အစိမ်းရောင်လမ်း - ဟင်းသီးဟင်းရွက်သိပ္ပံပညာ (အပိုင်း

ဟင်းသီးဟင်းရွက်သိပ္ပံပညာ၏ မိခင်ဘာသာကြီး ဥယျာဉ်ခြံသီးနှံပညာမိတ်ဆက် (အပိုင်း-၁၊ ၂၊ ၃) ကို အခြေခံစိုက်ပျိုးရေးသိပ္ပံပညာ အမှတ် (၂၅၊ ၉၅ နှင့် ၉၆) တွင် ဆွေးနွေး ရေးသားခဲ့ပါသည်။ မိခင်ဥယျာဉ်ခြံသီးနှံပညာဘာသာကြီးအောက်ရှိ သစ်သီးဝလံ (Pomology/Fruit Science) နှင့် ပန်းမာန် (Floriculture/Flower Science) သိပ္ပံနှင့် သီးနှံ၊ ပန်းပင်အချို့၏ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ရေး ကို ယခင်ကရေးသားထုတ်ဝေခဲ့သော အခြေခံစိုက်ပျိုးရေးသိပ္ပံပညာ ဆောင်းပါး/စာအုပ်များတွင်လည်း ဖတ်ရှုနိုင်ပါသည်။ ဟင်းသီးဟင်းရွက်သိပ္ပံပညာ အပိုင်း (၁) ကို အခြေခံစိုက်ပျိုးရေးသိပ္ပံပညာ အမှတ် (၁၈၃) တွင် ဖော်ပြခဲ့ပြီးဖြစ်ပါသည်။

ဟင်းသီးဟင်းရွက်များ၏ ကျန်းမာရေးအတွက် အရေးပါမှု (Main Nutrient Components of vegetables)

လူသားများအားလုံးအတွက် အာဟာရလိုအပ်ချက် အုပ်စု ၅ မျိုးခွဲနိုင်ပါသည်။

(က) ကစီဓာတ်/ကာဘိုဟိုက်ဒြိတ် (Carbohydrate)

(ခ) အသားဓာတ်/ပရိုတိန်း (Protein)

(ဂ) အဆီဓာတ် (Fat)

(ဃ) ဗီတာမင်ဓာတ် (Vitamins)

(င) သတ္တုဓာတ် (Minerals) တို့ဖြစ်ပါသည်။

ဟင်းသီးဟင်းရွက်များက လူသားတို့လိုအပ်သည့် ဗီတာမင်ဓာတ်၊ သတ္တုဓာတ်များစွာ ကိုပံ့ပိုးပေးပါသည်။

ပုံ - ၁ ဟင်းသီးဟင်းရွက်များစားသုံးခြင်းအကျိုးကျေးဇူးများ

ဟင်းသီးဟင်းရွက်များ စားသုံးခြင်း၏ အကျိုးကျေးဇူးများ (Benefits of Eating Vegetables)

ဟင်းသီးဟင်းရွက်များသည် ကျန်းမာရေးနှင့် ညီညွတ်သော အစားအစာ၏ အရေးပါဆုံး အစိတ်အပိုင်းများဖြစ်ပြီး အောက်ပါအကျိုးကျေးဇူးများကို ပေးစွမ်းနိုင်ပါသည်။

(က) အာဟာရဓာတ်များ ကြွယ်ဝစွာပါဝင်ခြင်း

ဟင်းသီးဟင်းရွက်များတွင် ဗီတာမင်များ၊ သတ္တုဓာတ်များ၊ အမျှင်ဓာတ်နှင့် ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်ပစ္စည်းများ (Antioxidants) ကြွယ်ဝစွာပါဝင်သည်။

ဗီတာမင် အေ - Vitamin A (မုန်လာဥနီ၊ ဟင်းနုနွယ်) အမြင်အာရုံနှင့် အရေပြား ကျန်းမာရေး

ဗီတာမင် စီ - Vitamin C (ခရမ်းချဉ်၊ ငရုတ်ပွ) ကိုယ်ခံအားစနစ်ကောင်းမွန်စေခြင်း

ပိုတက်ဆီယမ် - Potassium (ကန်စွန်းဥ၊ ငှက်ပျောသီး) သွေးပေါင်ချိန်ထိန်းညှိပေးခြင်း

သံဓာတ် - Iron (ဟင်းနုနွယ်၊ ကိုက်လန်) သွေးအားနည်းရောဂါကာကွယ်ပေးခြင်း

(ခ) ရောဂါများကို ကာကွယ်ပေးခြင်း

(ခ-၁) နှလုံးရောဂါနှင့် သွေးတိုးကျစေခြင်း - အမျှင်ဓာတ် (Fiber) ပါဝင်မှု ကြောင့် ကိုလက်စထရော (Cholesterol) ကို လျှော့ချပေးပြီး နှလုံးရောဂါဖြစ်နိုင်ခြေကို လျှော့ချပေးသည်။

ပိုတက်ဆီယမ်ကြွယ်ဝသော ဟင်းသီးဟင်းရွက်များ (ဥပမာ - ကန်စွန်းဥ၊ ငရုတ်သီး) သည် သွေးတိုးကို ထိန်းညှိပေးသည်။

