မြက်မျိုးရင်းဝင်များ

စာရေးသူ၏ ဆောင်းပါးလေးများ ရေးသားဖြန့်ဝေရခြင်း၊ အပတ်စဉ် စနေနေ့ညတိုင်း ဗဟုသုတမျှဝေခြင်းဟောပြောပွဲများ (Online Webinar) ပြုလုပ်နေခြင်း ရည်ရွယ်ချက်များမှာ အကြောင်းအမျိုးမျိုး ကြောင့် စိုက်သိပ္ပံ၊ စိုက်တက္ကသိုလ် သို့ မတက်ရောက်နိုင်ကြသော လက်တွေ့စိုက်ပျိုး၊ မွေးမြူနေကြသော တောင်သူဦးကြီး၊ တောင်သူဒေါ်ကြီး၊ ကျေးလက်နေ လူငယ်အားလုံးအတွက် သိပ္ပံနည်းကျစိုက်ပျိုး၊ မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများကို ဖတ်ရှု၊ နားထောင်၊ ဆွေးနွေးရင်း၊ ဗဟုသုတ ရစေလိုသော စိတ်စေတနာဖြင့်ရေးသား၊ ဆောင်ရွက်နေခြင်း ဖြစ်ပါ သည်။

တိရစ္ဆာန်စာအပင်များ စိုက်ပျိုး၊ ပြုစုနည်းကို အခြေခံစိုက်ပျိုးရေးသိပ္ပံပညာ အမှတ်စဉ် (၁၅၊ ၁၆၊ ၁၉၂၊ ၁၉၃) နှင့်တိရစ္ဆာန်စာ ပဲမျိုးရင်းဝင်အပင်ကြီးများ (Tree Legumes) အကြောင်းကို အခြေခံစိုက်ပျိုးရေးသိပ္ပံပညာ အမှတ်စဉ် (၇၂၊ ၇၃) တို့တွင် ရေးသားဆွေးနွေးခဲ့ပြီး ဖြစ်ပါသည်၊ ဤစားကျက်သီးနှံများ စိုက်ပျိုးပြုစုခြင်း အကြောင်းကို ဆက်လက် ဆွေးနွေးပါမည်၊

မြက်များ၏အရေးကြီးပုံနှင့် မြန်မာနိုင်ငံရှိမြက်များအကြောင်းကို ရုက္ခဗေဒပညာရှင် ဒေါက်တာဘို (Botanist - Dr. N.L. Bor) က ၁၉၆၀-ခုနှစ်ကတည်းက တင်ပြဆွေးနွေးခဲ့သည်။ သိပ္ပံနည်းကျဆက်လက်လေ့လာမှတ်တမ်းတင်ဖို့ လိုအပ်လှပါသည်။

(ဃ) အရွက် (Leaf) အဆက်

Grass (မြက်မျိုး) နဲ့ Sedge (မြက်မုံညင်းမျိုး) တို့အကြား ခြားနားချက်များ

၁။ မျိုးရင်းခွဲခြားခြင်း (Family Classification)

အချက်အလက် Grasses (မြက်မျိုး) Sedges (မြက်မုံညင်းမျိုး)

မျိုးရင်း (Family) Poaceae (Gramineae) Cyperaceae

အမျိုးအစားအရေအတွက် (ခန့်မှန်း) ၁၂,၀၀၀ မျိုး ၅,၀၀၀ မျိုး

စပါးပန်းပွင့်ငယ် (Spikelet) ၏ဖွဲ့စည်းပုံ

ပန်းပွင့်ငယ် (Glumes) ၂ ချပ် – အောက်ခြေမှ ထောက်ထားသော အကာအကွယ် (Protective bracts) များမှာ အစေ့ခွံအကြီးပိုင်း (Lemma) နှင့် အစေ့ခွံအသေးပိုင်း (Palea) တို့မှာ အ္င်ဂါစုံ ပန်းပွင့်ငယ် (Floret) ကို ကာကွယ်သော အကာများ ဖြစ်သည်၊ ပန်းပွင့်ငယ်အထဲတွင် ပန်းပွင့်အင်္ဂါအစိတ်အပိုင်းများပါဝင်သည်

