Greenway
သစ်သီးခြံအသစ်တစ်ခြံအား စတင်စိုက်ပျိုးတည်ထောင်ရန်အတွက်ယင်းဒေသတွင် ကနဦးကတည်းက သစ်သီးခြံများ တည်ရှိစိုက်ပျိုးရာဒေသဖြစ်လျှင် ပို၍ ကောင်းမွန်ပါသည်။ အကြောင်းမှာ ယင်းဒေသတွင်အတွေ့အကြုံရှိ ကျွမ်းကျင်ပြီးသား ဒေသခံသစ်သီးစိုက် တောင်သူများရှိနိုင်ခြင်း၊ ကျွမ်းကျင်လုပ်သားပေါများနိုင်ခြင်း၊ သစ်သီးခြံအတွက် လိုအပ်သော ပစ္စည်းများကို အလွယ်တကူဝယ်ယူရရှိနိုင်ခြင်းနှင့်ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားရန် စျေးကွက်အဆင်သင့် ရှိနေနိုင်ခြင်းတို့ ဖြစ်ပါသည်။ အကယ်၍ မိမိက စွမ်းဆောင်ရည်ရှိလျှင်တော့သစ်သီးခြံများ မရှိသောဒေသအသစ်တွင်လည်း တည်ထောင် စိုက်ပျိုးရန် ဖြစ်နိုင်ပါသည်။ သို့သော်လည်းမိမိတည်ထောင်စိုက်ပျိုးမည့်နေရာသည် ထွက်ရှိသော သစ်သီးများအား ရောင်းချရန် စျေးကွက်နှင့်ဖြစ်နိုင်သမျှ နီးသင့်ပေသည်။ ထို့အပြင် လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး လွယ်ကူသောနေရာ ဖြစ်သင့်သည်။၎င်းအပြင် ထည့်သွင်းစဉ်းစားသင့်သေးသည်မှာ ရေရရှိမှု၊ မြေနှင့်ရာသီဥတုသည် မိမိစိုက်ပျိုးမည့် သစ်သီးပင်အတွက် ကိုက်ညီမှုရှိ မရှိ တို့ဖြစ်ပါသည်။
Greenway
Cornucopia ဟာ လက်တင်ဘာသာစကား Cornu (ဦးချို) နဲ့ Copiae (ပေါများကြွယ်ဝခြင်း) တို့မှ ဆင်းသက်လာတဲ့ စကားလုံးဖြစ်ပါတယ်။ ကောက်ပဲသီးနှံများ ပေါများကြွယ်ဝကြောင်းကို ဖော်ကျူးပြသတဲ့ သင်္ကေတ (A symbol of abundance and nourishment) တစ်ခုအဖြစ် ဥရောပနဲ့ အနောက်နိုင်ငံတွေမှာတော့ လူသိများကြပါတယ်။
Greenway
မျိုးပွားစိုက်ပျိုးချင်ရင်တော့ အခြားငှက်ပျောမျိုးတွေလိုပဲ သားတက် (Sucker) ကို ခွဲပြီး စိုက်လို့ ရပါတယ်။ ဒီငှက်ပျောမျိုးကို အခြားတိုင်းပြည်များမှာတော့ ပန်းခြံတွေမှာ မြေယာအလှဆင်ခြင်း (Landscaping) အတွက် အလှစိုက်ငှက်ပျောမျိုး (Ornamental Banana) အဖြစ် အသုံးများပြီး ရုက္ခဗေဒဥယျာဉ် (Botanical Garden) တွေမှာ အပင်မျိုးစိတ်များပြသရာ (Plant Species Display) မှာ တွေ့ရနိုင်ပါတယ်။ တချို့နိုင်ငံတွေမှာတော့ အသီးဟာ အရွယ်အစားသေးပြီး ချိုမွှေးတာကြောင့် စားသောက်ဆိုင်၊ ဟိုတယ်တွေမှာ အချိုပွဲငှက်ပျော (Dessert Banana) အဖြစ် အသုံးပြုကြကြောင်း ဗဟုသုတဖြစ်ဖွယ် မျှဝေရေးသားလိုက်ပါတယ်။ ။