(ခ-၂) ဆီးချိုသွေးချိုရောဂါ ကာကွယ်ပေးခြင်း - အမျှင်ဓာတ်များ သော ဟင်းသီးဟင်းရွက်များ (ဥပမာ - ပန်းဂေါ်ဖီ၊ မုန်လာဥ) သည် သွေးတွင်းသကြားဓာတ်ကို ထိန်းညှိပေးသည်။

(ခ-၃) ကင်ဆာရောဂါကာကွယ်နိုင်ခြေမြင့်မားစေခြင်း - ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်ပစ္စည်း များ (Antioxidants) ပါဝင်သော ဟင်းသီးဟင်းရွက်များ (ဥပမာ - ပန်းဂေါ်ဖီစိမ်း၊ ခရမ်းချဉ်) သည် ကင်ဆာဆဲလ်များကြီးထွားမှုကို နှေးကွေးစေသည်။

(ဂ) ကိုယ်အလေးချိန်ထိန်းသိမ်းရာတွင် အထောက်အကူပြုခြင်း

ကယ်လိုရီနည်းပြီး အမျှင်ဓာတ်များသော ဟင်းသီးဟင်းရွက်များသည် ဗိုက်ပြည့်စေကာ အဝလွန်ခြင်းကို ကာကွယ်ပေးသည်။

ဥပမာ: သခွားသီး၊ မုန်လာဥနီ၊ ဆလတ်ရွက်တို့သည် အဆီပါဝင်မှုနည်းပြီး ကိုယ်အလေးချိန်လျှော့ချရာတွင် အထောက်အကူပြုသည်။

(ဃ) အစာခြေစနစ်ကို ကောင်းမွန်စေခြင်း

အမျှင်ဓာတ်များ (Fiber) သည် အူလမ်းကြောင်းလှုပ်ရှားမှုကို ကောင်းမွန်စေပြီး ဝမ်းချုပ်ခြင်းကို ကာကွယ်ပေးသည်။ ဥပမာ- ပန်းဂေါ်ဖီ၊ မုန်လာဥနီ၊ ပဲပိစပ်တို့သည် အစာကြေလွယ်စေပြီး အူမကြီးကျန်းမာရေးကို ကောင်းမွန်စေသည်။

(င) အသားအရေနှင့် အရွယ်တင်နုပျိုစေခြင်း

ဗီတာမင် စီ - Vitamin C (ခရမ်းချဉ်၊ ငရုတ်ပွ) နှင့် ဗီတာမင် အီး - Vitamin E (ဟင်းနုနွယ်၊ ရွှေဖရုံသီး) တို့သည် အရေးအကြောင်းများကို လျှော့ချပေးပြီး အသားအရေကို စိုပြေစေသည်။

ရေဓာတ်ပါဝင်မှုများသော ဟင်းသီးဟင်းရွက်များ (ဥပမာ - သခွားသီး၊ မုန်လာဥဖြူ) သည် အသားအရေကို ရေဓာတ်ဖြည့်ပေးသည်။

(စ) စိတ်ကျန်းမာရေးကို အထောက်အကူပြုခြင်း

ဖောလိတ် (Folate) ကြွယ်ဝသော ဟင်းသီးဟင်းရွက်များ (ဥပမာ - ဟင်းနုနွယ်၊ ပန်းဂေါ် ဖီ) သည် စိတ်ဓာတ်ကျခြင်းကို လျှော့ချပေးသည်။

မဂ္ဂနီဆီယမ် Magnesium (ငရုတ်ပွ၊ ကန်စွန်းရွက်) သည် စိတ်ဖိစီးမှုကိုလျှော့ချပေးသည်။

ဟင်းသီးဟင်းရွက်များကိုအမျိုးအစားခွဲခြားခြင်း (Classificaion of Vegetable Crops)

(၁) ရုက္ခဗေဒနည်းအားဖြင့် အမျိုးအစားခွဲခြားခြင်း (Botanical Classification)

(၁-က) စေ့ရွက်ထီးပင်အုပ်စု (Monocotyledoneae)

(၁-ခ) စေ့ရွက်စုံပင်အုပ်စု (Dicotyledonae)

** တဟက်တာ - တစ်တန် = ၂၅၁-ပိဿာ/ဧက

Reference – U Thein Tun, East-West Seeds

(ဆက်ပါဦးမည်)

မှီငြမ်းစာအုပ်၊ စာတမ်းများ (References)

Bird, C. (2014) Fundamentals of Horticulture: Theory and practice. Cambridge University press. 464p.