မြက်မျိုးရင်းဝင်အပင်များ၏ အသုံးပြုမှုများ (Uses of Grasses)

(က) လူသုံးအစားအစာအဖြစ် အသုံးပြုခြင်း

မြက်မျိုးအပင်များမှ ခွဲထွက်သွားသော နှံစားသီးနှံ (Cereal Crops) အမျိုးအစားများသည် လူ့သားတို့၏ အဓိကအစားအစာ ဖြစ်ပါသည်။

ဥပမာများ –

စပါး (Oryza sativa) – အာရှတိုက်အပါအဝင် ကမ္ဘာ့လူအများအတွက် အဓိကအစာ ဆန်/ထမင်း အဖြစ်သုံးပါသည်၊

ဂျုံ (Wheat) – ပေါင်မုန့်၊ နံပြား၊ ပလာတာ၊ ခေါက်ဆွဲ တို့အတွက် အသုံးများပါသည်၊

ပြောင်းဖူး (Maize/Corn) – အာဖရိကနှင့်တောင်အမေရိကနိုင်ငံအချို့တွင် အဓိကအစာ အဖြစ်နှင့် စက်မှုလုပ်ငန်းတွင် အသုံးများပါသည်၊

ဘာလီ (Barley)၊ နှံစားပြောင်း (Sorghum)၊ အုတ် (Oat)၊ ရိုင်း (Rye)၊ လူးဆပ်စေ့ (Millet) – တချို့နိုင်ငံ၊ နယ်ပယ်များတွင် အစာအဖြစ် အသုံးများပါသည်၊

(ခ) တိရစ္ဆာန်အစားအစာအဖြစ်အသုံးပြုခြင်း (Forage & Fodder)

မြက်များသည် နွား၊ ကျွဲ၊ သိုး၊ မြင်းများ စသည့် စားမြုံ့ပြန်တိရစ္ဆာန်များအတွက် အဓိက အစာ ဖြစ်သည်။

ကွင်းများတွင် လွတ်ကျောင်းစားစေခြင်း (Grazing) သို့မဟုတ် မြက်ခြောက် (Hay)၊ မြက်ချဉ်ဖတ် (Silage) အဖြစ် အသုံးပြုသည်။

ဥပမာများ – နေပီယာမြက် (Napier grass)၊ ဂီနီမြက် (Guinea grass)၊ ဘွဖယ်မြက် (Buffel grass)၊ ပန်းတော်ညို၊ ပန်းတော်ဖြူ၊ မြေဇာမြက်

(ခ) တိရစ္ဆာန်အစားအစာအဖြစ်အသုံးပြုခြင်း (Forage & Fodder)

မြက်များသည် နွား၊ ကျွဲ၊ သိုး၊ မြင်းများ စသည့် စားမြုံ့ပြန်တိရစ္ဆာန်များအတွက် အဓိက အစာ ဖြစ်ပါသည်။

ဥပမာများ – နေပီယာမြက် (Napier grass)၊ ဂီနီမြက် (Guinea grass)၊ ဘပ်ဖယ်မြက် (Buffel grass)၊ ပန်းတော်ညို၊ ပန်းတော်ဖြူ၊ မြေဇာမြက်

(ဆက်ပါဦးမည်)

မှီငြမ်းစာအုပ်၊ စာတမ်းများ (References)

Bogdan, A.V. (1977) Tropical Pasture and Fodder Plants.

Bor, N.L. (1960) The Grasses of Burma, Ceylon, India and Pakistan. Pergamon Press. 767p.

Connel, J.; Stur, W. and Horne, P. (2010) Forages and Farmers: case Study from S.E.Asia. ACIAR/CIAT. 120p.

Skerman, P.J. and Riveros, F. (1990) Tropical Grasses. FAO. 832p.

