ်ကျောင်းထားခြင်း

(ဂ) Agrosylvopastoral System

သစ်တော၊ သီးနှံ၊ မွေးမြူရေး (၃)ခုလုံး တွဲဖက်လုပ်ဆောင်ခြင်း

ဥပမာ-ကျွန်း၊ ပျဉ်းကတိုး စသည့် သစ်ပင်များအကြားတွင် စပါး၊ ပြောင်းဖူး၊ မြေပဲ စိုက်ပျိုးသည့်အပြင် နို့စားနွား၊ ကြက်၊ ဝက် စသည်တို့ကိုပါ တွဲဖက်မွေးမြူထားခြင်း

သီးနှံသစ်တော ရောနှောစိုက်ပျိုးခြင်းသည် ပညာရှင်ပေါင်းစုံပါဝင်မှ ရပါမည်။ ဥပမာ - လယ်ယာ သီးနှံ စိုက်ပျိုးရေးပညာရှင် (Agronomist)၊ တိရိစ္ဆာန်မွေးမြူရေးပညာရှင် (Animal Husbandry Specialist)၊ မြေယာရှုခင်းကျွမ်းကျင်ပညာရှင် (Landscape Planner)၊ မြေအသုံးချရေးပညာရှင် (Land Utilization Specialist)၊ သစ်တောပညာရှင် (Forest Scientist)၊ စီးပွားရေးပညာရှင် (Economists)၊ မြေဆီလွှာသိပ္ပံပညာရှင် (Soil Scientist) တို့မှ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရင်း မိမိနိုင်ငံနှင့် အကောင်းဆုံးစနစ်ကို မူဝါဒရေးဆွဲချမှတ်ရပါမည်။

ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံမှာ ပညာရှင်အများစုရှိသော်လည်း မြေယာရှုခင်းကျွမ်းကျင်ပညာရှင်နှင့် မြေအသုံးချရေး ပညာရှင်တို့ကို တက္ကသိုလ်များမှ အထူးပြုဘာသာရပ်ဖြင့် မွေးထုတ်ပေးရပါမည်။ ကျွန်တော် ကွင်းစလန်း တက္ကသိုလ်တွင် ၁၉၈၇ ခုနှစ်၌ မဟာစိုက်ပျိုးရေးသိပ္ပံသင်ကြားခဲ့စဉ်က မြေအသုံးချရေး (Land Utilization) ဘာသာရပ်နှင့် သီးနှံစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ခြင်း (Crop Production) နှစ်ဘာသာမှ တစ်ဘာသာကို ရွေးချယ်ရန် အခွင့်အလမ်းရရှိခဲ့ပါသည်။ မြေယာအသုံးချရေးဘာသာရပ်ကို ကျွန်တော် မသိ၊ မသင်ကြားဘူး၍ သီးနှံစိုက်ပျိုး ထုတ်လုပ်ခြင်းဘာသာရပ်ကိုသာ ရွေးချယ်တက်ရောက်ခဲ့ပါသည်။ ယခုလက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံတွင်လည်း မြေအသုံး ချရေးဘာသာရပ်ကို အထူးပြုအနေဖြင့် တက္ကသိုလ်များတွင် အသေးစိတ် ပို့ချနိုင်ခြင်း မရှိသေးပါ။ စိုက်ပျိုးရေး၊ မွေးမြူရေးနှင့် ဆည်မြောင်းဝန်ကြီးဌာနအောက်တွင် လယ်ယာမြေစီမံခန့်ခွဲမှုနှင့်စာရင်းအင်းပညာဦးစီးဌာန ရှိသော် လည်း အများစုမှာ စိုက်ပျိုးရေးဘွဲ့ရ၊ သိပ္ပံဘွဲ့၊ သင်္ချာ၊ ရူပဗေဒ၊ ပထဝီဘွဲ့ရ စသည့်ဘွဲ့ရများဖြင့် ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီး မြေတိုင်းနှင့် မြေစာရင်းပညာများကို လုပ်ငန်းခွင်ဝင်ပြီးမှသာ သင်ကြားကြသူများပါသည်။

ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံတွင် မြေယာပြဿနာများ၊ သစ်တောမြေ၊ စိုက်ပျိုးမြေ စသည်ဖြင့် ငြင်းခုန်နေရသည့် ပြဿနာများ၊ ငါးကန်၊ စိုက်ပျိုးမြေ စသည်ဖြင့် အငြင်းပွားနေရမှုများ လွန်စွာမှရှိနေပါသည်။ ထို့ကြောင့် မြေယာစီမံခန့်ခွဲမှုနှင့် အသုံးချရေးကို တက္ကသိုလ်များမှ သစ်တော၊ စိုက်ပျိုးရေး၊ မွေးမြူရေး၊ ရေလုပ်ငန်း၊ ဥပဒေ၊ လူမှုရေး စသည့်ဘာသာရပ်များ ထောင့်စေ့အောင်ပါဝင်လျက် အထူးပြုသင်ကြားပြီး ဘွဲ့လွန်သင်တန်းများမှတဆင့် နိုင်ငံ့အကျိုးရှိ အဆင့်မြင့်သုတေသန ဆောင်ရွက်ကာ တစ်ဖက်တစ်လမ်းမှ ပံ့ပိုးကူညီသင့်ပါကြောင်း တင်ပြလိုက်ရပါသည်။