Hazra, P. (2019) Vegetable Science and Technology. NIPA New India Publishing Agency

ဝင်းတင်ဝင်း (၂၀၁၉) သုတအဘိဓာန်မြန်မာ့အပင်များ၊ နေဝင်းနီစာပေ၊ ၅၅၆-မျက်နှာ

(ကျေးဇူးတင်လွှာ - ဤဆောင်းပါးအတွက် သိလိုသမျှဖြေကြားပေးပါသော စိုက်ပျိုးရေး တက္ကသိုလ်၊ ဥယျာဉ်သီးနှံပညာ၊ ပါမောက္ခ (ငြိမ်း) ဒေါက်တာခင်သီတာမြင့်၊ ပါမောက္ခ ဌာနမှူး ဒေါက်တာစောထိုလွီထူး၊ များနီမျိုးစေ့ကုမ္ပဏီမှ ၁၉၉၁-စိုက်ပျိုးရေးဘွဲ့ရ ဦးသိန်းထွန်း တို့အား ကျေးဇူးတင်စွာဖြင့် မှတ်တမ်းတင် အပ်ပါသည်)

ဆောင်းပါးရှင်ဆရာမှ အစိမ်းရောင်လမ်းဆော့ဝဲသို့ ပေးပို့ထားသော အစိမ်းရောင်လမ်း၏ မူပိုင်ဆောင်းပါးဖြစ်သဖြင့် ဆောင်းပါးများ၊ သတင်းများ ကူးယူဖော်ပြလိုပါက “ အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်ဟု” ထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။

ဗွေဆော်ဦး ကြော်ငြာ

ကိုယ်မွေးထားတဲ့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ မြန်မြန်ကြီး၊ များများရှင်စေချင်တယ်ဆိုရင်... အားဆေးကောင်းလေးတွေ ရှိနေပါတယ်ရှင့်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ အားရှိသန်မာထွားကျိုင်းသွားစေမဲ့ Aqua Calcium, Aqua Booster, Aqua Mix ဆိုတဲ့ ဆေးလေးတွေပါနော်.. Aqua Calcium ဆိုတာက.. နာမည်နဲ့လိုက်အောင်ပဲ ငါး၊ ပုစွန်တွေအတွက်လိုအပ်တဲ့ ကယ်လ်ဆီယမ်များ ခဲပျစ်ပါဝင်နေတဲ့ အရည်မျိုးဖြစ်ပြီး ဗီတာမင်စီလည်း ပါဝင်ပါတယ်ရှင့်..။ ဒါလေးထည့်ပေးလိုက်ရင် ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကြီးထွားနှုန်း၊ အရွယ်အစားနဲ့ အသက်ရှင်နှုန်းတို့ကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ကန်ထဲမှာလည်း နိုက်ထရိတ်များလျော့ကျအောင် ဆောင်ရွက်ပေးမှာပါနော်..။ Aqua Booster ဆိုတာကတော့… ဘတ်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်၊ ပရိုတိုဇိုအာတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို ခံနိုင်ရည်ပိုရှိစေမဲ့ အရေးပါတဲ့ ဇီဝကမ္မဆိုင်ရာ အာဟာရအားတိုးဆေးမျိုးပါ။ သူ့မှာက သြဂဲနစ်အက်စစ်အမျိုးမျိုး၊ glycan နဲ့ အမိုင်နိုအက်ဆစ်များ ပေါင်းစပ်ပါဝင်နေလို့ ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကျန်းမာရေးကော ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်ကိုကော ကူညီထောက်ပံ့ပေးနိုင်ပါတယ်ရှင့်။ ဒါ့အပြင် အာဟာရစုပ်ယူနိုင်စွမ်းမြင့်စေပြီး အစာခြေအင်ဇိုင်းများကို လှုံ့ဆော်ပေးသလို ဘက်တီးရီးယားဒဏ်ကို လည်း ခံနိုင်ရည်ရှိစေလို့ ကြီးထွားနှုန်းနဲ့ ရှင်သန်နှုန်း မြင့်တက်စေမှာပါနော်။ နောက်တစ်ခု... Aqua Mix ကကောဆိုရင်တော့.. သူက ကယ်ဆီယမ်၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်နှင့် ပိုတက်ဆီယမ် ပါဝင်တဲ့ အရောအ‌နှောဖြစ်လို့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေရဲ့ အသက်ရှင် နှုန်းကို တိုးမြင့်စေပြီး အစာခြေစနစ်ကိုလည်း တိုးတက်စေပါတယ်။ ပြီးတော့ ကြွက်သားများ ကျုံ့ခြင်းတင်းခြင်းများကိုလျော့စေကာ အရေခွံလဲနှုန်းမြင့်စေပြီး အခွံများကို ပိုမာကြော လာစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါတင်ပဲလားဆိုတော့...မဟုတ်သေးဘူး...ကြီးထွားနှုန်းလည်း ပိုကောင်းလာပြီး ဖမ်းဆီးချိန်မှာ အသွေးအရောင် လည်း ပိုလှနေစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်ရှင့်။ ဆိုတော့ ဒါလေးတွေကို သုံးပေးမယ်ဆိုရင်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ ရှင်သန်ကြီးထွားနှုန်းမြင့်မားလာနိုင်တာဆိုတော့... ဝင်ငွေပိုတိုးလာမယ်ဆိုတာက ပြောနေစရာတောင် လိုမှာမဟုတ်ပါဘူးနော်.. ဒါလေးတွေလိုချင်တယ်ဆိုရင်တော့ ‘ဗွေဆော်ဦး’ မှာ ရနေပါပြီရှင့်...