ဆောင်းပါးရှင်ဆရာမှ အစိမ်းရောင်လမ်းဆော့ဝဲသို့ ပေးပို့ထားသော အစိမ်းရောင်လမ်း၏ မူပိုင်ဆောင်းပါးဖြစ်သဖြင့် ဆောင်းပါးများ၊ သတင်းများ ကူးယူဖော်ပြလိုပါက “အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်ဟု” ထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။

ဗွေဆော်ဦး ကြော်ငြာ

ကိုယ်မွေးထားတဲ့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ မြန်မြန်ကြီး၊ များများရှင်စေချင်တယ်ဆိုရင်... အားဆေးကောင်းလေးတွေ ရှိနေပါတယ်ရှင့်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ အားရှိသန်မာထွားကျိုင်းသွားစေမဲ့ Aqua Calcium, Aqua Booster, Aqua Mix ဆိုတဲ့ ဆေးလေးတွေပါနော်.. Aqua Calcium ဆိုတာက.. နာမည်နဲ့လိုက်အောင်ပဲ ငါး၊ ပုစွန်တွေအတွက်လိုအပ်တဲ့ ကယ်လ်ဆီယမ်များ ခဲပျစ်ပါဝင်နေတဲ့ အရည်မျိုးဖြစ်ပြီး ဗီတာမင်စီလည်း ပါဝင်ပါတယ်ရှင့်..။ ဒါလေးထည့်ပေးလိုက်ရင် ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကြီးထွားနှုန်း၊ အရွယ်အစားနဲ့ အသက်ရှင်နှုန်းတို့ကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ကန်ထဲမှာလည်း နိုက်ထရိတ်များလျော့ကျအောင် ဆောင်ရွက်ပေးမှာပါနော်..။ Aqua Booster ဆိုတာကတော့… ဘတ်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်၊ ပရိုတိုဇိုအာတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို ခံနိုင်ရည်ပိုရှိစေမဲ့ အရေးပါတဲ့ ဇီဝကမ္မဆိုင်ရာ အာဟာရအားတိုးဆေးမျိုးပါ။ သူ့မှာက သြဂဲနစ်အက်စစ်အမျိုးမျိုး၊ glycan နဲ့ အမိုင်နိုအက်ဆစ်များ ပေါင်းစပ်ပါဝင်နေလို့ ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကျန်းမာရေးကော ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်ကိုကော ကူညီထောက်ပံ့ပေးနိုင်ပါတယ်ရှင့်။ ဒါ့အပြင် အာဟာရစုပ်ယူနိုင်စွမ်းမြင့်စေပြီး အစာခြေအင်ဇိုင်းများကို လှုံ့ဆော်ပေးသလို ဘက်တီးရီးယားဒဏ်ကို လည်း ခံနိုင်ရည်ရှိစေလို့ ကြီးထွားနှုန်းနဲ့ ရှင်သန်နှုန်း မြင့်တက်စေမှာပါနော်။ နောက်တစ်ခု... Aqua Mix ကကောဆိုရင်တော့.. သူက ကယ်ဆီယမ်၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်နှင့် ပိုတက်ဆီယမ် ပါဝင်တဲ့ အရောအ‌နှောဖြစ်လို့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေရဲ့ အသက်ရှင် နှုန်းကို တိုးမြင့်စေပြီး အစာခြေစနစ်ကိုလည်း တိုးတက်စေပါတယ်။ ပြီးတော့ ကြွက်သားများ ကျုံ့ခြင်းတင်းခြင်းများကိုလျော့စေကာ အရေခွံလဲနှုန်းမြင့်စေပြီး အခွံများကို ပိုမာကြော လာစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါတင်ပဲလားဆိုတော့...မဟုတ်သေးဘူး...ကြီးထွားနှုန်းလည်း ပိုကောင်းလာပြီး ဖမ်းဆီးချိန်မှာ အသွေးအရောင် လည်း ပိုလှနေစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်ရှင့်။ ဆိုတော့ ဒါလေးတွေကို သုံးပေးမယ်ဆိုရင်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ ရှင်သန်ကြီးထွားနှုန်းမြင့်မားလာနိုင်တာဆိုတော့... ဝင်ငွေပိုတိုးလာမယ်ဆိုတာက ပြောနေစရာတောင် လိုမှာမဟုတ်ပါဘူးနော်.. ဒါလေးတွေလိုချင်တယ်ဆိုရင်တော့ ‘ဗွေဆော်ဦး’ မှာ ရနေပါပြီရှင့်...