Greenway
သူ့အသီးကို စားချင်ရင် သူ့ခေါင်းကို ပြောင်အောင် တုံးရတယ်” ဆိုတဲ့ စကားလေးဟာလည်း ငှက်ပျောစိုက်တောင်သူတွေဆီက ဆင်းသက်လာတဲ့၊ ငှက်ပျောစိုက်ပျိုးရာမှာ ကျင့်သုံးဆောင်ရွက်လေ့ရှိတဲ့ ဆိုရိုး စကားလေးဖြစ်မယ်လို့ ယူဆရပါတယ်။ ဒီစကားလေး ဘယ်လိုဆင်းသက်လာသလဲ ဘယ်ကို ရည်ညွှန်းသလဲ ဘယ်လိုအကျိုးကျေးဇူးတွေရသလဲဆိုတာ သုံးသပ်ကြည့်ပါမယ်။
Greenway
သူကြွယ်ဂမုန်းပင်လေးတွေ ပုံမှန်မဟုတ်ဘဲ ညအခါမှာလည်း အရွက်ကလေးတွေဟာ ပြန့်ကားနေတယ်ဆိုတာဟာ သူလိုအပ်တဲ့ အလင်းရောင်ထက် ပိုပြီးရတဲ့အခါ ဖြစ်တတ်ပါတယ်။ ဥပမာ- အပင်လေးတွေစိုက်ထားတဲ့နေရာ အနီးတဝိုက်မှာ ညနေစောင်းတဲ့အခါ အလင်းရောင်ရစေတဲ့ မီးသီးမီးချောင်းတွေရှိနေရင် သူ့အတွက် လိုအပ်တာထက်ပိုပြီး အလင်းရောင်ရတာဖြစ်တဲ့အတွက် အပင်လေးတွေ ပုံမှန်အတိုင်းအရွက်လေးတွေစုထောင်ပြီး အိပ်မသွားဘဲ ရှိနေတတ်ပါတယ်။ တခါတရံအပင်လေးတွေကို နေရာအပြောင်းအရွေ့လုပ်ရင်လည်း ညအခါမှာ အပင်လေးတွေ မအိပ်ဘဲ ဖြစ်တတ်ပါတယ်။ နေ့တာရှည်တဲ့ နွေရာသီလိုကာလမျိုးဆို ပိုဖြစ်နိုင်ဖွယ်ရှိပါတယ်။
Greenway
၁)ကင္ဆာ သီးနှံပိုးသတ်ဆေးများသည် ခန္ဓာကိုယ် အင်္ဂါအတော်များများတွင် ကင်ဆာဖြစ်စေတတ်သည်။ အသက်အရွယ် မိသားစုရာဇဝင်၊ အစားအသောက်နှင့် နေထိုင်မှု ပုံစံတို့ကလည်း ကင်ဆာဖြစ်ပွားနှုန်း ကိုလွမ်းမိုးမှု ရှိသည်။ (၂)ဟော်မုန်းမညီမျှမှု သီးနှံပိုးသတ်ဆေး များသည်အမျိုးသား ဟော်မုန်းကို လျော့ကျစေပြီး မျိုးပွားစနစ်ကို အနှောက်အယှက် ဖြစ်စေသည်။ အထူးသဖြင့် မှိုသတ်ဆေးများတွင် ထိုကဲ့သို့ ဆိုးကျိုးရှိပြီး အစားအသောက် အဖြစ်စီမံပြီး သည်အထိ ကြွင်းကျန်လျက် ရှိတတ်သည်။
Greenway