ဒေါက်တာမျိုးကြွယ်

ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ဟုထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။

ဗွေဆော်ဦး ကြော်ငြာ

ကိုယ်မွေးထားတဲ့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ မြန်မြန်ကြီး၊ များများရှင်စေချင်တယ်ဆိုရင်... အားဆေးကောင်းလေးတွေ ရှိနေပါတယ်ရှင့်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ အားရှိသန်မာထွားကျိုင်းသွားစေမဲ့ Aqua Calcium, Aqua Booster, Aqua Mix ဆိုတဲ့ ဆေးလေးတွေပါနော်.. Aqua Calcium ဆိုတာက.. နာမည်နဲ့လိုက်အောင်ပဲ ငါး၊ ပုစွန်တွေအတွက်လိုအပ်တဲ့ ကယ်လ်ဆီယမ်များ ခဲပျစ်ပါဝင်နေတဲ့ အရည်မျိုးဖြစ်ပြီး ဗီတာမင်စီလည်း ပါဝင်ပါတယ်ရှင့်..။ ဒါလေးထည့်ပေးလိုက်ရင် ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကြီးထွားနှုန်း၊ အရွယ်အစားနဲ့ အသက်ရှင်နှုန်းတို့ကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ကန်ထဲမှာလည်း နိုက်ထရိတ်များလျော့ကျအောင် ဆောင်ရွက်ပေးမှာပါနော်..။ Aqua Booster ဆိုတာကတော့… ဘတ်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်၊ ပရိုတိုဇိုအာတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို ခံနိုင်ရည်ပိုရှိစေမဲ့ အရေးပါတဲ့ ဇီဝကမ္မဆိုင်ရာ အာဟာရအားတိုးဆေးမျိုးပါ။ သူ့မှာက သြဂဲနစ်အက်စစ်အမျိုးမျိုး၊ glycan နဲ့ အမိုင်နိုအက်ဆစ်များ ပေါင်းစပ်ပါဝင်နေလို့ ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကျန်းမာရေးကော ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်ကိုကော ကူညီထောက်ပံ့ပေးနိုင်ပါတယ်ရှင့်။ ဒါ့အပြင် အာဟာရစုပ်ယူနိုင်စွမ်းမြင့်စေပြီး အစာခြေအင်ဇိုင်းများကို လှုံ့ဆော်ပေးသလို ဘက်တီးရီးယားဒဏ်ကို လည်း ခံနိုင်ရည်ရှိစေလို့ ကြီးထွားနှုန်းနဲ့ ရှင်သန်နှုန်း မြင့်တက်စေမှာပါနော်။ နောက်တစ်ခု... Aqua Mix ကကောဆိုရင်တော့.. သူက ကယ်ဆီယမ်၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်နှင့် ပိုတက်ဆီယမ် ပါဝင်တဲ့ အရောအ‌နှောဖြစ်လို့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေရဲ့ အသက်ရှင် နှုန်းကို တိုးမြင့်စေပြီး အစာခြေစနစ်ကိုလည်း တိုးတက်စေပါတယ်။ ပြီးတော့ ကြွက်သားများ ကျုံ့ခြင်းတင်းခြင်းများကိုလျော့စေကာ အရေခွံလဲနှုန်းမြင့်စေပြီး အခွံများကို ပိုမာကြော လာစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါတင်ပဲလားဆိုတော့...မဟုတ်သေးဘူး...ကြီးထွားနှုန်းလည်း ပိုကောင်းလာပြီး ဖမ်းဆီးချိန်မှာ အသွေးအရောင် လည်း ပိုလှနေစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်ရှင့်။ ဆိုတော့ ဒါလေးတွေကို သုံးပေးမယ်ဆိုရင်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ ရှင်သန်ကြီးထွားနှုန်းမြင့်မားလာနိုင်တာဆိုတော့... ဝင်ငွေပိုတိုးလာမယ်ဆိုတာက ပြောနေစရာတောင် လိုမှာမဟုတ်ပါဘူးနော်.. ဒါလေးတွေလိုချင်တယ်ဆိုရင်တော့ ‘ဗွေဆော်ဦး’ မှာ ရနေပါပြီရှင့်...