ဘာကြောင့် စေ့ရွက်တည်းလို့ ခေါ်တာလဲ ? ။ ရှင်းပါတယ် အစေ့ရွက် တစ်ရွက်တည်းရှိလို့ပါ။ စပါးတို့ ပြောင်းဖူးပင်တို့စိုက်ရင် စပြီးအညှောက်ပေါက်ရင် ဘယ်လိုပေါက်လာတယ်ဆိုတာ သတိထားမိသလား။ ရှည်မျောမျော အရွက်လေးတစ်ရွက်တည်း ထောင်တက်လာတာပါ။ စေ့ရွက်စုံပင်တွေကတော့ ဗူး၊ ဖရုံတို့လိုပဲပင်တွေလို ပြီးတော့ကျွန်း ၊ ပျဉ်းကတိုးတို့လိုအပင်တွေပါ။ အကောင်းဆုံးဥပမာကတော့ ကျနော်တို့ စားနေကြ ပဲပင်ပေါက်ကိုပဲကြည့်ပါ။ အညှောက်ပေါက်လာတာနဲ့ စေ့ရွက် တစ်စုံ ( ၂ ခု) ဟာ လိပ်ပြာတောင်ပံလေး ဖြန့်ထားသလို ကွဲကွာသွားပြီး မြေကြီးပေါ်တက်လာပါတယ်။
Greenovator
(၁)ဟင်းသီးဟင်းရွက်သည် ဗီတာမင် A ဓာတ်ရရှိစေမည့် အကြောင်းတစ်ခု ဖြစ်သည့် β-Carotene ဘီတာ ကယ်ရိုတင်း မြောက်မြားစွာ ပါဝင်သည်။ ဥပမာ - ဟင်းနုနွယ်၊ မုန်လာဥနီ၊ ငရုတ်ရွက်၊ ဒန့်သလွန်ရွက်၊ မုန်ညင်းရွက်၊ ဘူး၊ ဖရုံ၊ ကြက်ဟင်းခါး အရွက်နုများ၊ ဖရုံသီး။
Greenway
သရက်ပင်အား မီးခိုးမှိုင်းတိုက်ခြင်း (Smudging) သည် အညွန့်အဖူး များအား အသီးအပွင့် များစော လာစေရန်၊ အပွင့် ညီညာ ရန်နှင့် အသီးတင်မှုကောင်း ရန် လှုံ့ဆော်ဆောင် ရွက်ပေးခြင်းဖြစ်သည်။ သရက်ပင်အား မီးခိုးမှိုင်း တိုက်ခြင်း သည် ရှေးနှစ်များစွာ ကတည်းက ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံတွင် ကျင့်သုံးဆောင် ရွက်ခဲ့သော နည်းဖြစ်သည်။Gonzalez (၁၉၂၃) ၏ အဆိုအရမူ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ Bulacan နှင့် Cavite ဒေသတို့တွင် တွင်တွင်ကျယ်ကျယ် ဆောင်ရွက်ခဲ့ သည်ဟု ဆိုသည်။
Greenway
အုန်းပင်မှာ ပင်စည်/ကိုင်းများစွာ ဖြာထွက်ခြင်းဟာ အပင်ကြီးထွားနေတဲ့ ကာလတစ်လျှောက်လုံး ဖြစ်ပေါ်နိုင်ပြီး ပင်စည်ရဲ့ ဘယ်အစိတ်အပိုင်းကမဆို ထဖြစ်တတ်ကြောင်း စာပေတွေမှာ တွေ့ရပါတယ်။ ဖြစ်ရအကြောင်းအရင်းတွေကတော့ အပင်ငယ်စဉ်မှာ အပင်ရဲ့ကြီးထွားနေဆဲအစိတ်အပိုင်း (growing point) ဒဏ်ရာရခဲ့လျှင် ပင်စည် (bole) ဆဲလ်ကွဲပွားမှုကြောင့် adventitious buds ဖြစ်လာပြီး ကိုင်းဖြာသွားတတ်ပါတယ်။ တခြားယူဆကြတာတွေကတော့ အပင်ထိပ်ဖျားပိုင်း (terminal bud) ကို အုန်းပိုး (rhinoceros beetle) ကျရောက်မှုကြောင့်ဖြစ်စေ၊ မိုးကြိုးပစ်လို့ဖြစ်စေ၊ ရောဂါကျလို့ဖြစ်စေ၊ မီးဒဏ်သင့်လို့ဖြစ်စေ၊ မုန်တိုင်းဒဏ်ကြောင့်ဖြစ်စေ ဒဏ်ရာရခဲ့မယ်ဆိုရင်လည်း ဖြစ်နိုင်ကြောင်း သုံးသပ်ထားတာတွေ တွေ့ရပါတယ်။
Greenway
ခွားသီးများ ခါးသွားတတ်ခြင်းနှင့် ပတ်သက်၍ တွေ့ရှိချက် ယူဆချက်များလည်း များစွာတွေ့ရသော်လည်း အသီးများခါးသွားတတ်ခြင်း၏ ဇစ်မြစ်ကို သိပ္ပံပညာရှင်များ လည်း အတိအကျ အတည်မပြုနိုင်သေးပေ။ အသီးများခါးသွားတတ်ခြင်းသည် ဗူး၊ ဖရုံ၊ သခွားမျိုးရင်းဝင်းအပင်များတွင် သဘာဝအလျောက်ဖြစ်ပေါ်လာတတ်သော Cucurbitacins (Terpenoid compounds) ဒြပ်ပေါင်းနှစ်မျိုးဖြစ်သည့် Cucurbitacin B နှင့် Cucurbitacin C ကြောင့်ဖြစ်သည့်ဟု Rymal et al (၁၉၈၄) နှင့် Richard Jauron (၂၀၀၆) တို့မှ ဖော်ပြထားသည်ကို တွေ့ရသည်။ ၎င်း Cucurbitacin ဒြပ်ပေါင်းကို ပိုးမွှားရောဂါများ ကျရောက်မှု ခုခံနိုင်ရန် သခွားပင်များမှ ထုတ်ပေးသည်ဟု ဆိုသည်။ခွားသီးများ ခါးသွားတတ်ခြင်းနှင့် ပတ်သက်၍ တွေ့ရှိချက် ယူဆချက်များလည်း များစွာတွေ့ရသော်လည်း အသီးများခါးသွားတတ်ခြင်း၏ ဇစ်မြစ်ကို သိပ္ပံပညာရှင်များ လည်း အတိအကျ အတည်မပြုနိုင်သေးပေ။ အသီးများခါးသွားတတ်ခြင်းသည် ဗူး၊ ဖရုံ၊ သခွားမျိုးရင်းဝင်းအပင်များတွင် သဘာဝအလျောက်ဖြစ်ပေါ်လာတတ်သော Cucurbitacins (Terpenoid compounds) ဒြပ်ပေါင်းနှစ်မျိုးဖြစ်သည့် Cucurbitacin B နှင့် Cucurbitacin C ကြောင့်ဖြစ်သည့်ဟု Rymal et al (၁၉၈၄) နှင့် Richard Jauron (၂၀၀၆) တို့မှ ဖော်ပြထားသည်ကို တွေ့ရသည်။ ၎င်း Cucurbitacin ဒြပ်ပေါင်းကို ပိုးမွှားရောဂါများ ကျရောက်မှု ခုခံနိုင်ရန် သခွားပင်များမှ ထုတ်ပေးသည်ဟု ဆိုသည်။
Greenway
အော်ဂဲနစ်) လုပ်ပါ၊ (ဆူပါမားကက်) က ဟာတွေ ဝယ်မစားဘဲ၊ လတ်လတ်-ဆတ်ဆတ် ခြံထွက်စားပါ။” “ကိုယ်သိတဲ့ ခြံသမား-လယ်သမားဆီကဟာ ဝယ်စားတာ ကောင်းတယ်။” ဆိုကြပေမဲ့ အဲလို စားနိုင်တာ အမေရိကားမှာ အခုမှ ၃% ဘဲ ရှိသေးတယ်။ ဘာ ပိုကောင်းလို့လဲ။ အာဟာရဓါတ် ကတော့ သိပ်မကွာလှဘူး။ အရသာကြ သူတမျိုးပြော၊ ငါတမျိုး ပြောကြတယ်။ စျေး မနဲပေမဲ့ အဆီ နဲတယ်။ ကျန်းမာရေး ပိုကောင်းပါတယ်။ “(အော်ဂဲနစ်) အစာက စျေးပိုကြီးတာကိုး” လို့ ပြောနေသူတွေက SUV (လပ်ဇူရီ-ဆလွန်း) ကားတော့ ဝယ်စီးနေကြ မဟုတ်လား။ သူများအမြင်ကောင်းဘို့သာ Show of wealth လုပ်နေကြပြီး၊ Show of health မလုပ်ကြတာ ဖြစ်နေကြ
Greenway
ဆန်ဖြူတွေနဲ့ မတူတာက ဆန်လုံးညိုမှာ အပြင်ဘက်ဆုံး အလွှာ ရှိနေ တာကြောင့် အာဟာရတန်ဖိုး အများအပြား ကပ်ငြိနေတာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ တကယ်တော့ ဆန်ဖြူကို ကြိတ်ခွဲလိုက်တာကြောင့် ဗီတာမင် B3 ၆၇ ရာခိုင်နှုန်း၊ ဗီတာမင် B1 ၈၀ ရာခိုင်နှုန်း၊ ဗီတာမင် B6 ၉၀ ရာခိုင်နှုန်း၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်တစ်ဝက်၊ ဖော့စ်ဖရပ်စ် တစ်ဝက်၊ သံဓာတ် ၆၀ ရာခိုင်နှုန်းနဲ့ အမျှင်ဓာတ်အားလုံး ဆုံးရှုံးသွားခဲ့ ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဆန်လုံးညိုကို စားသုံးတာက အောက်ပါ အကျိုးကျေးဇူးတွေကို ရရှိစေပါတယ်။
Greenway
gladiola ဇီဇဝါပန်း queen of night ညမွေးပန်း magnolia ထပ်တရာပန်း Ivy တိုင်ကပ်ပန်း daisy ဒေစီပန်း dahlia ဒေလီယာပန်း worm-wood ဒေါနပန်း
Greenway
အုန်းပင် - Coconut ထန်းပင် - Palm ကွမ်းသီးပင် - Betel ကျွှန်းပင် - Teak ပျဉ်းကတိုး - Iron wood ညောင်ပင် - Banyan မန်ကျည်းပင် - Tamarind ကုက္ကိုပင် - Rain tree
Greenway
သစ်မွှေးကိုစတင်သုံးစွဲခဲ့တာဟာ သမိုင်းအထောက်အထားများအရ အိန္ဒိယနိုင်ငံမှာဖြစ်နိုင်ပြီး အဲဒီမှာတွေ့ရှိရတဲ့ သက္ကတဘာသာနဲ့ရေးထိုးထားတဲ့ ကမ္ဘာ့ရှေးအကျဆုံး ကျောက်စာတွေထဲကတစ်ခုမှာ သစ်မွှေးအကြောင်းကို ရေးသားထားတာတွေ့ရှိရပါတယ်။ အေဒီ ၃ရာစု တရုတ်အရှေ့ပိုင်း Wu မင်းဆက်လက်ထက်မှာ Rinan ဒေသ ယခုဗီယက်နမ်အလယ်ပိုင်းမှာ သစ်မွှေးထွက်ရှိတယ်လို့ သမိုင်းအထောက်အထားတွေတွေ့ရပါတယ်။
Greenway
ခက်တာကပြင်ပလုပ်ငန်းရှင်တွေ၊ ကျွန်တော်လည်း အမှားတွေ့ရင်မနေတတ်ဘူး၊ ပဲဆီကြော်ငြာတွေဖတ်မိကတည်းက ရင်ထဲမှာကလိကလိဖြစ်နေတာ။ အဲဒါနဲ့ ဘုရင်နောင်က ဆီစက်ရုံးခွဲကို လယ်ယာစီးပွားမှာပါတဲ့ ခင်လေး (YAU)ရဲ့ ပဲပိစပ်နဲ့ပဲပုပ်အကြောင်း ဆောင်းပါးကို ကူးပြီး စာတိုက်က မှတ်ပုံတင်ပို့ခဲ့တယ်၊ ရောက်ရဲ့လားတော့မသိ။ ပဲပုပ်ကို ဘာလို့ပဲပိစပ်လို့မှားကြတာလဲ၊ အဖြေရှာတော့ ဦးထွန်းငြိမ်းအဘိဓါန်ကစတာ အဲဒီမှာ Soy bean ကို ပဲပိစပ်လို့ ဘာသာပြန်ထားတာလေ၊ ဆရာကြီးက စိုက်ပျိုးရေးသမားမဟုတ်လို့ ပညာရှိသတိဖြစ်ခဲနေမှာပါ။ ဒါကိုဆက်ပြီးတော့ စိုက်ပျိုးရေးလည်းမသိ ပိုက်ဆံဘဲသိတဲ့ ဆွေမျိုးပေါက်ဖေါ်အစစ်တွေရော ကပြားတွေရော ဆက်မှားကြတယ်။ ပဲပိစပ်ဆီစက်ရုံဖွင့်ပွဲတဲ့ အကြီးအကဲတွေ ဖဲကြိုးဖြတ်ခဲ့ကြတယ်။ ဗီနိုင်းတွေကြော်ငြာတွေမှာ ပဲပိစပ်ဆီသန့်တဲ့၊ TV မှာပါကြော်ငြာတာနော်။
Greenway
၁။ Basil leaf – ပင်စိမ်းရွက် ၂။ Basil seed – ပင်စိမ်းစေ့ (ပင်ပွားစေ့လို့လည်း ခေါ်ကြပါတယ်) ၃။ Bay laurel leaf = ကရဝေးရွက် (Indian bay leaf လို့ ခေါ်ပါတယ်) ၄။ Black Cumin – ဇီယာစေ့ (အနက်) ပုံမှန်ထက် အစေ့အရွယ်အစား ပိုသေးတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ၅။ Black Pepper – ငရုတ်ကောင်းစေ့ (အနက်) ၆။ Caraway seed – ကရဝေးစေ့
Greenway
အသီးမတင်ရခြင်းရဲ့ နောက်အကြောင်းရင်းတစ်ခုကတော့ ပိုတက်ဆီယမ်ချို့တဲ့နေလို့လည်းဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ စိုက်ပျိုးသူအများစုက ဒီအဟာရဓာတ်ကို မေ့နေတတ်ကြပါတယ်။ သူ့ရဲ့လုပ်ဆောင်မှုက အပြင်ပိုင်းကနေမြင်ရမှုကို သိပ်မသိသာလို့ပါပဲ။ ဥပမာ နိုက်ထရိုဂျင် (ပုလဲဓာတ်မြေသြဇာ) ဆိုရင် ထည့်လိုက်တာနဲ့ အပင်က မြန်မြန်စိမ်းလာပါတယ်။ ပိုတက်ဆီယမ်ရဲ့လုပ်ဆောင်ချက်က အသီးတွေတင်စေရုံမကပါဘူး အသီးတွေကို ချိုအောင်လုပ်ဆောင်ပေးနိုင်ပါသေးတယ်။ ပိုတက်ဆီယမ်ကို ဘယ်ကရနိုင်မလဲ။ ပိုတက်ဆီယမ်ကို မြန်မာလိုဘာသာပြန်ရင်တော့ ပြာဓာတ်လို့ပဲ ပြန်လေ့ရှိကြပါတယ်။
UNESCO-LIFT
UNESCO ရဲ့ စစ်တမ်းများ အရ အဲ့ဒီ သတင်း အချက်အလက်များကို မိသားစု၊ သူငယ်ချင်း၊ နီးစပ်ရာ ရွာသူရွားသားတွေ ဆီက တစ်ဆင့် ရယူတဲ့ အတွက် ဉီးကြီးတို့အနေနဲ့ အကျိုးသက်ရောက်မှု အနည်းငယ်သာ ရှိတာကို တွေ့ရပါတယ်။ ဒါကြောင့်....... ပုံမှန် လယ်သမား စျေကွက် အခြေအနေများကို သိရှိနိုင်ဖို့အတွက် မြို့နယ်စိုက်ပျိုးရေး ဉီးစီးဌာနများ၊ စိုက်ပျိုးရေး ပညာရှင်များ အပြင် စိုက်ပျိုးရေးနှင့် မွေးမြူရေး NGO အဖွဲ့တွေဆီက အကူအညီနဲ့ သတင်းအချက်အလက်အမှန်တွေကို ရယူကြရအောင်........။
